“ဆိုေရးရွိကဆိုႏိုင္ၾကေသာ”
(တနည္း) “ၿဖစ္ေပၚေၿပာင္းလဲမွုမ်ား ၿပည့္ႏွက္ေနေသာ” ေခတ္တခုဆီသို့ ေမာင္မိုးညိဳတို့အပါအ၀င္
ၿပည္သူအားလံုးက အရွိန္အဟုန္ၿဖင့္ခ်င္းနင္း ၀င္ေရာက္ ေနၾကၿပီဟုဆိုရေပမည္။ တစ္ႏွစ္လည္သား
သာသာကာလအတြင္း ဒီမိုကေရစီေရးလမ္းေၾကာင္းေပၚ ေရာက္ရွိ လာေသာ စစ္အစိုးရတၿဖစ္လဲ၊ ၿမန္မာအစိုးရ၏
သတင္းသစ္မ်ား ယေန့မီဒီယာေလာကတြင္ ပလူပ်ံေအာင္ ေနရာယူေနေသာအခ်ိန္ဟုလည္းဆိုရမည္။ ၿပီးခဲ့ေသာ
ဇြန္ (၂၅)ရက္က ၿမိဳ့ေတာ္သစ္ေနၿပည္ေတာ္၏ သဂၤဟဟိုတယ္တြင္ က်င္းပခဲ့ေသာ လူမွုေရးကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္မွု
ဆိုင္ရာႏိုင္ငံလံုးညီလာခံသို့ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတၾကီးဦးသိန္းစိန္ ကိုယ္တိုင္တက္ေရာက္ၿပီး၊အားတက္သေရာ္ပါ၀င္ေဆြးေႏြးခဲ့သည္။
ၿမန္မာလူထုအတြက္လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ပရိေစၦဒမ်ားစြာကတည္းကအက်ိဳးခံစားခြင့္ရွိသင့္ေသာ၊ တနညး္ဆိုရေသာ္
ကမၻာတ၀ွမ္းႏွင့္အိမ္နီးခ်င္းနိုင္ငံေန မိသားစုမ်ားႏွင့္တန္းတူအဆင့္အတန္းတူ ခံစားခြင့္ရွိသင့္ေသာ
လူမွုကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေရးစနစ္ (Myanmar social protection system) ထူေထာင္ရာတြင္
လိုအပ္ေသာအခ်က္အလက္အမွန္အကန္မ်ား တိတိက်က် လိုအပ္သလို၊ အဖြဲ့အစည္းလူထုလူတန္းစား ေပါင္းစံုထံမွ
အၾကံညဏ္မ်ားရယူၾကရန္အေရးၾကီးပံုတို့ကို အသားေပးေဆြးေႏြးသြားၾကသည္။ အဓိကမီးေမာင္ထိုးဦးစားေပးသင့္ေသာ
အလႊာလူတန္းစားမ်ားၿဖစ္သည့္ အမ်ိဳးသမီးႏွင့္ကေလးငယ္မ်ား၊ သက္ၾကီးရြယ္အိုမ်ား၊ မသန္စြမ္းသူမ်ား၊
အင္အားနည္းပါးသူမ်ား ကိုဥိးစားေပးအဆင့္အလႊာမ်ား အၿဖစ္သတ္မွတ္သင့္ေၾကာင္းလည္းေဆြးေႏြးသြားခဲ့သည္။
လက္ရွိိၿမန္မာအစိုးရအေနၿဖင့္ သတိၿပဳမိ ေလာက္ေသာအခ်က္မ်ားကား၊ ေငြေၾကးလည္ပါတ္မွုႏွင့္တည္ၿငိမ္မွု၊
ကြာဟေနေသာ လူဆင္းရဲႏွင့္လူခ်မ္းသာလူတန္းစားႏွစ္ရပ္ၾကားကြာၿခားမွုမ်ားက ယင္းအစီအမံ ပံုရိပ္ပီၿပင္လာမွုကို
အဓိကစိမ္ေခၚေနမည္ဆိုသည့္အခ်က္မ်ားပင္။ အစိုးရအုပ္ခ်ဳပ္မွုယႏၱရားၾကီး၏အရိပ္လႊမ္းမိုးမွုကလည္း၊
ယင္းစီမံကိန္းၾကီးကိုေႏွာင့္ေနွးေစႏိုင္ေလာက္သည္ဆိုသည့္အခ်က္ကိုပင္။ လက္ရွိၿမန္မာႏိုင္ငံအစိုးရစနစ္
ကိုေလ့လာၾကည့္မည္ဆိုပါက အဆိုပါ social protection ကိုတြန္းအားေပးရုပ္လံုးေပၚေစေသာ ဌာနၾကီးမ်ား
အေနၿဖင့္ အလုပ္သမား၀န္ၾကီးဌာန ေအာက္ရွိ လူမွုဖူလံုေရးအဖြဲ့ ႏွင့္ လူမွု၀န္ထမ္း၊ ကယ္ဆယ္ေရး
ႏွင့္ ၿပန္လည္ေနရာခ်ထားေရး၀န္ၾကီးဌာနေအာက္ရွိ လူမွု၀န္ထမ္းဦးစီးဌာန (၂)ခုေလာက္သာေတြ့ရသည့္အၿပင္၊
ယင္းဌာနၾကီးမ်ား၏ၿပည္သူတရပ္လံုအေပၚ လႊမ္းၿခံဳေစာင္ေရွာက္ႏိုင္မွုအေနအထားကားသံသယၿဖစ္ဖြယ္ပင္။
လက္ရွိႏိုင္ငံတကာတြင္က်င့္သံုးေနေသာ social protection ေခၚ social security
systems မ်ားကိုၾကည့္ပါက လည္း၊ အစိုးရအေနၿဖင့္ မိမိၿပည္သူလူထုတရပ္လံုကို အေကာင္းဆံုးၿဖစ္ႏိုင္ေစမည့္အစီအမံမ်ားခ်မွတ္ရာတြင္၊
အစိုးရကိုယ္တိုင္က ဌာနၾကီးတခု (agency) အေနၿဖင့္ကိုင္တြယ္စီမံသည္မွာ မွန္ကန္ေသာ္လည္း၊
လြတ္လပ္ေသာစီမံခန့္ခြဲမွုစနစ္ကိုက်င့္သံုးခြင့္အၿပည့္ရွိသည့္အၿပင္၊ လူထုကမိမိတို့ေရာက္ရွိေနေသာ
ဘ၀လူေနမွုအဆင့္အတန္းကိုပံုေဖၚႏိုင္စြမ္းရွိေသာ ၿပဳၿပင္ေၿပာင္းလည္းမွုမ်ားကို သက္ဆိုင္ရာမဲဆႏၵနယ္
ကိုယ္စားလွယ္မ်ားမွတဆင့္တင္ၿပေၿပာင္းလဲခြင့္ရွိၾကၿခင္းပင္သည္။ ယင္းစနစ္၏ ရံပံုေငြ
fund ကိုလည္း ေစ်းကြက္ပကတိအေၿခအေနႏွင့္လိုက္ေလ်ာညီေထြရွိေစႏိုင္သည့္ စံႏွုန္းခ်ိတ္ဆက္မွုႏွင့္
အၿပန္အလွန္ ထိန္းေၾကာင္းမွုမ်ားရွိသၿဖင့္ အေၿခခိုင္မာေသာ အေနအထားရရွိေစႏိုင္သည္ကိုေတြ့ရသည္။
အမွန္ဆိုရေသာ္ အစိုးရ၏ထိန္းခ်ဳတ္မွု (government control) ဆိုသည္ထက္၊ စိစစ္ေစာင့္ၾကည့္မွု(government
monitoring) လိုအပ္ေသာ စနစ္မ်ားတြင္ ဤစနစ္သည္လည္းတခုအပါအ၀င္ၿဖစ္သည္မွာ အမွန္ပင္။ အေရးၾကီးသည္ကား၊
စနစ္ယႏၱရားၾကီးတခုလံုးကိုစီမံခန့္ခြဲမွုႏွင့္ ေငြေၾကးကိုင္တြယ္မွုစနစ္တြင္အစိုးရမွ
၀င္ေရာက္ပါ၀င္ခ်ယ္လွယ္ၿခင္း မွကင္းႏိုင္သမွ်ကင္းရန္လိုအပ္ေပသည္။ အစိုးရဟူသည္ကားမိမိတိုၿပဌာန္းလိုက္ေသာ၊
ဥပေဒႏွင့္နည္းဥပေဒမ်ား တြန္းအားေပးရန္ (enforce) ႏွင့္လႊမ္းၿခံဳအက်ိဳးသက္ေရာက္မွု
(monitoring of coverage impact) ကို ေစာင့္ၾကည့္စိစစ္ရန္သာၿဖစ္သည္။
လက္ရွိက်င့္သံုးေနေသာအေမရိကႏိုင္ငံ၏
social security system ႏွင့္အၿခားမိသားစုလံုၿခံဳေရးအစီအစဥ္မ်ား
၁၉၃၀ ၀န္းက်င္ေလာက္ၿဖစ္ပြားခဲ့ေသာစီးပြားေရးကပ္ၾကီးၿပီးေနာက္
သမၼတရုစဘဲ့လ္အစိုးရ၏ တြန္းအားေပးမွုေၾကာင့္
(၁၉၃၅)ခုႏွစ္ကေပၚေပါက္လာေသာ social security system fund သည္ကမၻာတြင္သာမက အေမရိကတြင္ပါသမိုင္း၀င္အၾကီးမားဆံုး
trust fund အၿဖစ္၊ သန္းေပါင္းမ်ားစြာေသာ အၿငိမ္းစားမ်ားႏွင့္တကြမသန္မစြမ္းသူမ်ားကို
အၿငိမ္းစားေထာက္ပံ့မွုႏွင့္က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မွုမ်ားကို ယေန့တိုင္ေပးေနႏိုင္ၿပီၿဖစ္ပါသည္။
social security system ေပၚေပါက္လာေသာသမိုင္းေၾကာင္းကို ၾကည့္ပါကလည္းအေမရိကလိုႏိုင္ငံၾကီးပင္လ်င္
ဆန္ုက်င္ကန့္ကြက္မွုအေထာက္အထားမ်ားစြာ ရွိခဲ့သည္ဆိုသည့္အခ်က္ပင္။ ၀င္ေငြရွိသူတိုင္း (အစိုးရပုဂၢလိက၀န္ထမ္းမ်ား ႏွင့္ကိုယ္ပိုင္စီးပြားေရး
လုပ္ငန္းရွင္မ်ားအားလံုး) ကမိမိ၀င္ေငြ၏ (၆%) ခန့္ကိုယင္းရံုပံုေငြသို့မၿဖစ္မေနထည့္သြင္းၾကရသည္။
အသက္(၆၂)ႏွစ္ၿပည့္လ်င္စတင္ခံစားခြင့္ရွိေသာ္လည္း၊ လက္ရွိအေနအထားအရ (၆၆ႏွစ္ခြဲ) ၿပည့္မွသာလ်င္
မိမိအက်ိဳးခံစားခြင့္ကိုရာႏွုန္းၿပည့္ရႏိုင္မည္ၿဖစ္သည္။ ယင္းအစီအစဥ္မွာလည္းလာမည့္(၂၀၃၃)ခုႏွစ္တြင္
ရံပံုေငြေလ်ာနည့္းက်ဆင္းလာမွုေၾကာင့္ ရရွိခံစားသင့္ေသာ ခံစားခြင့္ထဲမွ (၇၅%)ေလာက္ကိုသာခံစားခြင့္
ရွိႏိုင္ၾကေတာ့မည့္ၿဖစ္သၿဖင့္၊ လူထုႏွင့္အစိုးရအၾကားစိုးရိမ္မကင္းမွုႏွင့္အၿငင္းပြားမွုမ်ား
ေပၚေပါက္ လာၿပီၿဖစ္ပါသည္။ နားလည္မွုလြဲမွားေနေသာအခ်က္ကား၊ social security fund ကို
အစုရွယ္ရာ stock အၿဖစ္ထင္မွတ္မွားၾကၿခင္းၿဖစ္သည္။ ယင္း fund ကို အတိုးပြားႏိုင္ေသာ
ရံပံုေငြအၿဖစ္ထင္မွတ္မွားၾကၿခင္း ပင္ၿဖစ္သည္။ ယင္း fund ေပၚေပါက္လာေသာအေၾကာင္းရင္းခံကိုစိစစ္ေလ့လာၾကည့္ပါက၊
ေခတ္အဆက္ဆက္စီးပြားပ်က္ကပ္ၾကံဳတိုင္း မိသားစုဘ၀လံုၿခံဳမွုကိုအာမခံေလာက္ေသာအစီအမံအၿဖစ္
တကယ္ရွိလိုပါက၊ ယငး္ရံပံုေငြကိုေရာင္းကုနု္ပစၥည္း အၿဖစ္သတ္မွတ္၍မရႏိုင္ဆိုသည့္ အေၿခခံမူ၀ါဒကို
နားလည္ထားၾကဘို့္ပင္ၿဖစ္သည္။ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းၾကီးမ်ားအေပၚမ်ားစြာအမွီသဟဲၿပဳေနေသာ
Republican Party မွ ဤရံပံုေငြကို privatize ပုဂၢလိထံလြဲေၿပာင္းရန္ၾကိဳးစားအားထုတ္မွုမ်ားရွိေနေသာ္လည္း၊
လက္ရွိအၾကိဳးခံစားခြင့္လက္ေတြ့ရေနၾကသူေတြအားလံုးကယင္းအၾကံအစည္၏ဆိုးၾကိဳးေနာက္ဆက္တြဲၿဖစ္
သည့္၊ ေစ်းကြက္အေပၚအေၿခခံေသာစီးပြားေရးမတည္မၿငိမ္နိုင္မွုက
ယင္းတို့၏ဘ၀ကိုၿခိမ္ေၿခာက္ႏိုင္ေၾကာင္း တြက္ခ်က္မိသၿဖင့္အၿပင္းအထန္ဆန့္က်င္မွုမ်ားရွိေနသည္။
လက္ရွိအေၿခအေနအရယင္းလာမည့္အခက္အခဲကို ေက်ာ္လႊားႏိုင္ရန္မွာ၊ ပင္စင္အၿငိမ္းစားယူၿပီးသည့္တိုင္ယင္းရံပံုေငြအက်ိဳးခံစားခြင့္ကို
ရာႏွဳန္းၿပည့္ထုတ္ယူ ႏိုင္မည့္သက္တမ္းကိုႏွစ္အလိုက္တိုးၿမွင့္ သြားရန္ပင္။ ဤခံစားခြင့္ကိုလည္းမိမိလုပ္သက္၊
ထည့္၀င္ေၾကးပမာဏ တို့အေပၚတြက္ခ်က္ၿပီး
unit မ်ားအၿဖစ္သတ္မွတ္ထားသည္။ အနည္းဆံုး (၄၀)ယူနစ္ၿပည့္လ်င္ခံစားခြင့္ ထုတ္ယူႏိုင္ၿပီဆိုေသာ္လည္း၊
အသက္ကန့္သတ္ခ်က္ၿဖင့္ပညတ္ထားသည္။
အၿခားခံစားခြင့္တခုကား
Medicare ေခၚအစိုးရကၾကီးၾကပ္ေသာက်န္းမာေရးအာမခံစနစ္ၿဖစ္သည္။ မိမိ၀င္ေငြထဲမွ (၃%)ေလာက္ပမာဏ၀င္ေငြရွိသူတိုင္းကယင္းသီးသန့္ရံပံုေငြသို့ထည့္၀င္ၾကရၿပီး၊
အသက္(၆၅)ၿပည့္သူတိုင္းမိမိတြင္ကိုယ္ပိုင္က်န္းမာေရးသီးသန့္ရွိရွိမရွိရွိ ခံစားခြင့္ရွိေသာ
အာမခံစနစ္ၿဖစ္သည္။ ႏွစ္အလိုက္ၾကီးၿမင့္လာေသာေဆးကုသစရိတ္၊ပစၥည္းစရိတ္ၾကီးၿမင့္မွု၊ ေငြေၾကးေဖါင္းပြမွု
ႏွင့္ ရွုတ္ေထြးလွေသာ Medicare စနစ္အေပၚၿခိမ္းေၿခာက္ေ၀ဖန္မွုမ်ားတစႏွင့္တစမ်ားၿပားလာသည္။
သို့ေသာ္လည္း အသက္ ၾကီးရင့္လာသည္ႏွင့္အမွ်၊ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မွုလိုအပ္လာေသာသက္ၾကီးမ်ားက
ေစာဒကတက္လိုမွုမ်ား ရွိေသာ္လည္း၊ ေနာက္ထပ္ပိုမိုေကာင္းမြန္ၿပည့္စံု၍၊ အပူအပင္ကင္းမဲ့ေသာ
ေစာင့္ေရွာက္မွုစနစ္ မေပၚေပါက္ႏိုင္ေသးသ၍၊ လက္ရွိစနစ္ကိုအထိခိုက္ခံလိုၿခင္းမရွိၾကေပ။
ဤစနစ္ခံစားခြင့္ကိုအသက္ (၆၅) တြင္စတင္ႏိုင္ေၾကာင္းလက္ရွိၿပဌာန္းထားသည့္အၿပင္၊ ယင္းအသက္မေရာက္မွီ
(၃)လေလာက္ကတည္းက နီးစပ္ရာ social security ရံုးမ်ား(သို့) internet မွစာရင္းမသြင္းမေနစာရင္းသြင္းၾကရန္ႏွိဳးေဆာ္ထားသည္။
အၿငိမ္းစားယူခ်ိန္
လိုအပ္ေသာပင္စင္ကို ဗဟိုအစိုးရႏွင့္ၿပည္နယ္အစိုးရ၀န္ထမ္းမ်ားအတြက္ အၿငိမ္းစားပင္စင္
စနစ္ (retirement pension for federal and local governments) ကို အေမရိကတြင္လက္ရွိ
က်င့္သံုးေနေသာ္လည္း၊ လံုေလာက္ႏိုင္မည့္ပင္စင္ပမာဏမရွိၿခင္းေၾကာင့္၊ ပုဂၢလိကက႑တြင္တြင္က်ယ္စြာ
အသံုးၿပဳလည္ပါတ္ေနေသာ၊ retirement program တခုၿဖစ္သည့္ 401k ေခၚ အခြန္ဌာနၾကီးအက္ဥပေဒပုဒ္မ
တခုကတီထြင္ၿပဌာန္းထားေသာ(သို့) သတ္မွတ္ေခၚေ၀ၚသည့္ အစီအစဥ္တြင္ပါ၀င္ေနၾကၿပီၿဖစ္သည္။
အလုပ္သမားေရာအလုပ္ရွင္ပါထည့္၀င္ရသလို၊ ယင္းအေပၚအခြန္ေကာက္ခံၿခင္းကို၊ ေပးသြင္းေနစဥ္ကာလ
အတြင္းကင္းလြတ္ထားသၿဖင့္ ေခတ္စားေသာ အစီအမံတခုၿဖစ္ေနသည္။ မိမိ၀င္ေငြမွ (၁% မွ ၁၀%)အထိ
ထဲ့၀င္ၾကသည္ကိုေယဘူယ်အားၿဖင့္ ၿမင္ေနရေသာ္လည္း၊ ထိုထက္ပိုမိုထည့္၀င္ခြင့္ကို၊ ပမာဏသတ္မွတ္ခ်က္
တခု (contribution cap) ႏွစ္စဥ္သတ္မွတ္၍ ခြင့္ၿပဳထားသည္။ အစိုးရကခ်မွတ္ေသာ social
security income ႏွင့္ကြာၿခားခ်က္ကား၊ ထဲ့၀င္ေငြကို ေခတ္ကာလေစ်းႏွဳန္းအတက္အက်ေပၚအေၿခခံေသာ
stock/bond စေသာ ရံပံုေငြအရ၀င္ေငြအတိုးပြားႏိုင္သလို၊ စီးပြားေရးအေၿခခံေပၚမူတည္၍၊ မိမိထည့္၀င္ေသာ
ရင္းႏွီးေငြ တန္ဘိုး ဆံုးရွံးမွုမ်ားၿဖစ္ေပၚႏိုင္သည္။ မိမိထည့္၀င္ေသာရင္းႏွီးၿမွဳပ္ႏွံေငြကိုအသက္
(၅၉ႏွစ္ခြဲ)တြင္ စတင္ထုတ္ယူ သံုးစြဲခြင့္ရွိသည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္မွ ထုတ္ယူေသာေငြကို၊၀င္ေငြအၿဖစ္သတ္မွတ္သၿဖင့္
အခြန္ေကာက္ခံမွု ရွိေသာ္လည္း၊ သက္ၾကီးပင္စင္စားမ်ားအတြက္သတ္မွတ္ေသာ အခြန္ႏွဳန္းထားသက္သာမွုေၾကာင့္၊
အက်ိဳးအလြန္ရွိေသာ အစီအမံတခုဟုဆိုရမည္။ ထူးၿခားခ်က္တခုကား အလုပ္ရွင္မ်ားကလည္း မိမိအလုပ္သမားမ်ားထဲ့၀င္ေသာ
ရင္းႏွီးမွုပမာဏကိုလိုက္၍၊ တန္းတူထဲ့၀င္မွုကိုအတိုင္းအတာတခုအထိ လုပ္ေပးၾကသည္ကိုေတြ့ရသည္။
(matching contribution) ယင္းကား 401k ၏ဆြဲေဆာင္မွုရွိေသာ အစီအစဥ္ၿဖစ္သလို၊ ယင္းထည့္၀င္ခြင့္ရရွိေသာ
အလုပ္ရွင္မ်ားအေနၿဖင့္ယင္းထဲ့၀င္ပမာဏအေပၚအခြန္ ကင္းလြတ္ခြင့္ရၾကသၿဖင့္၊ အလုပ္ရွင္မ်ားအတြက္
လည္းအဆင္ေၿပသည္။
စင္ကာပူႏိုင္ငံ၏လူမွုေရးေစာင့္ေရွာက္မွုအစီအစဥ္
(Provident fund system)
(၁၉၅၃)ေလာက္ကစတင္ခဲ့ေသာ
CPF ေခၚ Central Provident Fund ကားအာရွတြင္စံနမူယူေလာက္ေသာ ရွင္းလင္းပီၿပင္သည့္ မိသားစုဖူလံုေရးစနစ္ၾကီးတခုၿဖစ္သည္။
မိသားစုတိုင္းအိမ္ပိုင္ဆိုင္ခြင့္အစီအစဥ္၊ Medisave ေခၚက်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မွုအာမခံ၀ယ္ယူႏိုင္ေသာစနစ္၊
သက္ၾကီးပင္စင္ခံစားေငြစုေဆာင္းမွု အစီအစဥ္အၿပင္၊ ပညာေရးအတြက္လိုအပ္ေသာ အသံုးစရိတ္အတြက္ပါစီမံေပးေသာ
ဥပေဒၿပဌာန္းခ်က္ၾကီး ၿဖစ္သၿဖင့္၊ လက္ေတြ့က်သည္သာမက၊ အေနာက္ႏိုင္ငံၾကီးမ်ားထက္သာလြန္ေသာအခ်က္မ်ားေတြ့ရသည္။
ထည့္၀င္ေငြပမာဏေပၚမူတည္၍
ရာႏွုန္းအလိုက္ေဖၚၿပပါရွိထားသည့္၊ က်န္းမာေရး၊ပညာေရး၊ ပင္စင္ရံပံုေငြ မ်ားထဲသို့ေရာက္ရွိသြားသည္။
ထည့္၀င္ေငြအေပၚအခြန္ကင္းလြတ္ထားေသာ္လည္း၊ ၿပန္လည္ ထုတ္ယူေသာအခါ ေလ်ာ့နည္းေသာအခြန္ႏွဳန္းၿဖင့္ေကာက္ခံမွုစနစ္ၿပဳလုပ္ထားသည္။
အၾကမ္းဖ်င္းအားၿဖင့္ အသက္ (၅၅)ၿပည့္လ်င္မိမိထည့္၀င္ေငြမ်ားကိုစတင္ထုတ္ယူသံုးစြဲခြင့္ၿပဳထားသည္။
ထူးၿခားခ်က္တရပ္ကား မိမိရင္းႏွီးၿမွဳပ္ႏွံေသာေငြေၾကးပမာဏရာႏွုန္းအခ်ိဳ့ (၁၀-၂၀% ခန့္ေလာက္)ကို
ယင္း fund ထဲမွအလြန္ သက္သာေသာ အတိုးႏွဳန္းၿဖင့္ထုတ္ေခ်းခြင့္ၿပဳထားသၿဖင့္၊ စကႍာပူႏိုင္ငံသားမ်ားအေနၿဖင့္
ကိုယ္ပိုင္ကြန္ဒိုမီနီယံ မ်ားၿဖင့္ေနထိုင္နိုင္ၾကသလို၊ အဆင့္ၿမင့္ေသာ ပညာမ်ားဆက္လက္သင္ၾကားခြင့္ရရွိၾကၿခင္းပင္ၿဖစ္သည္။
ဤအစီအမံကို Central Provident Fund အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအဖြဲ့ၾကီးက အစိုးရကခ်မွတ္ေသာ ဥပေဒ၊
ေစာင့္ၾကပ္ၾကည့့္ရွုမွုေအာက္မွ လြတ္လပ္စြာစီမံခန့္ခြဲသည္ကိုေတြ့ရသည္။
ၿမန္မာႏိုင္ငံ၏လတ္တေလာလူမွုေရးကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္မွုအေၿခအေန
တေစ့တေစာင္း
ေဖၚၿပခဲ့ေသာၿမန္မာႏိုင္ငံတြင္လက္ရွိက်င့္သံုးေနေသာအစီအမံသည္၊
အမွန္တကယ္အားၿဖင့္ အေမရိကႏိုင္ငံ တြင္ social security စနစ္စတင္သြတ္သြင္းၿပီး ဆယ္စုႏွစ္မၿပည့္တၿပည့္အခ်ိန္ကစတင္ခဲ့ၿခင္းၿဖစ္ၿပီး၊
စကၤာပူႏိုင္ငံႏွင့္မေရွးမေႏွာင္း ကာလ (၁၉၅၄)တြင္စတင္ခဲ့ၿခင္းၿဖစ္ေသာ္လည္း၊ ၿပီၿပင္ဖြံ့ၿဖိဳးမွု၊
တိုးခ်ဲ့လႊမ္းၿခံဳမွု မရွိေၾကာင္း၀မ္းနည္းဘြယ္ေတြ့ရသည္။ ဌာနၾကီးတခုအေနၿဖင့္ လူမွုဖူလံုးေရးအဖြဲ့
ဟူ၍ အလုပ္သမား၀န္ၾကီးဌာန ေအာက္တြင္ဖြဲ့စည္းထားေသာ္လည္း၊ က်ယ္ၿပန့္ေသာ အက်ိဳးသက္ေရာက္မွုမရွိခဲ့ပါ။
အမွန္ဆိုရေသာ္ (၁၉၂၃) ခုႏွစ္တြင္ ေပၚေပါက္ခဲ့ေသာ လယ္ယာလုပ္သားမ်ားအတြက္ လူမွုဖူလံုေရးအက်ိဳးခံစားခြင့္ဥပေဒကား
ယေန့အထိအသက္၀င္လ်က္ရွိေနေသးၿခင္းပင္။ သို့ေသာ္လည္းယင္းဥပေဒ၏ အက်ိဳးသက္ေရာက္မွု၊ လႊမ္းၿခံုအက်ိဳးသက္ေရာက္မွုကားသံသာၿဖစ္ဘြယ္ပင္။
ေမာင္မိုးညိဳမွတ္မိသေလာက္၊ ရန္ကုန္တာေမြၿမိဳ့နယ္ရွိ အလုပ္သမားေဆးရံုၾကီးႏွင့္ မႏၱေလးေတာင္ႏွင့္ယွဥ္ၿပိဳင္ဖြင့္လွစ္ေဆာင္ရြက္ေနေသာ
အလုပ္သမားေဆးရံုၾကီး (၂)ခုအပါအ၀င္၊ ၿမိဳ့ၾကီးအခ်ိဳ့ (၁၀၀)ေက်ာ္ေလာက္ရွိ လူမွုဖူလံုေရးေဆးေပးခန္းမ်ားကသာ
ေဒသတြင္းရွိ ၀န္ထမ္းမ်ားကိုသာ လႊမ္းၿခံဳေစာင္ေရွာက္ႏိုင္မွုေပးနိုင္ေသးသည္ကိုေတြ့ရသည္။
လက္ရွိအစီအမံတြင္ပါ၀င္ေသာ ေစာင့္ေရွာက္မွုက႑မ်ားကိုေလ့လာၾကည့္ပါက
နာမက်န္းေစာင္ေရွာက္မွု၊ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ေစာင့္ေရွာက္မွု ႏွင့္မီးဖြားၿခင္း။ ထိခိုက္ဒါဏ္ရာရၿခင္းတို့အတြက္ခံစားခြင့္ေပးၿခင္းတို့အတြက္သာသတ္မွတ္ၿပဌာန္ခ်က္မ်ားရွိၿပီး
မိသားစုတခုလံုအတြက္တသက္တာဖူလံုေအးခ်မ္းေရးအတြက္လိုအပ္ေသာ၊ သက္ၾကီးေငြေၾကးခံစားခြင့္၊
သက္ၾကီးက်န္းမာေရးေစာင္ေရွာက္မွု၊ ပညာေရး၊ မိသားစုစနစ္ေနထိုင္ေပ်ာ္ရႊင္သာယာေရးအတြက္
အစီအမံမ်ားပါ၀င္ၿခင္းအလ်င္းမရွိသည္ကိုေတြ့ရသည္။ မိမိ၀င္ေငြ၏ (၁ ဒႆမ ၅%) ကိုထဲ့၀င္ၾကရသည္။
အေတာ္မ်ားမ်ားက မိမိလစာထဲမွာၿဖတ္ခံရမွန္းပင္မသိေၾကာင္းေတြ့ရသည္။ မိမိအလုပ္လုပ္ခဲ့ေသာ
လုပ္သက္အနဲဆံုးရက္သတၱ(၂၆)ပါတ္တာ ကာလအတြင္း အနဲဆံုး(၁၇)ပါတ္ေငြးေၾကးထည့္၀င္ခဲ့ပါက က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မွု
ခံစားခြင့္စတင္ရရွိႏိုင္ၿပီၿဖစ္သည္ဟု(၁၉၅၄)လူမွုဖူလံုေရးအက္ဥပေဒ ကဆိုထားသည္။ သို့ေသာ္
အၿခားခံစားခြင့္မ်ားၿဖစ္သည့္ ထိခိုက္ဒါဏ္ရာရၿခင္း၊ ကိုယ္အဂၤါခ်ိဳ့ယြင္းပ်က္စီးၿခင္း၊
ကို၀န္ေဆာင္ၿခင္း၊ ေသဆံုးေသာအခါသၿဂၤိဳဟ္စရိတ္သတ္မွတ္ခ်က္မ်ားသည္၊ ေခတ္ႏွင့္မေလ်ာ္ညီေတာ့သည့္
အၿပင္ လက္ေတြ့မက်ေသာ ေငြေၾကးေထာက္ပံ့မွုပမာဏအၿဖစ္ဆက္လက္ရွိေနေသးသည္ကိုေတြ့ရသည္။
အမွန္အားၿဖင့္
ပုဂၢလိကလုပ္ငန္း၊စက္ရံုမ်ားကယငး္အတြက္ ရံပံုေငြထဲ့သြင္းထားေသာ္လည္း၊ ၀န္ထမ္းမ်ားက ယင္းေဆးရံုေဆးခန္းမ်ားသို့သြားေရာက္အသံုးၿပဳရမွန္းမသိၾကပါ။
အခမဲ့ၿပည္သူေဆးရံုမ်ားယေန့တိုင္ရွိေနၿခင္း၊ အစိုးရေဆးရံုေဆးခန္းမ်ားကိုယံုၾကည္ကိုးစားမွုေလ်ာ့နည္းက်ဆင္းလာၿခင္းတို့အၿပင္၊
ဗဟုသုတနဲပါးမွုတို့ေၾကာင့္ လူမွုကာကြယ္ေစာင္ေရွာက္မွု၏အသက္တမွ်အေရးပါ၊ အက်ိဳးသက္ေရာက္မွုကိုေမ့ေလ်ာ့ေနၾကသည္။
ၿမန္မာႏိုင္ငံ၏လက္ရွိလူမွုဖူလံုေရးဆိုင္ရာကိန္းဂဏန္းအခ်က္အလက္မ်ားကိုေလ့လာၾကည့္ပါက
-
·
အရပ္ရပ္အာမခံစနစ္
(ေဆးကုသခြင့္၊ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ ႏွင့္မီးဖြားခြင့္၊ အသုဘစရိတ္) ႏွင့္ လုပ္ခြင့္ဒါဏ္ရာရထိိခိုက္မွုအတြက္ခံစားခြင့္
(ေဆးကုသခြင့္၊ မသန္မစြမ္းၿဖစ္ပါကေငြေၾကးခံစားခြင့္၊ က်န္ရစ္သူတို့အတြက္ေထာက္ပံ့ေၾကး)
ဟူ၍သာ မိသားစုလုမွုဖူလံုကာကြယ္ေရးၿပဌာန္းခ်က္(၂)ရပ္သာ ရွိေသးၿခင္း၊
·
လက္ရွိအက်ံဳး၀င္ေသာ
အလုပ္သမား၀န္ထမ္းဥိးေရ = သုည ဒႆမ ၅၆ သန္း (လူဥိးေရ စုစုေပါင္း သန္း ၆၀) သာအက်ံုး၀င္ေသးၿခင္း၊
·
လူမွုဖူလံုေရးေဆးရံုၾကီး
(၃)ရံု (ရန္ကုန္၊ မႏၱေလးႏွင့္ ထန္းတပင္ တီဘီေဆးရံုၾကီး)၊ ေဆးခန္း ၉၉၂) ခန္း၊ ဌာနၾကီးမ်ားရွိေဆး
ခန္း (၄၂) ခန္းသာ ၿဖန့္က်က္ထားႏိုင္ေသးၿခင္း၊
- ယင္းကိုၾကည့္ပါက
ၿမန္မာၿပည္သူတရပ္လံုးအတြက္အသက္တမွ်အေရးၾကီးေသာ လူမွုကာကြယ္ေစာင့္ ေရွာက္ေရးယႏၱရားပီၿပင္လာေရးကားအထူးအေရးၾကီးလာၿပီၿဖစ္သည္။
ၿမန္မာႏိုင္ငံတြင္
မိမိၿပည္သူတိုင္းအတြက္အေရးၾကီးေသာ လူမွုေရးကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္မွုႏွင့္ လႊမ္းၿခံဳ ကာကြယ္မွုကိုပီပီၿပင္ၿပင္ေဖၚေဆာင္ေပးနိုင္မည့္
ကိစၥမွာအစိုးရတြင္တာ၀န္ရွိသလို ၿပည္ေထာင္စု လႊတ္ေတာ္၏အေရးပါမွုက႑ကအေရးပါလာၿပီးၿဖစ္သည္။
လက္ရွိအမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ႏွင့္ ၿပည္သူ့လႊတ္ေတာ္(၂)ရပ္လံုးတြင္ေဆြးေႏြးေနၾကၿပီၿဖစ္ေသာ၊
ဤအစီအမံ လက္ေတြ့က်က်ရုပ္လံုး ေပၚလာေရးကားအထူးအေရးပါလွေပသည္။ ယင္းႏွင့္ပါတ္သက္၍လႊတ္ေတာ္မ်ားအတြင္းစတင္ေဆြးေႏြးမွုမ်ာၚ။
ေမးခြန္းထုတ္မွုမ်ား၊ အဆိုတင္သြင္းမွုမ်ားစတင္ၿပဳလုပ္လာေနၿပီးဆိုသည့္သတင္းမ်ား ၀မ္းေၿမာက္ဘြယ္
ၾကားေနရၿပီၿဖစ္သည္။ ထို့အၿပင္ ၿပည္သူ့လႊတ္ေတာ္တည္ဆဲဥပေဒမ်ားေလ့လာသံုးသပ္ေရးအတြက္ လႊတ္ေတာ္တြင္းသာမက၊
လႊတ္ေတာ္ၿပင္ပပညာရွင္မ်ား၊ ႏိုင္ငံတကာအလုပ္သမားအဖြဲ့အစည္းမ်ားႏွင့္ ဆက္သြယ္လ်က္ အခ်က္အလက္ရွာေဖြမွုမ်ား
(fact finding process) လုပ္ေဆာင္ေနေသာ သတင္းေကာင္းမ်ားကိုလည္းတဆက္တည္းေတြ့ေနရၿပီၿဖစ္သည္။
ေလ့လာမိသေလာက္ဥပေဒသစ္တြင္ပါ၀င္လာမည့္
က႑မ်ားကား-
·
က်န္းမာေရးႏွင့္လူမွုေရးေစာင္ေရွာက္မွုစနစ္၊ healthcare
insurance and welfare services
·
မိသားစုေထာက္ပံ့မွုအာမခံစနစ္၊
family coverage
·
မသန္စြမ္းမွု၊
သက္ၿပည့့္အၿငိမ္းစား ႏွင့္က်န္ရစ္သူမိသားစုအက်ိဳးခံစားခြင့္အာမခံစနစ္၊ retirement
savings, permanent disability insurance, surviving family benefit
·
အလုပ္လက္မဲ့ခံစားမွုစနစ္၊
unemployment insurance
·
အလုပ္ခြင္တြင္းထိခိုက္ခံစားရမွုခံစားခြင့္စနစ္၊
workman compensation schemes
·
က်န္းမာေရး၊
အိမ္ယာ ႏွင့္ လူမွုေရးေစာင့္ေရွာက္မွုစနစ္၊ housing assistance and social
benefits
·
မက်န္းမာမွုအတြက္
ေဆးကုသခံစားခြင့္ ႏွင့္ေငြေၾကးအက်ိဳးခံစားခြင့္၊ medical care & disability
benefit while out of work
·
ကိုယ္၀န္ေဆာင္ႏွင့္မီးဖြားမွုခံစားခြင့္စနစ္၊
maternity and post maternity coverage
·
ရံပံုေငြထဲ့၀င္ၿပီးသူမ်ား
အၿငိမ္းစားယူၿပီးေနာက္ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မွုခံစားခြင့္စနစ္၊ retirement
healthcare coverage
·
ေသဆံုးသူအတြက္နာေရးစရိတ္ခံစားခြင့္
funeral expense benefit
ယင္းတို့အၿပင္
လက္ရွိက်င့္သံုးေနေသာ unilateral စနစ္မွ ဌာနစံု၊ အစိုးရၿပင္ပအဖြဲ့အစည္း ႏွင့္ပညာရွင္မ်ားက multilateral and multi-sectorial ေန့မီးညမီးတို့ၿဖင့္
နည္းလမ္းရွာၾကံၾကရမည့္အခ်ိန္ၿဖစ္သည္။ ထို့အၿပင္ ႏိုင္ငံ၏ပီၿပင္ေသာေငြေၾကးလည္ပါတ္မွုစနစ္တည္ၿငိမ္ေရး၊
အလုပ္ရွင္အလုပ္သမားဆိုင္ရာဥပေဒၿပဌာန္းခ်က္၊ အလုပ္သမားဆိုင္ရာ အဖြဲ့အစည္းမ်ားပီၿပင္လာေရး
အၿပင္ ပုဂၢလိကစီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားကပါ ဤစီမံကိန္းၾကီး တြင္ မၿဖစ္မေန၀င္ေရာက္လာေရး၊
က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မွုဆိုင္ရာအာမခံစနစ္ အေၿခတက်ေပၚထြက္လာ ေရး တို့ကအေရးၾကီးေပသည္။
စိတ္၀င္စားဘြယ္ကိစၥတခုကား၊ ႏိုင္ငံတ၀ွမ္းရွိ အစိုးရႏွင့္ပုဂၢလိကေဆးရံု၊ ေဆးခန္းမ်ားႏွင့္
ဆရာ၀န္၊ ဆရာမမ်ားအၿပင္ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မွုေပးေနေသာ အၿခား healthcare
providers မ်ားသာမက၊ ၿမိဳ့မႏွင့္ေက်းလက္က်န္းမာေရးဌာနမ်ား၊ လူအိုရံု၊ သင္းခ်ိဳင္း၊
သာေရးနာေရး ကူညီမွုဆိုင္ရာ လူမွုေရးအဖြဲ့အစည္းမ်ား၊ ဘာသာေရးေပါင္းစံုမွအဖြဲ့အစည္းၾကီးမ်ား
၊ သမ၀ါယမအဖြဲ့အစည္းမ်ား ကိုပါဤစီမံကိန္းတြင္ ကန္ထရိုက္စနစ္ၿဖင့္ပူးတြဲထည့္သြင္းနိုင္ရန္လိုအပ္ေပသည္။
ယင္းအတြက္လိုအပ္ေသာ အခ်က္အလက္ကိန္းဂဏန္းႏွင့္ အေစာင့္ေရွာက္ခံၿပည္သူလူထုတို့၏ ကိုယ္ေရးအခ်က္အလက္မ်ားကို
စနစ္တက်စားရင္းၿပဳစုႏိုင္ေသာ database ကိုေဖၚထုတ္ႏိုင္ရန္အေရးၾကီးေပသည္။ စီမံကိန္းအက်ိဳး
သက္ေရာက္မွုၿမန္ဆန္ထိေရာက္လာေရးကား ကိန္းဂဏန္းအခ်က္အလက္ဖလွယ္မွုသြက္လက္တိက်ေရး ႏွင့္လံုၿခံဳစိတ္ခ်ရေသာ
သိုေလွာင္မွုစနစ္ (information exchange and security of privacy) ကို ဖန္တီးထားႏိုင္ရန္အထူးလိုအပ္ေပသည္။
စီမံကိန္းအေပၚအခြင့္ေကာင္းယူအက်ိဳးအၿမတ္ထုတ္ႏိုင္ေသာ စီးပြားေရးေလာဘသားမ်ား၊ ကိုယ္က်ိဳးရွာသူမ်ားကိုကာကြယ္ႏိုင္မည့္
ဥပေဒပညတ္ခ်က္ႏွင့္ထိေရာက္ေသာ ၿပစ္ဒါဏ္မ်ားၿပဌာန္းထားရွိႏိုင္ေရးကားအလြန္အေရးၾကီးလာေပသည္။
ဤစီမံကိန္းကိုတိုက္ရိုက္သက္ဆိုင္ေသာ ၀န္ထမ္းအဖြဲ့အစည္းမ်ားသာမက ၊လူထုကဗဟုသုတအၿမင္စတင္ရရွိလာေရးအတြက္ယခုကတည္းက
ပညာေပးအစီအစဥ္မ်ားစတင္ၿပဳလုပ္ၾကရန္လိုအပ္ေပၿပီ။
ဤစီမံကိန္းကား
နတ္လူသာဓုေခၚႏိုင္မည့္ အမ်ိဳးသားေရးကိစၥၿဖစ္သကဲ့သို့၊ ေနာင္လာေနာက္သား သားစဥ္ေၿမးဆက္၊
အက်ိဳးထူးမ်ားခံစားလာႏိုင္ၾကမည့္ၿဖစ္သလို၊ မိသားစုလံုၿခံဳေအးခ်မ္းသာယာ၀ေၿပာေရးကား လူသားတို့အတြက္
ရွိသင့္ေသာ ၿဗဟၼစိုရ္တရားမ်ားဟု ဆုိရလ်င္မွာမည္မထင္။ ႏိုင္ငံတကာေရာက္ က်ြမ္းက်င္ေသာ
ၿမန္မာတိုင္းရင္းသားမ်ားက တတ္က်ြမ္းမွုဆိုင္ရာမ်ား ကူညီေပးႏိုင္မည္မွာမွန္ေသာ္လည္း၊
အမွန္တကယ္ ပံုေပၚလာေအာင္ေဖၚေဆာင္ၾကရမည္မွာ ၿပည္တြင္းမွတကယ္လက္ေတြ့ဘ၀ႏွင့္ နီးစပ္ၿပီး
လိုအပ္ခ်က္ကိုတကယ္သိနားလည္ေသာ တတ္က်ြမ္းသူဌာနဆိုင္ရာပညာရွင္မ်ား၊ တာ၀န္ရွိသူမ်ားႏွင့္
အစိုးရ၊ လႊတ္ေတာ္(၂)ရပ္ ႏွင့္ သက္ဆိုင္ေသာ ပုဂၢလိကအဖြဲ့အစည္းအားလံုးအေပၚတြင္သာမူတည္ေပသည္။
အခ်ဳပ္ဆိုရေသာ္ ၿမန္မာၿပည္သူတို့ႏွစ္ပရိေစၦဒၾကာခံစားခြင့္ရွိေသာဤ အစီအမံအခ်ိန္ႏွင့္တေၿပးညီ
ေပၚထြက္လာေရး၊ ယင္းစီမံကိန္း၏အႏွစ္သာရလက္ေတြ့က်က်ေပၚထြက္လာေရးကား အမွန္စင္စစ္အားၿဖင့္
အုပ္ခ်ဳပ္သူၿမန္မာအစိုးရေပၚတြင္မ်ားစြာမူတည္ေနေပၿပီၿဖစ္ေၾကာင္းတပ္လွန့္ႏွိဳးေဆာ္လိုက္ရပါသည္။
(၂၀၁၂ စက္တင္ဘာ/ေအာက္တိုဘာ ထုတ္ မန္းေဂဇက္ သတင္းစာတြင္ေဖၚၿပၿပီးၿဖစ္ပါသည္။)
ေနာက္ဆက္တြဲ သတင္းမ်ား
ႏွင့္ ေလ့လာေ၀ဖန္ခ်က္မ်ား -
ၿပီးစခဲ့တဲ့ ၾသဂုတ္
(၃၁)ရက္မွာ သမၼတဦးသိန္းစိန္ လက္မွတ္ေရးထိုးထုတ္ၿပန္လိုက္တဲ့ “၂၀၁၂ ခုႏွစ္၊ လူမွုဖူလံုေရးဥပေဒ” သစ္ဟာ ၿမန္မာၿပည္သူမိသားစု
အားလံုးအတြက္မဟုတ္ေတာင္၊ အလုပ္လုပ္ကိုင္ၾကသူေတြအားလံုးအတြက္ မိသားစုလံုၿခံဳစိတ္ခ်ေရးအတြက္
စာမ်က္ႏွာသစ္တခု ဖြင့္လွစ္ေပးလိုက္ပါၿပီ။ ၿပည္သူအားလံုးပါ၀င္လာေစေရးလႊမ္းၿခံဳမွု
(coverage net) က်ယ္ၿပန့္ႏိုင္သမွ်က်ယ္ၿပန့္ေစေရးဟာ၊ ဒီလုပ္ငန္းစဥ္ကိုေရးဆြဲၾကသူေတြ
(အစိုးရ၊ လႊတ္ေတာ္ေတြ) ရဲ့ စဥ္ဆက္မၿပတ္စိစစ္ေလ့လာ ေၿပာင္းလညး္မွုေတြ ေပးနိုင္ေရး၊ အာမခံထားသူ
(benefactor/s or fund contributors) လို့ဆိုထားတဲ့ အလုပ္လုပ္ကိုင္ၿပီး၀င္ေငြရရွိေနၾကသူေတြ
နဲ့ အလုပ္ရွင္ (employers) ေတြရဲ့ အစီအမံအေပၚေကာင္းစြာ နားလည္သေဘာေပါက္လက္ခံၿပီး၊ စိတ္အားထက္သန္စြာ
နဲ့ ရံပံုေငြ (fund) ေၾကးပံုမွန္ေပးသြင္းႏိုင္မွု၊ နဲ့ လက္ေတြအေကာင္အထည္ေဖၚေဆာင္ရြက္မဲ့
လူမွုဖူလံုေရးအဖြဲ့ (Board of Social Security) အစည္းအဆင့္ဆင့္ေတြ စတဲ့ ဖိုခေနာက္ဆိုင္
(သံုး)ဦးသံုဖလွယ္စလံုးရဲ့ ပါ၀င္ပါတ္သက္ႏိုင္မွုအတိုင္းအတာအေပၚမွာ မ်ားစြာ မူူတည္ပါတယ္။
ဒီဥပေဒေၾကာင့္ ႏိုင္ငံနဲ့တ၀ွမ္းမွာ လူမွုဖူလံုေရးဌာနေတြ အေတာ္မ်ားမ်ားဖြဲ့စည္း ရမွာမို့အခ်ိန္ေတာ္ေတာ္ယူရမွာၿဖစ္သလို၊
၀န္ထမ္းအသစ္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား လိုအပ္လာမွာၿဖစ္သလို၊ အေတြအၾကံဳရင့္က်က္ေစေအာင္သင္တန္းေတြ
အေတာ္မ်ားမ်ားေပးၾကရပါလိမ့္မယ္။ ဥပေဒရဲ့ ထူးၿခားတဲ့အခ်က္ကေလးေတြကိုဒီလိုေတြ့ရပါတယ္
-
(၁) (၁၉၅၄) လူမွုဖူလံုေရးဥပေဒၿပဌာန္းခ်က္အခ်ိဳ့ကိုပယ္ဖ်က္တယ္ဆိုတဲ့ၿပဌာန္းခ်က္မေတြ့ရပါဘူး။
ရည္ရြယ္ခ်က္ကေတာ့ လက္ရွိခံစားေနရသူေတြ နဲ့ အသြင္ကူးေၿပာင္စဥ္ကာလအတြင္း ခံစားခြင့္ရွိခဲ့သူ၊
ရွိေနဆဲေတြ အတြက္ရည္ရြယ္ပံုရပါတယ္။
(၂) ၁၉၅၄ ဥပေဒမွာ
ခံစားခြင့္(၂)ရပ္သာရွိခဲ့ေပမဲ့ ခုဥပေဒမွာ အလုပ္လုပ္ကိုင္ႏိုင္စြမ္းမရွိၿခင္းအတြက္ခံစားခြင့္၊
သက္ၿပည့္အၿငိမ္းစားႏွင့္က်န္ရစ္သူ မိသားစုအက်ိဳးခံစားခြင့္၊ အလုပ္လက္မဲ့အကိ်ဳးခံစားခြင့္အၿပင္၊
အိမ္ယာစီမံကိန္းတြင္ပါ၀င္ခြင့္ရေရး အတြက္ခံစားခြင့္ ဆိုတဲ့ အစီအမံၾကီးေတြလည္းပါလာတာမို့၊
ရည္မွန္းထားတဲ့အတိုင္းေၿပေၿပၿပစ္ၿပစ္ၿဖစ္ခဲ့ရင္ေတာ့ အေတာ္အကိ်ဳးရွိမဲ့ကိစၥ လို့သတ္မွတ္ၾကပါ။
(၃) အေမရိကလိုႏိုင္ငံၾကီးေတြမွာေတာင္
ခုထိအေၿခအတင္ၿဖစ္ေနၾကရတဲ့ စီမံကိန္းမွာမပါမေနရ ဆိုတဲ့ ပညတ္ခ်က္မေၾကနပ္ၾကသူေတြ၊
stock ေတြအေနနဲ့အသြင္ေၿပာင္းခ်င္ၾကသူေတြေၾကာင့္၊ ဒီဥပေဒမွာ ၀င္ေငြရၾကသူတိုင္းမပါမေနရ
mandatory ၿပဌာန္းခ်က္ေတြပါလာတာမို့၊ ၿဖစ္သင့္ၿဖစ္ထိုက္တဲ့ လူမွုေရးကိစၥၾကီး (၀ါ) မိသားစုဘ၀သင့္တင့္အဆင့္ၿမင့္ေရး
အတြက္ ၾကိတ္ၿပီး၀မ္းသာမိပါတယ္။ အၿခားစိတ္၀င္စားၾကသူေတြလည္းပါ၀င္ခြင့္လမ္းဖြင့္ထားတဲ့
အေၾကာင္းလဲေတြ့ရပါတယ္။ နားမလည္ႏိုင္တာက ၀င္ေငြရရွိၿခင္းမရွိတဲ့
အစိုးရဌာနမ်ား၊ အၿပည္ၿပည္ဆိုင္ရာနဲ့ non-profitsေတြ၊ ဘာသာေရးနဲ့လူမွုေရးအဖြဲ့ေတြ၊ စိုက္ပ်ိဳးေရးနဲ့ေမြးၿမဴေရး
လုပ္ငန္းလုပ္သူေတြ၊ မိသားစုစီးပြားေရးလုပ္ငန္းလုပ္ကိုင္ၾကသူေတြကို ပါ၀င္စရာမလိုတဲ့၊
ကင္းလြတ္ခြင့္ရတဲ့ (မသက္ဆိုင္တဲ့) အဖြဲ့အစည္းမ်ားအၿဖစ္သတ္မွတ္ထားတာကို၊ နားမလည္ႏိုင္ပါဘူး။
၀င္ေငြရွိသူ၊ ဘယ္သူမဆိုပါ၀င္ခြင့္ရသင့္တဲ့ အစီအမံပါ။
(၄) နားလည္ၾကဘို့က၊
ဒီလုပ္ငန္းၾကီးလည္ပါတ္ဘို့က အစိုးရဘ႑ာထဲကက်ခံရမွာၿဖစ္သလို၊ “ရံပံုေငြ” (fund) အေနနဲ့ထူေထာင္မွာၿဖစ္ပါတယ္။
ေနာင္အခါမွာ အစိုးရက၀င္ေရာက္ခ်ယ္လွယ္ၿခင္းအလ်င္းကင္းတဲ့ မိမိရံပံုေငြေပၚမွာအရွည္သၿဖင့္
လြတ္လပ္စြာရပ္တည္ႏိုင္မဲ့အဖြဲ့အစည္းရံပံုေငြအေနနဲ့ ၿမင္လာၾကဘို့လိုပါတယ္။ အစိုးရကလည္း၀င္ေရာက္ခ်ယ္လွယ္ၿခင္းကင္းဘို့လိုပါတယ္။
ထိုနည္းတူစြာဘဲ ကိန္းဂဏန္းအခ်က္အလက္မ်ားကိုကြန္ပ်ဴတာ ကြန္ယက္နဲ့ခ်ိတ္ဆက္စာရင္းၿပဳစုၿခင္း၊
ဖလွယ္သံုစြဲၿခင္းေတြရွိလာမွာမို့၊ ကိုယ္ေရးအခ်က္အလက္မ်ားလံုၿခံဳေရး။ စာရင္းကိန္းဂဏန္းမ်ား
မွန္ကန္တိက်ေရးေတြ အေရးၾကီးလာပါၿပီ။
(၅) မိမိ၀င္ေငြကေနထည့္၀င္ၾကရာမွာ၊
လက္ရွိလာစာ၀င္ေငြအတန္းအစားထည့္၀င္တဲ့အစီအစဥ္ကေန၊ ၀င္ေငြအေပၚမွာတြက္ခ်က္ေပးသြင္းတဲ့စနစ္ကိုေၿပာင္းမွာၿဖစ္ပါတယ္။
(၆) ခံစားခြင့္ရွိၾကသူေတြကေတာ့
ထည့္၀င္ေၾကးေပးသြင္းသူကာယကံေတြအပါအ၀င္၊ မိမိဇနီး/ခင္ပြန္း နဲ့ အသက္(၂၁)ႏွစ္ေအာက္သားသမီးမ်ား
နဲ့မိဘမ်ားပါ၀င္ၾကပါလိမ့္မယ္။
(၇) သူ့့စနစ္ရဲ့
ဖြဲ့စည္းပံုကေတာ့-
(က)
က်န္းမာေရးႏွင့္လူမွုေရးေစာင့္ေရွာက္မွု အာမခံစနစ္ ႏွင့္ရံပံုေငြ (healthcare and social
assistance)၊
(ခ) မိသားစုေထာက္ပံ့မွု အာမခံစနစ္ ႏွင့္ရံပံုေငြ
(family assistance)၊
(ဂ)
အလုပ္လုပ္ကိုင္ႏိုင္စြမ္းမရွိမွုအက်ိဳးခံစားခြင့္(disability benefit)၊ သက္ၿပည့္အၿငိမ္းစားခံစားခြင့္
(retirement savings) ႏွင့္ က်န္ရစ္သူမိသားစုခံစားခြင့္ (surviving family
benefits) ႏွင့္ရံပံုေငြ၊
(ဃ)
အလုပ္လက္မဲ့ (unemployment) ခံစားခြင့္ ႏွင့္ ရံပံုေငြ၊
(င)
အၿခားခံစားခြင့္မ်ားၿဖစ္ေသာ - လူမွုဖူလံုေရးအိမ္ယာစီမံကိန္းတြင္ပါ၀င္ခြင့္ စသည္ၿဖင့္၊
စသည္တို့ရွိတာမို့၊
ဆိုခဲ့တဲ့အတိုင္းၿဖစ္လာဘို့ကေတာ့ အခ်ိန္အေတာ္ယူရလိမ့္မယ္ထင္ပါတယ္။ ဒီရံပံုေငြေတြကို
အလုပ္ၾကသူတိုင္းအၿပင္၊ အလုပ္ရွင္မ်ားကပါ မွတ္ပံုမတင္မေနရ၊ ရံပံုေငြမထည့္မေနရထည့္သြင္းရမဲ့ၿပဌာန္းခ်က္ေတြၿဖစ္လာတဲ့အၿပင္၊
မိမိ၀င္ေငြရဲ့ ရာႏွုန္းအေတာ္မ်ားမ်ား ၀င္ေရာက္သြားမယ္ဆိုတဲ့အခ်က္ကိုၾကိဳၿမင္ၾကဘို့လိုပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ ၿပဌာန္းခ်က္အတိုင္း စီမံခ်က္အသက္၀င္လာႏိုင္ရင္ေတာ့ ရွိလာမဲ့အက်ိဳးထူးေတြက အလြန္တန္ဘိုးရွိမယ္ဆိုတာကိုလက္ခံၾကဘို့လိုပါတယ္။
(၈) မိမိ၀င္ေငြမ်ားထဲကေနအလုပ္ရွင္ကၾကိဳတင္ၿဖတ္ယူၿပီး၊
မိမိထည့္၀င္ေၾကးနဲ့အတူ ရံုပံုေငြထည့္၀င္ၾကရမွာၿဖစ္ပါတယ္။ ထည့္၀င္ဘို့ပ်က္ကြက္သူအလုပ္ရွင္ေတြကို
ေထာင္ဒါဏ္ (၆) လထိအၿပင္ေငြဒါဏ္ပါ ေပးေဆာင္ၾကရမည္ၿဖစ္ပါသည္။ ဒါေပမဲ့ ဒိလိုရံုပံုထဲမွတ္ပံုတင္ရန္ပ်က္ကြက္သူ၊
(သို့) ေပးသြင္းရန္ပ်က္ကြက္သူအလုပ္ရွင္ေတြေၾကာင့္၊ ခံစားခြင့္ရွိၾကသူေတြအေနနဲ့ ဥပေဒနဲအညီ
ဆက္လက္ခံစားခြင့္အၿပည့္ရွိေအာင္ဥပေဒက အကာအကြယ္ေပးထားတယ္လို့ဆိုပါတယ္။
(၉) မက်န္းမာသူေတြအတြက္
ေဆးကုသခြင့္အၿပင္၊ ေဆးရံုတက္ဖို့လိုရင္ (၂၆)ပါတ္ကေန (၅၂)ပါတ္အထိခံစားခြင့္အၿပည့္နဲ့တက္ေရာက္ကုသခြင့္ရွိပါတယ္။
နာမက်န္းစဥ္ကာလအတြင္းေငြေၾကးေထာက္ပံ့မွာၿဖစ္ၿပီး၊ အနဲဆံုး(၆)လ အလုပ္လုပ္ကိုင္ဆဲၿဖစ္ၿပီး၊
(၄)လစာအနဲဆံုးရံပံုေငြေပးသြင္းၿပီးသူေတြအေနနဲ့ မိမိလုပ္ခဲ့တဲ့ ေနာက္ဆံုး(၄)လအတြင္းပ်မ္းမွ်၀င္ေငြရဲ့(၆၀%)
ကိုခံစားခြင့္ရွိၾကပါလိမ့္မယ္။ လိမ္လည္ၿပီးအက်ိဳးခံစားခြင့္ထုတ္ယူမိသူေတြကိုေတာ့ ၿပင္းၿပင္းထန္ထန္အေရးယူမဲ့
နည္းဥပေဒေတြထြင္လာဘြယ္ရွိပါတယ္။
(၁၀) သက္ၿပည့္ပင္စင္ယူၾကသူေတြအေနနဲ့
လေပါင္း (၁၈၀) ရံပံုေငြထဲ့၀င္ၿပီးၾကသူေတြအေနနဲ့ က်န္းမာေရးစရိတ္အၿပင္၊ ပ်မ္းမွ်လုပ္အားခလစာ
ရဲ့ (၁၅) ဆကိုတလံုတခဲတည္းဘဲၿဖစ္ၿဖစ္၊ အရစ္က်ဘဲၿဖစ္ၿဖစ္၊ ခံစားခြင့္ရွိၾကပါမယ္။ ေသၿခာတာကေတာ့
အဲ့ဒီအေပၚ သင့္တင့္တဲ့၀င္ေငြခြန္ေကာက္ခံဘြယ္ရွိေနေၾကာင္းပါ။ လေပါင္း(၁၈၀) ထက္ပိုထဲ့၀င္ခဲ့ရင္
ခံစားခြင့္ပိုမိုရၾကပါလိမ့္မယ္။
(၁၁) အလုပ္ၿပဳတ္ၾကသူေတြ၊
(အေရးယူခံရၿခင္းမွလြဲရင္) မိမိ၀င္ေငြထဲက (၃၆)လစာအနဲဆံုးရံပံုေငြ ထည္းၿပီးၾကၿပီဆိုရင္ေတာ့၊
ေနာက္ဆံုူတႏွစ္အတြင္းလစာ၀င္ေငြရဲ့ (၅၀%) ကိုရရွိခံစားၾကမဲ့အၿပင္၊ နာမက်န္းမွုအတြက္ပါခံစားခြင့္ရၾကမယ္လို့ဆိုထားပါတယ္။
(၁၂) ယာယိမသန္စြမ္းမွု၊
အၿမဲမသန္စြမ္းမွုနဲ့ လုပ္ခြင္ထိလိုက္မွုအတြက္ကိုယ္လက္အဂၤါထိခိုက္ခ်ိဳတဲ့ခဲ့ရင္၊ ေသဆံုးခဲ့ရင္လည္း
မိမိနဲ့ က်န္ရစ္သူမိသားစုပါခံစားခြင့္ရၾကပါလိမ့္မယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒိခံစားခြင့္ေတြအားလံုးဟာ
လုပ္ခြင္ထိခိုက္မွုေလ်ာ္ေၾကးနဲ့ မသက္ဆိုင္တဲ့အတြက္၊ သီးသန့္ထပ္ေဆာင္းရတဲ့ခံစားခြင့္ေတြ
ၿဖစ္တယ္လို့နားလည္ရပါတယ္။
(၁၃) မိမိစိုက္ထုတ္ကုန္က်ရတာရွိခဲ့ရင္လည္းၿပန္လည္ထုတ္ေပးမယ္
(reimbursement) လို့ဆိုထားပါတယ္။
(၁၄) ဒီခံစားခြင့္ေတြကို
မိမိခံစားခြင့္ရွိတဲ့ကာလစတင္ခ်ိန္ကေန (၁)ႏွစ္အတြင္း ေတာင္းဆိုဘို့လိုတာမို့၊ အလုပ္လုပ္ၿပီး
ရံပံုေငြထည့္၀င္ၾကသူေတြ အခြင့္အေရးလက္မလြတ္ၾကဘို့နဲ့ ခံစားခြင့္ၿပဌာန္းခ်က္ေတြကို ေကာင္းေကာင္းနားလည္သေဘာေပါက္ၾကဘို့လိုေနပါတယ္။
လိုအပ္တဲ့ အသိပညာေပးလုပ္ငန္းေတြတြင္တြင္ က်ယ္က်ယ္လုပ္ဘို့လိုၾကသလို၊ ခံစားခြင့္ေတြ
ထုတ္ေပးရာမွာလည္းပြင့္လင္းထင္သာၿမင္သာရွိတဲ့၊ အစီအမံေတြ အထူးလိုအပ္လာပါတယ္။
(၁၅) ဒီအစီအမံဟာ
fund ရံပံုေငြသက္သက္ၿဖစ္ေသာ္လည္းဘဲ၊ ရင္းႏွီးၿမွဳပ္ႏွံမွုအတိုးအပြားနဲ့ ၿပည္တြင္းၿပည္ပထည့္၀င္လွူဒါန္းတာေတြကိုပါ
လက္ခံတယ္လို့ဆိုထားတဲ့အတြက္၊ ေငြေၾကးမတည္ၿငိမ္မွု၊ စီးပြားေရးၿဖစ္ေပၚေၿပာင္းလဲမွု ေတြရဲ့ဂယက္ကို
တြန္းလွန္နိုင္ဘို့လိုတာမို့၊ ရံပံုေငြစနစ္ ေရရွည္တည္တန့္ခိုင္ၿမဲေရး အတြက္ လိုအပ္တဲ့
အကာအကြယ္ေတြအထူးလိုအပ္လာပါတယ္။ မရိုးသားတဲ့အၿမတ္ ထုတ္မွုေတြၾကိမ္းေသေပါက္ရွိလာႏိုင္တာမို့၊
စစ္ေဆးေရးဌာနေတြ၊ အစီအမံေတြပါၾကိဳတင္ၿပင္ဆင္ ၾကဘို့လိုအပ္ပါတယ္။
အံ့ၾသစရာအခ်က္ကေတာ့၊
ဒီဥပေဒကိုလႊတ္ေတာ္(၂)ရပ္လံုးမွာ တစ္ရက္ထဲနဲ့ အၿပီးေဆြးေႏြးၾကၿပီး၊ ေမးသူမရွိ၊ ေ၀ဖန္သူမရွိ၊
အတည္ၿပဳလိုက္တဲ့အတြက္၊ “ၿပည္ေထာင္စု” နံမယ္သံုးခ်င္ၾကသူ ၿပည္ေထာင္စုေရာဂါသည္ အမတ္မင္းမ်ားရဲ့
အရည္အေသြးကိုၾကီးစြာသံသယၿဖစ္မိသလို၊ ဥပေဒအၾကိဳးသက္ေရာက္မွု၊ ေရရွည္တည္တန့္ေအာင္ၿမင္မွုအတြက္ၾကီးစြာေသာ
ပူပန္မွုမ်ားရွိေၾကာင္း ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းေ၀ဖန္ပါရေစ။
