ေခါင္းရွုပ္စရာ Insurance Deductible

ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္လဆက္တိုက္ အေမရိကားႏိုင္ငံရဲ့အာမခံစနစ္အေၾကာင္းမသိမၿဖစ္ အေၾကာင္းအရာေတြ ၿမန္မာပရိ သတ ကိုေဆြးေႏြးတင္ၿပၿပီးတဲ့ေနာက္မွာ၊ စိတ္ရွုပ္စရာေကာင္းလွတဲ့ deductibles ေတြအေၾကာင္း ဘက္ လွည့္ ၾကရေအာင္။ အရင္ေဆာင္းပါးေတြမွာဆိုခဲ့တဲ့အတိုင္း ယေန့လူေနမွုစနစ္မွာ ေန့စဥ္နဲ့အမွ်၀န္ထုပ္ ၀န္ပိုး ၿဖစ္ေန တဲ့ေငြေၾကးအခက္အခဲေတြကိုေလ်ာ့ႏိုင္သမွ်ေလ်ာ့နည္းေစဘို့ အာမခံဆိုတဲ့ေ၀ါဟာရတခု လူ့ေလာ ကထဲ ေရာက္လာတယ္ဆိုေပမဲ့၊ အာမခံေစ်းကြက္အၿဖစ္(၂၀)ရာစုဦးပိုင္းမွာအသြင္ေၿပာင္းလာတာနဲ့အမွ်၊ အလ်ွိဳလ်ွိဳ ေပၚေပါက္လာတဲ့ အာမခံစီးပြားေရးလုပ္ကိုင္မွုေတြဟာ၊ အထိန္းအကြပ္အၿဖစ္ ကန့္သတ္ခ်က္မ်ားတခုၿပီး တခုခ်ဲ့ ထြင္ၿပဌာန္းလာၾကပါတယ္။ ဒီလိုကန့္သတ္ရတဲ့အေၾကာင္းအခ်င္းရာကေတာ့ (၂) ခုရွိပါတယ္။

(က) အာမခံေစ်းကြက္အင္အားၿပိဳင္ဆိုင္မွု - သာမာန္ၾကည့္ရင္ေတာ့ အာမခံပရီမံေၾကးၿမွင့္တင္ၿခင္း ဟာ စားသံုး သူေတြကိုလက္လွမ္းမွီေစႏိုင္မွုအတိုင္းအတာကိုက်ဥ္းၾကဳပ္သြားေစတယ္လို့ဆိုႏိုင္ေပမဲ့၊ လႊမ္းၿခံဳကာကြယ္မွု အရည္အေသြးကိုၿမွင့္တင္ေပးရာေရာက္ေစတယ္လို့ ဆန္းစစ္ၾကသူေတြကသံုးသပ္ကာကြယ္ၾကပါတယ္။

(ခ) အာမခံအလြဲသံုစားမွု (insurance fraudulence) ကိုထိန္ညွိကာကြယ္ၿခင္းနည္းနဲ့ထုတ္ကုန္လုပ္ငန္း (product) ကိုကာကြယ္ၿခင္းနည္းကလည္းအေရးၾကီးေနပါတယ္။ မသမာမွုေတြေပါမ်ားလာတဲ့ေလာကမွာ၊ လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္ေပးႏိုင္မွု (service provided) (သို့မဟုတ္) ထုတ္ကုန္တန္ဘိုး တည္တန့္ေနေစမွု (product value stability) ကိုေကာင္းစြာအေထာက္အကူၿပဳေစပါတယ္။ တနည္းအားၿဖင့္ စားသံုးသူထံမွ ေကာက္ခံတဲ့ ပရီမီယံဟာ မိမိတို့လႊမ္းၿခံဳရရွိလာမဲ့ အာမခံအကာအကြယ္ (coverage) ကိုတင္းၿပည့္ၾကပ္ၿပည့္ ခံစားခြင့္ရဘို့ရွိေပမဲ့၊ လိမ္လည္အခြင့္အေရးေတာင္းယူတဲ့ (fraudulent claims) ေတြေၾကာင့္၊ ေပၚေပါက္လာ ႏိုင္တဲ့ (premium leakage) ကိုတားဆီးႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။

အဲ့ဒီကန့္သတ္ထိန္းညွိမွုေတြဟာ လံုေလာက္မွုရွိရဲ့လားလို့ေမးလာရင္မကြယ္မ၀ွက္ေၿဖရမဲ့အေၿဖကေတာ့ လံု ေလာက္ၿခင္းမရွိရိုးအမွန္ပါ။ မ်ားစြာေသာအအေၾကာင္းအရာေတြက၊ က်ြန္ေတာ္တို့အားလံုးရဲ့ အိပ္ကပ္ထဲက ေခ်ြးနဲ စာကိုေန့စဥ္ၿခိမ္းေခ်ာက္ေနတာအမ်ားအသိပါ။ လက္လွမ္းမွီသေလာက္ေဖၚၿပရရင္ ေန့စဥ္တရိပ္ရိပ္တက္ ေနတဲ့၊ ကုန္ေစ်းႏွဳန္း၊ လုပ္အားခ၊ အခြန္အေတာက္၊ ဘဏ္ေငြေၾကးစနစ္ရဲ့လည္ပါတ္ႏိုင္မွုအင္အား၊ စားသံုးသူ ေတြရဲ့ လိုအင္ဆႏၵ၊ မသမာမွု၊ ရွုတ္ေထြးလာတဲ့ စီမံခန့္ခြဲမွုႏွင့္ကုန္က်စရိတ္ စသည္တို့ပါဘဲ။ ဒီအခ်က္ေတြေပၚ မွာအေၿခခံၿပီး အာမခံေရာင္းခ်သူကုမၸဏီလုပ္ငန္းမ်ားက မိမိတို့ကသာ အရာရာေခါင္းခံတာ၀န္ယူၿခင္းထက္၊ မိမိတို့ ကလႊမ္းၿခံဳကာကြယ္မွုေပးတဲ့စားသံုးသူ (consumer or policyholder) ကမွ်ေ၀ခံစားေစတဲ့ (cost sharing) စနစ္ကိုဖန္တီးလာၾကပါတယ္။ ဆိုလိုတာကေတာ့၊ စားသံုးသူမ်ားကလည္း၊ မိမိတို့ေပၚရရွိခံစားလာရမဲ့ အာမခံ လႊမ္းၿခံဳမွုၿပီးၿပည္စံုစြာရရွိလာေရးအတြက္၊ မိမိတို့ကလည္း ပခံုးပူးတြဲထမ္းေစၿခင္းပါဘဲ။ အဲ့ဒီစရိတ္စက ကို  Deductible လို့ဆိုၾကရေအာင္။

Deductible အေၿခခံ

ဆိုေတာ့…. Deductible ဆိုတာက မိမိတို့စားသံုးသူေတြကအိပ္မွကုန္က်ခံေပးရမဲ့ေငြသားလို့ေယဘူယ်ဆိုႏိုင္ ပါတယ္။ ကိုယ္ကသေဘာတူထားတဲ့ သတ္မွတ္ထားတဲ့ ေဆာင္ရြက္မွု (covered service) အတြက္ကိုယ္က ဦးစြာေပးၿပီးတဲ့ေနာက္၊ က်န္တာကို အာမခံကုမၸဏီကေပးတဲ့သေဘာပါ။

Deductible ကဘယ္လိုတာ၀န္ယူသလဲ

မေတာ္တဆေသာ္၎၊ ရုတ္တရက္နာမက်န္းမွုအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္၊ ကုန္က်ႏိုင္မဲ့စရိတ္ကို အာမခံကုမၸဏီကအၿပီး အစီးေပးေခ်ႏိုင္ဘို့၊ တြက္ခ်က္ထားတဲ့ ပရီမီယံေၾကးေပၚမွာအေၿခခံထားတာမို့၊ ေရာဂါေၾကာင့္ေဆးကုရရင္၊ ယာဥ္တိုက္ခိုက္မွၿဖစ္ခဲ့ရင္၊ အာမခံကုမၸဏီကမေပးခင္မွာကိုယ္ဆီကကနဦးေငြ (Deductible) ကိုေတာင္းပါ တယ္။ အဲ့ဒါကိုေပးသြင္းၿပီး တာနဲ့၊ က်န္တဲ့အပိုင္းကိုသူတို့ကအၿပီးအစီးတာ၀န္ယူလိုက္လိုက္တဲ့သေဘာပါဘဲ။

ကိုယ္ရဲ့ Deductible ဘယ္ေလာက္ရွိသလဲ

အဲ့ဒီအခ်က္နဲ့ေငြသားပမာဏကို အာမခံကုမၸဏီကစတင္၀ယ္ယူၿပီးပထမဆံုးထုတ္ေပးတဲ့ ေၾကၿငာစာတမ္း (Declaration) (သို့မဟုတ္)ရွင္းလင္းမွုအက်ဥ္းခ်ဳပ္ (Summary of Coverage) မွာအထင္အရွားၿပဆို ထားပါ တယ္။ ဥပေဒပညတ္ခ်က္မ်ားအရ အာမခံကုမၸဏီမ်ားက စားသံုးသူထံမၿဖစ္မေနေပးရတဲ့ အေရးၾကီးတဲ့ စာရြက္ စာတမ္းပါ။

Deductible ရဲ့အာနိသင္

Deductible ကိုမိမိကသတ္မွတ္တဲ့နည္းလမ္းမ်ားအရေပးေခ်ၿခင္းက မိမိအတြက္လံုေလာက္တဲ့ လႊမ္းၿခံဳ ကာကြယ္မွု ကိုရရွိခံစားႏိုင္တဲ့လံုေလာက္တဲ့ တာ၀န္ယူေက်ပြန္မွုပါဘဲ။

Premium နဲ့ Deductible စရိတ္အားၿပိဳင္မွုခ်ိန္ခြင္လ်ွာ

ေယဘူယ်ေဖၚၿပရရင္ မိမိကတာ၀န္ယူမဲ့ Deductible amount တန္ဘိုးမ်ားေလ၊ Premium ေၾကးသက္သာ ေလပါဘဲ။ အာမခံေၾကးသက္သာရင္ Deductible မ်ားမ်ားေပးရပါမယ္။ Deductible amount ၿမင့္ၿမင့္ထား ေလ၊ ပရီမီယံေၾကးအခ်ိဳးက်သက္သာေလပါဘဲ။

Premium နဲ့ Coverage levels ဘာကြာသလဲ

ဒီေနရာမွာရွုတ္ေထြးမသြားေစခ်င္တဲ့အခ်က္ကေတာ့ Coverage ဆိုတာဟာကိုယ္ကကုန္က်မဲ့ ပ်က္စီးတဲ့ ယာဥ္ၿပင္ဆင္စရိတ္အခုလံုအတြက္အခ်ိဳးက်တြက္ခ်က္ထားတဲ့ေၾကးေငြပမာဏကို Premium လို့ေခၚပါတယ္။ (၅)ေထာင္ေလာက္ကုန္က်မဲ့ၿပင္ဆင္စရိတ္အတြက္၊ အာမခံကုမၸဏီကတြက္ခ်က္ထားတဲ့ (actuary amount) တန္ဘိုးသတ္မွတ္ခ်က္ပါဘဲ။ ဆိုလိုတာက ယာဥ္ပ်က္စီးမွုအတြက္အမ်ားဆံုးသတ္မွတ္ေပးေလ်ာ္မဲ့ ကန့္သတ္ ခ်က္ (Liability limit) က (၅) ေသာင္းဆိုပါစို့။ တကယ္တြက္ခ်က္ထားတဲ့ တဲ့ Premium တန္ဘို့းက ရာ (သို့မဟုတ္)ေထာင္ဂဏန္းပါဘဲ။ ဒါေပမဲ့ေပးေလ်ာ္ႏိုင္တဲ့ေငြေၾကးကန့္သတ္ခ်က္ဟာ၊ ယာဥ္တိုက္မွုမွာပါတ္ သက္ပါ၀င္တဲ့ယာဥ္အားလံုးအတြက္(၅)ေသာင္းအထိေပးေလ်ာ္ႏိုင္ေၾကာင္းေဖၚၿပၿခင္းၿဖစ္ပါတယ္။

Deductible (၂)မ်ိဳး

(က) က်န္းမာေရး၊ ယာဥ္ထိခိုက္မွုအတြက္ ပုတ္ၿပတ္သတ္မွတ္ထားတဲ့ ေဒၚလာ ($ amount)

(ခ) မေရႊ့မေၿပာင္းႏိုင္ေသာအိမ္ယာတို့အတြက္ ငလ်င္အပါအ၀င္၊ သဘာ၀ေဘဆိုးမ်ားအတြက္ အိမ္ရဲ့တန္ဘိုး ေပၚမွာ ရာႏွဳန္း/အခ်ိဳးက်ၿမွဳပ္ႏွံ ထားတဲ့ Deductible

Deductible ကြာၿခားမွုရွိမရွိ

ေနထိုင္ရာၿပည္နယ္ေဒသ(State & location)နဲ့ေဆာင္ရြက္ေပးႏိုင္မွု(service)ေပၚမူတည္ၿပီးကြာၿခားပါတယ္။

Deductible မဲ့ေသာ အာမခံရွိမရွိ

Deductible မရွိတဲ့ အာမခံမ်ိဳးေတြရွိေပမဲ့ တန္ဘိုးၾကီးပါတယ္။ အထူးသၿဖင္စနစ္ေဟာင္းနဲ့လက္၀ယ္အာမခံရွိ ၾကသူေတြမ်ိဳးမွာေတြ့ႏိုင္ပါတယ္။ သို့မဟုတ္ရင္လည္း Deductible Waiver လိုသီးသန့္အပိုအာမခံလႊမ္းၿခံဳမွုကို အာမခံကုမၸဏီမ်ားကေရာင္းခ်တတ္ပါတယ္။ အားနည္းအားသာခ်က္ေတြ အာမခံေစ်းကြက္မွာ သတင္းအမ်ိဳးမ်ိဳး ထြက္ေနတာမို့ အထူးမေဖၚၿပလိုပါ။ အာမခံေပၚလစီ၀ယ္ခ်ိန္မွာ အဲ့ဒီ Waiver ပါ၀င္ၿခင္းရွိမရွိေစ်းညွိၾကည့္ၾကပါ။

Deductible လို့ဆိုၿပီး ဘာ့ေၾကာင့္တၾကိမ္ထက္ပိုေပးရလဲ

ေစာဒကတက္စရာပါ။ ယာဥ္တိုက္မွု(၂)ၾကိမ္ၿဖစ္ရင္၊ သီးသန့္အၿဖစ္အပ်က္မ်ားလို့ယူဆတဲ့အတြက္၊ အာမခံ သက္တမ္းတစ္ခုတြင္းက်ေရာက္ေသာ္ၿငားလည္း၊ သတ္မွတ္တန္ဘိုးကို(၂)ၾကိမ္ေပးၾကရပါတယ္။ အဲ့ဒီ အၿဖစ္ အပ်က္(၂)ခုဟာတဆက္တစပ္တည္းနဲ့ၿဖစ္ခဲ့တယ္ဆိုတဲ့လံုေလာက္တဲ့အေထာက္အထားၿပႏိုင္ရင္ေတာ့ အာမခံ ကုမၸဏီက စဥ္စားေပးေကာင္းစဥ္းစားေပးႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။ ဒါေပမဲ့ က်န္းမာေရးအာမခံမွာေတာ့ Deductible ေပးတိုင္းမိမိကတာ၀န္ယူရမဲ့ limit ေရာက္တဲ့အထိေပါင္းစပ္ေပးသြားရပါတယ္။

Deductible ကိုသက္သာေစမဲ့အခုအခံ

က်န္းမာေရးအာမခံ (health insurance) ေတြမွာရွိပါတယ္။ အခြန္ၿဖတ္ေတာက္ၿခင္းကင္းတဲ့အတြက္ေရပန္း စားလာတဲ့အစီအမံပါ။ Healthcare Spending Account (HSA) နဲ့ Flexible Spending Account ((FSA) ေတြပါ။ ၿပီးခဲ့တဲ့လေတြတံုကအက်ယ္တ၀င့္တင္ၿပထားတာဖတ္ၾကည့္ပါ။ ဘဏ္စုေငြသေဘာေတြပါ။ Deductible plan ရွိသူေတြထားသင့္တဲ့ account ေတြပါ။

Co-pay (Co-insurance) နဲ့ Deductible ကြာၿခားလား

ကိုယ့္အိပ္ကပ္ထဲကက်ခံရတာၿခင္းတူေပမဲ့သတ္မွတ္တြက္ခ်က္ပံုမတူပါဘူး။ (၂)ခုလံုးကိုေပးသြင္းဘို့တာ၀န္ရွိ ပါတယ္။ Health insurance ေတြမွာေတြ့ရပါမယ္။ သိထားၾကဘို့က Deductible ဟာအရင္ေပးသြင္းရမဲ့ ကိုယ့္ ရဲ့တာ၀န္တခုပါ။

မိသားစုလႊမ္းၿခံဳမွုရွိတဲ့က်န္းမာေရးအာမခံ

Deductible ($၃၀၀၀) ရွိတဲ့မိသားစု၀င္(၃)ဦးရွိၿပီးတစ္ဦးစီအတြက္ ($၁၀၀၀)ဆိုပါစို့။ မိသားစု၀င္တစ္ဦးက ေဆးကုသမွုအတြက္ တစ္ေထာင္ကုန္က်ခဲ့လို့တေထာင္ေပးသြင္းၿပီးတာနဲ့က်န္တဲ့ plan ကာလအတြင္းအဲ့ဒီ မိသားစု၀င္က Deductible ($၃၀၀၀)ရွိေပမဲ့၊ ေနာက္ထပ္ေငြကုန္က်ခံစရာမလိုေတာ့ပါဘူး။ က်န္မိသားစု၀င္မ်ား ကသာသူတို့အတြက္ကုန္က်ခံယံုပါဘဲ။

Out-of-pocket Maximum ဆိုတာဘာလဲ

Deductible ဆိုတဲ့၀န္ထုပ္၀န္ပိုးက်ခံရမွုကိုကန့္သတ္ထားတဲ့ မိမိအိပ္မွစိုက္ထုတ္ကုန္က်ခံရမဲ့စရိတ္စက ပါဘဲ။ က်န္းမာေရးအာမခံလိုစရိတ္စကၾကီးမားမွုေၾကာင့္ က်ြန္ေတာ္တို့အေပၚက်ေရာက္မဲ့၀န္ပိမွုကို တားဆီးေပးမဲ့ အစိုးရရဲ့ဥပေဒအရကန့္သတ္ထားမွုပါဘဲ။ ဒဲ့ဒီကန့္သတ္မွုက အာမခံကုမၸဏီမ်ားကအလြန္အက်ြံေငြေတာင္းခံမွု မ်ိဳးကိုကာကြယ္ထားပါတယ္။

Deductible ကတာ၀န္ယူေဆာင္ရြက္ပံု

က်န္းမာေရးအာမခံမွာအမ်ားဆံုးေခါင္းရွုတ္ေထြးေစသေလာက္၊ မသိမၿဖစ္ကိစၥမို့။ အက်ယ္တ၀င့္ရွင္းၿပပါမယ္။

ဥပမာတခုၾကည့္ၾကရေအာင္ - ဦးၿဖဴ ဟာ သူ့အတြက္က်န္းမာေရးအာမခံကိုမိမိလုပ္ငန္ခြင္က၀ယ္ယူရာမွာ Summary of Coverage  (SoC) ကိုဒီလိုေလ့လာမွတ္သားမိပါတယ္။ Deductible က ($၁၃၀၀)၊ Co-insurance က (၂၀%)၊ Out-of-pocket Maximum က ($၄၄၀၀) ဆိုပါေတာ့။ သူ့ရဲ့အစာလမ္းေၾကာင္းခြဲစိတ္ ကုသမွုအတြက္ အာမခံကုမၸဏီကိုခြဲစိတ္ေဆးရံုကတင္ၿပတဲ့စရိတ္ေပါင္းခ်ဳပ္ထဲက ခြင့္ၿပဳေငြပမာဏ (Covered medical expenses) က ($၂၀၀၀၀)ဆိုပါေတာ့။

-       ပထမအဆင့္ - ဦးၿဖဴက Deductible က ($၁၃၀၀) ကိုေပးသြင္းရပါမယ္။

-       ဒုတိယအဆင့္ - က်န္စရိတ္ ($၁၈၇၀၀) ေပၚမွာ Co-insurance က (၂၀%)လို့ဆိုထားတဲ့အတြက္ ေၾကာင့္၊ သူထပ္ေပးရမဲ့ေငြသားက  ($ ၃၇၄၀) ၿဖစ္သြားပါတယ္။

-       တတိယအဆင့္ - အဲ့ဒီအတြက္ သူေပးရမဲ့ေငြသားပမာဏက  ($၁၃၀၀) နဲ့ ($၃၇၄၀) ႏွစ္ရပ္ေပါင္း

($၅၀၄၀) ၿဖစ္သြားပါတယ္။

-       စတုတၳအဆင့္ - ဒါေပမဲ့သူ့၀ယ္ထားတဲ့အာမခံက Out-of-pocket Maximum က ($၄၄၀၀)ထက္မပိုရ ဘူးလို့ဆိုထားတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္၊ ဦးၿဖဴတေယာက္ အမ်ားဆံုးေပးရမဲ့ေငြသားသည္ ($၄၄၀၀)ၿဖစ္ပါ တယ္ ($၅၀၄၀ မဟုတ္ေတာ့ပါဘူး)။

တေန့တၿခားရွုတ္ေထြးေပြလီလာတဲ့ေငြေရးေၾကးေရးကိစၥဟာ၊ က်ြန္ေတာ္တို့ၿမန္မာေတြအတြက္ စိတ္ပ်က္စရာ၊ စိတ္ဖိစီးေစရာကိစၥၾကီးတခုၿဖစ္လာေနပါၿပီ။ ဒါေပမဲ့ကင္းဘို့မရတဲ့ကိစၥဆိုတာလူတိုင္းအသိပါ။ ဒီအထဲမွာ အာမခံ ကိစၥဟာၿမန္မာတိုင္းရင္းသားအားလံုအတြက္အလြန္စိမ္းေနေသးတဲ့ စိမ္ေခၚမွုတခုၿဖစ္မွန္းမသိၿဖစ္ေနပါတယ္။ သိသလိုလိုနဲ့ ဘာမွန္းမသိၾကသူေတြအမ်ားၾကီးပါ။ ေဆးကုသမွု၊ ယာဥ္တိုက္ခိုက္မွုဆတဲ့ကိစၥၾကီး(၂)ခုဟာ မိသားစုတိုင္းရင္ဆိုင္ေနၾကရတဲ့ကိစၥေတြပါ။ ေရွာင္လႊဲလို့မရသလို၊ အာမခံကုမၸဏီေတြကေၿပာသမ်ွကို နားလည္ သည္ၿဖစ္ေစ၊ နားမလည္သည္ၿဖစ္ေစ ေခါင္းငံု့ခံလကၡံေနၾကရပါတယ္။

မိမိတို့ကတာ၀န္ရွိတဲ့အာမခံေပၚလစီေတြရဲ့လိုက္နာသင့္ေသာစည္းမ်ဥ္းမ်ားကိုလိုက္နာရာမွာ၊ သိနားလည္ၿပီး လိုက္နာၿခင္းကပိုမိုထိေရာက္တဲ့လႊမ္းၿခံဳကာကြယ္မွုကိုရႏိုင္ပါတယ္။

အာမခံဗဟုသုတၿပည့္၀ေသာၿမန္မာစာဖတ္ပရိတ္သတ္မ်ားေပၚေပါက္လာေစေရးကိုရည္သန္လ်က္။       ။

က်န္းမာေရးအာမခံလႊမ္းၿခံဳမွုအႏွစ္ခ်ဳပ္ေၾကၿငာလႊာ (Summary of Coverage or SoC) ႏွင့္ ယာဥ္ထိခိုက္မွုအာမခံေၾကၿငာလႊာ (Coverage Declaration) တို့ကိုုနားလည္ၿခင္း

ၿပီးခဲ့တဲ့လက ဒီၿမန္မာဂဇက္မွာ အေမရိကေရာက္ၿမန္မာမိသားစုေတြအတြက္တိုက္ရိုက္သက္ဆိုင္ေနတဲ့ အာမခံ အမ်ိဳးမ်ိဳး ၀ယ္သင့္မ၀ယ္သင့္ကိစၥကို ေဆြးေႏြးေပးခဲ့ပါတယ္။ ခုလမွာေတာ့ မိမိလက္၀ယ္၀ယ္ယူ ရရွိ လာတဲ့ အာမခံ လႊမ္းၿခံဳမွုေတြသက္ေရာက္ပံုေတြကိုအနည္းငယ္ရွင္းၿပပါ့မယ္။ ဆိုခဲ့တဲ့အတိုင္းအာမခံကိစၥ ဟာလႊမ္းၿခံဳမွု အတိုင္းအတာဘယ္ ေလာက္ရွိတယ္ ဆိုတဲ့အခ်က္ဟာ မိမိတို့၀ယ္ယူထားတဲ့ အာမခံအမ်ိဳးအစားအေပၚမွာ အမ်ားၾကီးမူ တည္ေနပါ တယ္။ ကိုယ့္မွာအာမခံအေကာင္းဆံုးတင္းၿပည့္ၾကပ္ၿပည့္ (full coverage) ရွိတယ္ဆို ၿပီး၊ ေစ်းၾကီး ေပး၀ယ္ၾက ရသူေတြကထင္ၿမင္ေလ့ရွိတတ္ၾကပါတယ္။ အမွန္ေတာ့ အာမခံတိုင္းလိုလိုဟာ ခ်ြင္း ခ်က္မ်ား (exclusions) နဲ့ အာမခံမွုအတိုင္းအတာ (coverage levels) ေတြကြာၿခားၾကပါတယ္။ ကိုယ့္ရဲ့က်န္း မာေရး ေၾကာင့္ဘဲၿဖစ္ၿဖစ္၊ ယာဥ္တိုက္မွုၾကံဳၾကိဳက္ၾကတဲ့အခ်ိန္မွာဘဲၿဖစ္ၿဖစ္၊ မိမိတို့ရဲ့အာမခံေတြက ေပးေလ်ာ္ ၿခင္း၊ အကုန္က်ခံၿခင္းလုပ္မေပးခဲ့လို့ရွိရင္၊ စိတ္ပ်က္မွုေတြ၊ အတိဒုကၡေရာက္မွုေတြၾကံဳၾကရတတ္ပါတယ္။ ဥပမာ- လူၿပိန္းစကားအရ ငါ့မွာ full coverage (“two-ways”) ရွိတယ္လို့ေၾကြးေက်ာ္ၿပီး၊ ယာဥ္တိုက္မွုမွာ ထင္သလို ေပးေလ်ာ္မွု (no or low coverage afforded) ရွိခဲ့တတ္ၾကပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ “two way” coverage ဟာ full coverage မဟုတ္ပါ ဆိုတဲ့အခ်က္ကိုသတိခ်ပ္ၾကဘို့လိုပါတယ္။

အဲ့ဒီလို အခက္အခဲေတြကိုေက်ာ္လႊားႏိုင္ဘို့က၊ အာမခံရွိသူတစ္ဦးခ်င္းတိုင္းဟာ Summary of Coverage နဲ့ Coverage Declaration ေတြကို၊ လက္၀ယ္အၿမဲရွိေနၾကဘို့နဲ့ ေနာေက်ေအာင္ေလ့လာထားဘို့လိုပါတယ္။ အာမခံ၀ယ္ၿပီး၊ ပံုမွန္ေပးသြင္းေငြရွိတိုင္း မိမိတာ၀န္ေက်ၿပီ၊ အာမခံကုမၸဏီေတြက က်န္တာလုပ္လိမ့္မယ္လို့၊ လြယ္လြယ္မတြက္မိၾကဘို့အေရးၾကီးပါတယ္။ အာမခံကုမၸဏီတိုင္းဟာ မိမိတို့ကိုယ္တိုင္ (insurer-provider) (သို့မဟုတ္) လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္ေပးတဲ့ service providers ေတြရဲ့လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္ေပးရမွုကုန္က်စရိတ္ ေတြကိုစိစစ္တြက္ခ်က္ၿပီး၊ သက္ဆိုင္ရာအာမခံလက္၀ယ္ရွိသူ (insured/policyholder) ေတြအတြက္ သက္ ဆိုင္ရာေတြဆီကို ေငြၿပန္ထုတ္ေပးရပါတယ္။ အဲ့ဒီအလုပ္ေတြကို Claims Adjusters ဆိုသူေတြကေဆာင္ရြက္ ရပါတယ္။ တၿပိဳင္တည္းမွာဘဲ၊ လက္ေတြ့ကုန္က်မွုေတြကိုေရာင္ၿပန္ဟပ္ႏိုင္မဲ့အာမခံပရီမီယံေၾကးေတြကိုအၿမဲ ေလ့လာဆန္းစစ္ေနၾကရပါတယ္။ ဥပမာ- ခြဲစိတ္ကုသမွုအတြက္ကုန္က်စရိတ္ တစ္ေသာင္းအတြက္ကာယ ကံရွင္ေတြဆီကေကာက္ခံတဲ့လစဥ္ပရီမီယံေၾကးဟာ ရာဂဏန္းဘဲရွိတာမို့၊ ပရီမီယံေၾကးဟာ၊ အာမခံကုမၸဏီ ေတြရဲ့ ေငြေရးေၾကးေရးဆိုင္ရာအသက္ေသြးေၾကာမ်ားၿဖစ္ေနပါတယ္။ အဲ့ဒီအလုပ္ကို စိစစ္သူ (Actuary) ေတြ ကမ်က္ေခ်မၿပတ္ဆန္းစစ္ေနၾကရပါတယ္။ Actuary ကေဖၚထုတ္ေပးတဲ့ အာမခံအမ်ိဳးအစား (policy product) ကိုသက္ဆိုင္ရာၿပည္နယ္မ်ားအလိုက္ခ်မွတ္တဲ့အာမခံဆိုင္ရာလုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ားအတိုင္း၊  အာမခံေပၚလစီ ေတြကို Underwriters ေတြကေရးဆြဲၿပီး၊ အာမခံေတြကိုေရာင္းၾကရပါတယ္။ လူ့ေလာကရဲ့ ဓမၼတာအရလြယ္ရင္ လြယ္သလို၊ ေခ်ာင္ရင္ေခ်ာင္သလို၊ အမွန္တကယ္မဟုတ္ဘဲနဲ့အာမခံအေယာင္ေဆာင္ၿပီး ဘဲၿဖစ္ၿဖစ္၊ လိမ္လည္ ၿပီးမရွိတာကိုအရွိလုပ္၊ ကုသၿခင္းမေပးဘဲ၊ ေဆးကုသၿခင္းလုပ္တာေတြကိုစာရင္းၿပလိမ္ တာေတြ၊ ယာဥ္တိုက္ခံ မွုၿပဳတဲ့အၿဖစ္ေတြမွာ၊ ကိုယ္ကိုယ္တိုင္ထိခိုက္နစ္နာၿခင္းမရွိပါဘဲလ်က္၊ injury ရွိတယ္ဆိုၿပီး၊ ေရွ့ေနမ်ားနဲ့ေငြၿခဴ စား ၾကသူေတြ၊ အာမခံေလာကမွာ အနတဂၢမ ေတြ့ရတာမို့၊ အာမခံလိမ္လည္ေရာင္း၀ယ္မွုေတြ (insurance frauds) ကိုအစိုးရကဦးစီးၿပီး၊ ၾကပ္မတ္ေနတာအထင္အရွားပါ။ လိမ္လည္မွုေတြေၾကာင့္ပရီမီယံ ေၾကးၿမွင့္တင္ ၾကရတာမို့၊ တကယ္ခံစားရမွာေတြက က်ြန္ေတာ္တို့လိုစားသံုးသူေတြပါဘဲ ဆိုတာၿမင္ေအာင္ၾကည့္ တတ္ၾက ဘို့လိုပါတယ္။

က်န္းမာေရးအာမခံလႊမ္းၿခံဳမွုအႏွစ္ခ်ဳပ္ေၾကၿငာလႊာ (Summary of Coverage or SoC)

အမ်ားအားၿဖင့္ က်န္းမာေရးအာမခံေတြကိုမိမိတို့ဆိုင္ရာအလုပ္ေတြကၿဖစ္ၿဖစ္ (Employer-sponsored health plans) (သို့မဟုတ္)က်န္းမာေရးအာမခံေစ်းကြက္ (Health insurance marketplace or exchange) ၊ ပင္စင္ စားမ်ားက လည္း Medicare ကဘဲၿဖစ္ၿဖစ္၊ ၀င္ေငြနည္းသူ/မရွိသူေတြကလည္း Medicaid ကဘဲၿဖစ္ၿဖစ္၀ယ္ၾက ရပါတယ္။ သတိခ်ပ္ေစလိုတဲ့အခ်က္က Affordable Healthcare Act ACA (သို့မဟုတ္) Obamacare လူသိ မ်ားေနတဲ့ ဥပေဒၾကီးက (ယခုေဆာင္းပါးေရးေနခ်ိန္အထိ) အေမရိကတႏိုင္ငံလံုးလွည္းေနေလွေအာင္း ၿမင္း ေစာင္းပါမက်န္ (ဥပေဒကခ်ြင္းခ်က္ၿပဳထားသူအမ်ိဳးအစားအနည္းငယ္မွလြဲ၍) အာမခံမရွိမေနရဥပေဒ ၿပဌာန္း ခ်က္တိတိက်က် သက္၀င္ေနေသးတယ္ဆိုတဲ့အခ်က္ပါဘဲ။ အဲ့ဒီၿပဌာန္းခ်က္က ၀ယ္ယူသူမ်ားတဲ့ေစ်းကြက္ကို ဖန္တီးေပးတဲ့ အတြက္အာမခံ ပရီမီယံေတြကိုတနည္းအားၿဖင့္ေစ်းသက္သာေစ တယ္ဆိုတဲ့အခ်က္ပါဘဲ။ ဒါေပ မဲ့ေလာေလာလတ္လတ္ ကြန္ဂရက္ရဲ့အခြန္ စနစ္ ၿပဳၿပင္ေၿပာင္းလဲေရးမွာ တကယ္လို့ေအာင္ၿမင္ခဲ့ရင္ေတာ့ ဒီ ၿပဌာန္းခ်က္ပ်က္သုဥ္းဘြယ္ရွိပါတယ္။ ဆိုလိုတာ ကက်န္းမာေရးအာမခံမရွိရင္ဒါဏ္ရိုက္မခံရေတာ့ပါဘူး။ အာ ဏာရ GOPပါတီနဲ့ ကြန္ဂရက္ရဲ့ဘံုခံယူခ်က္ၿဖစ္တဲ့ (Healthcare is a privilege; not a right to have it.) ဆိုတဲ့သေဘာထားအရ၊ (၁၃) သန္းထက္မနည္းေသာ လက္ ရွိခံစားခြင့္ရရွိေနသူေတြအာမခံလက္ လြတ္ဆံုးရွံဳး မယ္ လို့ဆိုပါတယ္။ ၀င္ေငြနည္း/မရွိသူေအာက္ေၿခ လူတန္းစားေတြအတြက္အခြန္ထမ္းအားလံုးက မွ်ေ၀ခံစား ရတယ္ ဆိုတာကိုမနာလိုမႏွစ္ၿမိဳ့ၾက သူေတြအတြက္ အာဏာတည္တဲ့အခ်ိန္ကစၿပီး ခ်က္ခ်င္းလက္ငင္း လက္ လြတ္ ဆံုးရွံုးဘြယ္ရွိေနပါတယ္။ ကြန္ဂရက္ရဲ့အဆို အရေတာ့၊ ေအာက္ေၿခလူတန္းစားေတြကိုပံ့ပိုးၿခင္းရပ္ လိုက္ မဲ့အဲ့ဒီ အခြန္စနစ္ေၿပာင္းလဲမွုက ဘတ္ဂ်က္ေငြသန္း (၃၀၀)ေက်ာ္ လာမဲ့(၁၀)ႏွစ္အတြင္းအပိုအရွံ ထြက္ လာ မယ္ လို့ဆိုေပမဲ့၊ အဲ့ဒီတြက္ကိန္းကို ေထာက္ခံတဲ့ ေလ့လာသုေတသနၿပဳေနၾကတဲ့အဖြဲ့တဖြဲ့မွယေန့အထိ မေပၚ ထြက္ေသးဘာဘူး။ က်န္းမာေရး အာမခံလက္ ၀ယ္ရွိသူ ေတြသိထားသင့္တဲ့အခ်က္ေတြ -

(က) သတ္မွတ္ကာလ(Policy term) ကေယဘူယ်အေနနဲ့ၿပကၡဒိန္ႏွစ္အလိုက္ရွိေပမဲ့၊ တခ်ိဳ့ကေတာ့ ကာလ ကြာၿခားတတ္ပါ တယ္။ အဓိကေတာ့ မိမိတစ္ဦးတည္းမဟုတ္ဘဲ မိမိအိမ္ေထာင္ဘက္ (သို့မဟုတ္) အသက္ (၂၆)နဲ့ေအာက္သား သမီးေတြရွိခဲ့ရင္ (၀ယ္ယူထားရင္)၊ တစ္ဦးခ်င္းအတြက္ အာမခံအသိအမွတ္ၿပဳကတ္ၿပား ေတြ၊ ကိုယ္စီလက္၀ယ္ အၿမဲကိုယ္နဲ့မကြာရွိေနဘို့လိုပါတယ္။

(ခ) ေနာက္တခုက Allowed amount or eligible expenses ပါ။ ဆရာ၀န္ေဆးခန္းၿပရင္ (Office visit)၊ အေရးေပၚနဲ့အသည္းအသန္ကုသမွုမ်ား (Urgent & Emergency cares) ေဆးရံုတက္ရင္ (hospital admission)၊ ေစာင့္ၾကည့္ကုသမွု (out-patient observation or surgery)၊ ဓါတ္ခြဲခန္းႏွင့္ဓါတ္မွန္ဆိုင္ရာ ကိစၥ ရပ္မ်ား (Laboratory and imaging services)၊ ေဆး၀ါးခ (pharmacy) နဲ့ အၿခားကိစၥအမ်ိဳးမ်ိဳးကုသၿခင္း၊ ကာကြယ္ၿခင္း၊ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာေဆြးေႏြးၿခင္းမ်ားအာလံုးတို့လည္းပါ၀င္ၾကပါတယ္။ အဲ့ဒီ services ေတြအတြက္ ေပးသြင္းရမဲ့ကိုယ္ကတာ၀န္ယူရမဲ့အပိုင္းကိုရွင္းလင္းမွတ္သားထားၾကဘို့လိုပါတယ္။ (out-of-pocket expenses)

(ဂ) Co-payment လို့ဆိုတာနဲ့ ပုတ္ၿပတ္သတ္မွတ္ခ်က္(flat fee) ကိုဆိုလိုၿပီး၊ ဘယ္ကုသၿခင္းမဆိုအတြက္ အဲ့ဒီသတ္မွတ္ ေငြအတိုင္းအတာကိုေပးရေပမဲ့၊ Co-insurance ကေတာ့ စရိတ္အေပၚရာခိုင္ႏွဳန္းနဲ့တြက္ခ်က္္ ေပးသြင္းၾကရပါ မယ္။ ေနာက္တခုက deductibles ဆိုတဲ့ေ၀ါဟာရကေတာ့ မိမိကိုယ္တိုင္ေရာဂါခံစားရၿပီးေဆး ကုသကာမွ နဖူးေတြ့ဒူးေတြ့စတင္ဒုကၡၾကံဳၾကရပါတယ္။ ဥပမာ-ဆရာ၀န္ၿပခ်ိန္မွာ deductible plan လက္၀ယ္ ရွိသူအေနနဲ့ co-insurance ေခၚမိမိခြဲတမ္းအရေပးရမည့္ေပးေငြအၿပင္၊ မိမိအခ်ိဳးက် အိပ္စိုက္ deductible ကိုေပးဘို့တာ၀န္ ရွိလာပါတယ္။ Obamacare ကလူတိုင္းအတြက္ ယခင္ကန့္သတ္ထားေသာက်န္းမာေရး ကုန္က်စရိတ္ ကန့္သတ္ခ်က္ကိုရုတ္သိမ္းလိုက္ေပမဲ့၊ deductible ကိုအခ်ိဳးက်ေတာင္းခံခြင့္ကိုေပးထားပါတယ္။ deductibles မွာလည္း high ႏွင့္low (၂)မ်ိဳးရွိရာ၊ high plan လက္၀ယ္ယူထားမိသူတို့ လစဥ္ေၾကးေပးရ တဲ့ ပရီမီယံေၾကးသက္သာေသာ္လည္း၊ အိပ္စိုက္ေၾကးနင့္ေနေအာင္ေပးရမည္ဆိုသည္ကိုနားလည္ၾက ဘို့လိုပါ တယ္။ တနည္းအားၿဖင့္မိမိPlan ကသတ္မွတ္ထားေသာမိမိအိပ္မွစိုက္ထုတ္ေပးရမည့္တန္ဘိုး (သို့မဟုတ္) အာမခံကုမၸဏီကိုေပးရန္ေၾကြး။ ဥပမာ -တေထာင္ဆိုပါက ယင္း တေထာင္ေဒၚလာ ကုန္ေၾက ေအာင္ေပးၿပီးမွ၊ အာမခံကုမၸဏီကစတင္ကုန္က်ခံပံ့ပိုးပါမယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပရီမီယံေၾကးသက္သာတယ္လို့ၿမင္ တိုင္း deductible planဟုတ္မဟုတ္ဆိုတာကို ေသေသၿခာၿခာ ၾကည့္ၾကပါ။

(ဃ) သို့ေသာ္လည္း ေဖၚၿပထားတဲ့ deductible plan ရွိၾကသူေတြသက္သာေစဘို့ က်န္းမာေရးအတြက္ သီးသန့္ဘဏ္စုေငြမ်ားၿဖစ္တဲ့ Healthcare Spending Account (HSA) နဲ့ Flexible Spending Account ကိုအစိုးရကထားရွိခြင့္ေပးထားပါတယ္။ အဲ့ဒီ အစီအမံေတြနဲ့ပါတ္သက္ၿပီး ၿပီးခဲ့တဲ့လထုတ္ အတြဲ(၅)အမွတ္(၁၂) “ၿမန္မာဂဇက္”မွာအက်ယ္တ၀င့္ရွင္းလင္းထားပါတယ္။

(င) SoC ေတြကိုဘယ္မွာရွာယူရမွန္းမသိၿဖစ္တတ္ၾကပါတယ္။ အင္တာနက္ရဲ့လႊမ္းမိုးအေၿခက်မွုေၾကာင့္ က်န္း မာေရးအာမခံကုမၸဏီၾကီးေတြက၊ ထုတ္ေပးေလ့မရွိေတာ့ပါဘူ။ ဒါေပမဲ့အဲ့ဒီစာရြက္စာတမ္း ေတြဘယ္ မွာရႏိုင္ တယ္ဆိုတဲ့ Webpage ကိုၿဖန့္ေ၀ေပးေလ့ရွိပါတယ္။ စာမ်က္ႏွာအနည္းငယ္(၂-၃ မ်က္ႏွာေလာက္သာ) သာပါ တဲ့စာရြက္စာတမ္းေတြကိုႏွစ္စဥ္ႏွစ္တိုင္းရယူေလ့လာၾကဘို့၊ သိမ္းဆည္းၾကဘို့တိုက္တြန္းပါရေစ။

ယာဥ္ထိခိုက္မွုအာမခံေၾကၿငာလႊာ (Coverage Declaration)

ၿမန္မာမိသားစုတိုင္းလိုလိုၾကံဳေတြ့ရတဲ့ မေတာ္တဆမွုေတြထဲမွာယာဥ္တိုက္မွုဟာ မေရွာင္လႊဲႏိုင္တဲ့အႏၱရာယ္ တခုပါ။ သတိခ်ပ္ေစခ်င္တဲ့ကိစၥကေတာ့၊ ယာဥ္တိုက္မွုကိုယ့္မိသားစုထဲၿဖစ္ၿပီဆိုရင္၊ အေရးၾကီးဆံုးအခ်က္က ကိုယ္ကာယထိခိုက္မွုရွိမရွိနဲ့၊ ရွိခဲ့ရင္လည္း အၿမန္ဆံုးနည္းနဲ့ေဆးကုသမွုခံယူရရွိေရးပါဘဲ။ လူ့အ သက္ထက္ ဘယ္အရာမွတန္ဘိုးပိုမရွိပါဘူး။ Accident လို့ဆိုတဲ့အတြက္ေၾကာင့္”မေတာ္တဆမွု” ဆိုတာကို သေဘာေပါက္ ၾကဘို့လိုပါတယ္။ တိုက္ခိုက္ၾကသူ တဖက္ဖက္က ေပါ့ေလ်ာ့မွုေၾကာင့္ၿဖစ္ၾကရတာပါ။ တဖက္ သားကိုတမင္ထိ ခိုက္နစ္နာေစလိုတဲ့ယာဥ္တိုက္မွုဆိုရင္ေတာ့ ရာဇ၀တ္မွုခင္းေၾကာင္းနဲ့သြားရပါလိမ့္မယ္။ အဲ့ဒီအခ်ိန္မွာ ေရွ့ေနကို ငွားရမ္းဘို့စတင္စဥ္းစားၾကရၿပီေပါ့။ ယာဥ္တိုက္မွုၿဖစ္ၿပီေဟ့ဆိုတာနဲ့ အေရးၾကီးတဲ့က႑ က ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္လံုးက ဖလွယ္ၾကရမဲ့စာရြက္စာတမ္းေတြရွိလာပါတယ္။

(၁) ယာဥ္ထိခိုက္မွုအာမခံေၾကၿငာလႊာ(Coverage Declaration)(သို့မဟုတ္)အာမခံကပ္ၿပား (Insurance ID)

(၂) ဒရိုင္ဘာလိုင္စင္ နဲ့

(၃) ကားမွတ္ပံုတင္စာရြက္ (Vehicle registration)

(ၿဖစ္ႏိုင္ရင္ မိမိပါတဲ့ cell phone နဲ့ဓါတ္ပံုရိုက္ယူလိုက္ပါ။)

အဲ့ဒီအထဲမွာပါတဲ့ ယာဥ္ထိခိုက္မွုအာမခံေၾကၿငာလႊာ (Coverage Declaration)ဟာသက္ဆိုင္ရာ ယာဥ္ရဲ့ အာမခံထားရွိေၾကာင္းတရား၀င္အေထာက္အထားပါ။ အဲ့ဒီအေထာက္အထားဟာ အာမခံလႊမ္း ၿခံဳမွုလက္ရွိ ကားအတြင္းအၿမဲတမ္းရွိေနဘို့အေရးၾကီးပါတယ္ (current declaration page or ID)။ ယာဥ္ေရာင္းခ်တဲ့ dealer ကတဆင့္မိမိအာမခံကုမၸဏီမွာအာမခံ၀ယ္ယူၿပီးတာနဲ့ ပထမဆံုးရတဲ့ လႊမ္းၿခံဳမွုအကာအကြယ္ အေထာက္ အထားကို  (Binder) လို့ေခၚပါတယ္။ တပါးသူတစ္ဦးဦးဆီက၀ယ္ရင္ေတာ့ ေမာ္ေတာ္ယာဥ္ ပိုင္ဆိုင္မွုစာတမ္း (Pink Slip) ေပါ့။ အဲ့တာေတြရရင္၀ယ္ယူတဲ့ေနရာကေနကားေမာင္းထြက္သြားလို့ရၿပီေပါ့။ ေနာက္တဆင့္က မိမိအာမခံကုမၸဏီကေန declaration စာရြက္ကိုရေအာင္ယူဘို့တာ၀န္ရွိပါတယ္။ ဒီေနရာ မွာမွတ္သားဘို့က declaration ဆိုတာအေရးၾကီးဆံုးလႊမ္းၿခံဳကာကြယ္မွုေတြရဲ့အခ်က္အလက္ေတြကိုသာ ၿပညႊန္းၿခင္း ၿဖစ္ၿပီး အေသးစိပ္ကိစၥအ၀၀ကိုေတာ့ Policy Jacket ေခၚ Explanation of Coverage စာအုပ္ ငယ္နဲ့၊ အာမခံစတင္ ၀ယ္ယူစဥ္ကထုတ္ေပး ေလ့ရွိပါတယ္။ အဲ့ဒီ declaration မွာေသေသၿခာၿခာဖတ္ရွုၿပီး မွတ္သားသင့္တဲ့အခ်က္ ေတြကိုေလ့လာၾကည့္ရေအာင္။

(က) အေၿခခံအခ်က္မ်ားထဲကမီးေမာင္းထိုးၿပလိုတဲ့အခ်က္ကေတာ့ လက္ရွိကာလ Policy termၿဖစ္ေနဘို့ အေရးၾကီးပါတယ္။ အေတာ္မ်ားမ်ားကပထမဦးဆံုအၾကိမ္၀ယ္ယူစဥ္က ေၾကၿငာလႊာေတြကိုသာသိမ္းထားၿပီး ေနာက္ရတဲ့စာရြက္ေတြေပ်ာက္မွန္းမသိေပ်ာက္ဆံုးေနတတ္တာေတြ ေတြ့ေနရလို့ပါ။

(ခ) Types of Coverage - ဒါကေတာ့တဖက္သားထိခိုက္မွုကိုေပးေလ်ာ္ရတဲ့အာမခံမို့ Liability coverage အလိုအေလ်ာက္ပါၿပီးသားပါ။ ကိုယ့္ရဲ့ကားသစ္ရင္သစ္သလို၊ Coverage levels ကိုေရြးရပါမယ္။ အသစ္ခ်ပ္ က်ြတ္ဆိုရင္ေတာ့ limits ကို (၅ေသာင္း/၁သိန္း/၅ေသာင္း) ေလာက္ရွိတဲ့ coverage ၀ယ္ၾကပါ။ ဒါေပမဲ့တဖက္ ကတိုက္ခဲ့တဲ့သူမွာ အာမခံေလ်ာ့နည္းေနရင္ေသာ္၎၊ မရွိခဲ့ရင္ ေသာ္၎၊ ေပးေလ်ာ္ခံစားခြင့္ရရွိဘို့ Uninsured Motorist (သို့မဟုတ္) Underinsured Motorist coverage ဟာ မရွိမၿဖစ္၀ယ္သင့္ေၾကာင္းပါ။ (မ၀ယ္မေနရ coverage ေတာ့မဟုတ္ပါ။)

(ဂ) ေနာက္တခုက deductiblesပါ။ ယာဥ္တိုက္မွုၿဖစ္ၿပီဆိုတာနဲ့အာမခံကုမၸဏီကိုအေၾကာင္းၾကားရင္၊ ဒီ coverage ရွိသူေတြကမိမိတို့စိတ္ၾကိဳက္ (သို့) အာမခံကုမၸဏီကလမ္းညႊန္တဲ့ကားၿပင္ေဘာ္ဒီရံု (Body shop) မွာ၊ ခ်က္ခ်င္းသြားၿပင္ႏိုင္ပါတယ္။ ကိုယ့္အၿပစ္ၿဖစ္ရင္ ကိုယ့္အိပ္ထဲက သတ္မွတ္ deductible ကိုေပးေပါ့။ တဖက္ကမွားရင္ (မွားေၾကာင္း၀န္ခံ/လက္ခံရင္ accept of liability) အဲ့ဒီအိပ္စိုက္ေငြၿပန္ရပါမယ္။ Deductibles မွာ(၂) ပိုင္းေတြ့ရပါတယ္။ အလံုးစံုလႊမ္းၿခံဳမွု (Comprehensive coverage) ကယာဥ္ပ်က္စီးမွု/ တုိက္ခိုက္မွုေတြေၾကာင့္ပ်က္စီးဆံုးရွံဳးမွုကိုကာကြယ္တဲ့အပိုင္းရယ္၊ (ဥပမာ- မိမိယာဥ္ကအၿခားယာဥ္/၀တၳဳ ပစၥည္းတခုခုႏွင့္တိုက္မိၿခင္းေၾကာင့္ပ်က္စီးဆံုးရွံဳးမွုအတြက္) (Collision coverage) ၿဖစ္တဲ့ယာဥ္တိုက္မွုၿဖစ္မွု ေတြသက္သက္ အတြက္ကာကြယ္မွုပိုင္းေတြပါဘဲ။ (ဥပမာ-မိမိယာဥ္အေပၚ၀တၳဳပစၥည္း/တိရစၦာန္၊သဘာ၀ ေဘးအႏၱရာယ္၊ ခိုးမွ၊ဖ်က္ဆီးခံရမွုမ်ိဳးမ်ား)

(ဃ) Medical expenses/insurance ဟာ မိမိကိုယ္တိုင္ကေသာ္၎၊ ကားေပၚပါသူေတြကလည္းက်န္းမာေရး အာမခံရွိရင္မလိုေပမဲ့၊ မိတ္ေဆြသူငယ္ခ်င္းလာလည္ရင္းနဲ့ၿဖစ္ရင္အခက္ၾကံဳၾကတာေတြၿမင္ဘူးေၾကာင္းပါ။ ထိုနည္းတူ Rental coverage ဟာလည္း၊ မိမိယာဥ္ၿပင္ဆင္မွုၿပဳခ်ိန္၊ အစားထိုးယာဥ္ရွိဘို့လိုတာမို့ အဘိုးႏွုန္းခ်ိဳ ၿပီးအသံုး၀င္ေၾကာင္းပါ။ Roadside Assistant ကိုေတာ့က်ြန္ေတာ္တ္ို့ၿမန္မာေတြက  (AAA) လိုcoverage အေတာ္၀ယ္ထားတာမို့အားရစရာပါ။ မိမိတအိမ္ထဲေန အလုပ္တခုထဲသြားၾကသူေတြအတြက္အဲ့ဒီလို coverage မ်ိဳးတခုသာလိုေပမဲ့အိမ္ထဲေနၿပီး၊ အလုပ္/ေနရာတခုစီသီးသန့္ဆိုရင္ေတာ့မိမိဖာသာသီးသန့္စီရွိသင့္ေၾကာင္းပါ။

(င) Auto Gap coverage ကေတာ့ယာဥ္အသစ္၀ယ္သူေတြကို သက္ဆိုင္ရာ dealer ေတြက၀ယ္ခိုင္းေလ့ရွိပါ တယ္။ အထူးသၿဖင့္ငယ္ရြယ္ၾကသူေတြေပါ့။ ကားအသစ္၀ယ္ယူၿပီး dealerကေမာင္းထြက္သြားခ်ိန္ကစၿပီး၊ မိမိ၀ယ္ယူတဲ့ယာဥ္ရဲ့တန္ဘိုးဟာ က်ဆင္းသြားပါတယ္ (depreciate)။ ဥပမာ- ကားသစ္ေတြကို(အမ်ားက ဘဏ္ကေငြေခ်း၀ယ္ယူေလ့ရွိၾကတာမို့၊) (၂)ေသာင္းေလာက္တန္တဲ့ကား ၀ယ္ၿပီးရက္ပိုင္းအတြင္းယာဥ္တိုက္မွု ေၾကာင့္ သံုးမရေတာ့တာမ်ိဳး (Total loss) ၿဖစ္သြားရင္၊ အာမခံကုမၸဏီကေပါက္ေစ်းသာေပးေလ်ာ္ၿပီးက်န္တဲ့ စရိတ္ ကဘဏ္ အေပၚမွာမိမိကေပးေလ်ာ္ဘို့တာ၀န္ရွိသြားပါတယ္။ အဲ့ဒီအခ်ိန္မွာ Gap coverage ရွိလို့က မေထာင္း တာေပမဲ့၊ မရွိလို့ကေတာ့ အနည္းဆံုးေထာင္ဂဏန္းလို့မွတ္ၾကပါ။ ပရီမီယံေၾကးသိပ္မမ်ားပါဘူး။

(စ) Declaration ေပၚမွာ မိမိနဲ့တကြ ယာဥ္ေမာင္းသူအားလံုးနဲ့ယာဥ္ေတြအားလံုးပါမပါစစ္ေဆးၾကဘို့လို ပါ တယ္။ ဒီေနရာမွာ ယာဥ္နဲ့ပါတ္သက္တဲ့ vehicle identification number (VIN) လိုဟာမ်ိဳးေတြအမွား အယြင္း မရွိပါေနဘို့လိုအပ္ေၾကာင္းပါ။ မွားလို့ကေတာ့ကိစၥၾကီးငယ္ၿဖစ္ရင္အၿငင္းအခုန္ၿဖစ္တတ္ၾကပါတယ္။ ဒီကိစၥက အာမခံ၀ယ္သူရဲ့တာ၀န္ၿဖစ္ပါတယ္။

(ဆ) ဒီအၿပင္ coverage exclusion လိုဟာမ်ိဳးေတြကိုမ်က္ေၿခမၿပတ္ဖို့လိုပါတယ္။ ဘယ္သူေတြနဲ့ဘယ္ကား ေတြကစာရင္း၀င္သလဲ။ ဘယ္ေလာက္ coverage level ရွိသလဲ စသၿဖင့္ပါ။အခ်ိန္ယူၿပီး Policy Jacket ကိုဖတ္ရွုထားသင့္ပါတယ္။

ၿမန္မာမိသားစုတိုင္းတနည္းမဟုတ္တနည္းမလြဲမတန္ေသြၾကံဳၾကရွိၾကရတဲ့ က်န္းမာေရးနဲ့ယာဥ္တိုက္ခိုက္မွုအာမ ခံ ကိစၥေတြကို အၾကမ္းဖ်ဥ္းေဖၚၿပေပးထားပါတယ္။ အေရးၾကံဳရင္သက္လံုေကာင္းၾကဘို့လိုပါတယ္။ (၂၀၁၇) ကုန္လို့ (၂၀၁၈)ႏွစ္သစ္အတြက္မ်ားစြာေသာၿပင္ဆင္မွုေတြမွာအေရးၾကီးဆံုးထိပ္တန္းအာမခံကိစၥေတြကိုအသစ္ တဖန္ renew လုပ္ေနၾကရခ်ိန္မွာ လိုအပ္ခ်က္ေတြကိုမီးေမာင္းထိုးၿပလိုက္ပါတယ္။ တိမ္မေယာင္နဲ့နက္ရွုပ္ေထြး လွတဲ့ အာမခံေလာကရဲ့၀ဲၾသဂမွာ စိတ္ခ်မ္းေၿမ့ေသာလႊမ္းၿခံဳကာကြယ္မွုေတြအတိပိုင္ဆိုင္ႏိုင္ၾကပါေစလို့။       ။