ၿပီးခဲ့တဲ့ရက္မ်ားအတြင္းက
လူမွုကြန္ယက္ေတြမွာၿပန့္ႏွံ့ခဲ့တဲ့ အေမရိကႏိုင္ငံေရာက္အေၿခခ်ေနထိုင္တဲ့ လူငယ္ ႏွစ္ဦးရဲ့စကားေၿပာခန္းဗီဒီယိုဖိုင္တခုကိုအမွတ္မထင္ၾကည့္ရွုမိခဲ့ပါတယ္။
သူတို့ႏွစ္ဦးရဲ့ေဆြးေႏြးခ်က္ကိုအတိုခ်ဳပ္ ေၿပာရရင္ေတာ့ အေမရိကမွာေၿပာင္းေရႊ့အေၿခခ်ေနထိုင္ၾကရတဲ့ဘ၀ဟာ
အလြန္းၾကမ္းတမ္းေၾကာင္းဆိုတဲ့အ ခ်က္ပါဘဲ။ ဒါဟာၿငင္းစရာမလိုတဲ့အခ်က္ဆိုတာကို စာဖတ္ပရိတ္နားလည္ထားၿပီးသားပါ။
ဒီဗီဒီယိုဖိုင္ဟာရုတ္ တရက္ၾကည့္ရင္ဟုတ္တာေတြေၿပာေနတာဘဲလို့ေယဘူယ်ထင္စရာရွိေစမဲ့ စိုးရိမ္စရာ/အထင္လြဲစရာ
သတင္း မွားၿဖစ္ေနတာမို့၊ ေမာင္မိုးညိဳအေနနဲ့စိုးရိမ္မိရာက ဒီေဆာင္းပါးေရးၿဖစ္တာပါ။
သူတိို့ေလးေတြရဲ့ေဆြးေႏြးခ်က္ အေၾကာင္းရင္းခံကေတာ့၊ ဘာလုပ္လုပ္၊ ဘာ၀ယ္၀ယ္၀ယ္၊ ဘာသံုးသံုးအေၾကြးေတြခ်ည့္ပါဘဲဆိုၿပီးၿငီးတြားရင္း၊
“အေၾကြး”စနစ္ကိုအၿပစ္ပံုခ်ၾကတဲ့အေၾကာင္းပါ။ အထူးသၿဖင့္ ဗီဒီယိုပါဆယ္ေက်ာ္ သက္ရြယ္လူငယ္ေတြၿဖစ္ေန
တာမို့၊ ေၿပာင္းေရႊ့အေၿခခ်သူၿမန္မာလူငယ္ေတြၾကားမွာ၊ မွားယြင္းတဲ့အယူအဆ၊ ထိုးေဖါက္၀င္ေရာက္
ေနရာ ယူေနၿပီဆိုတဲ့လကၡဏာေတြ ၀မ္းနည္းဖြယ္ေတြ့ေနရပါတယ္။
အဲ့ဒီအၿပန္အလွန္ေၿပာဆိုၾကတဲ့စကား၀ိုင္းမွာ
“အေၾကြး”ဆိုတဲ့ေ၀ါဟာရကိုအေလးထားေၿပာသြားတာ ကိုေတြ့ ရပါတယ္။ အေမရိကႏိုင္ငံအပါအ၀င္ တိုးတက္တဲ့ႏိုင္ငံၾကီးငယ္မဟူမွာ
credit ဆိုတဲ့ စနစ္ကိုစတင္ အသံုးၿပဳခဲ့၊ ၿပဳေနၾကတာႏွစ္ပရိေစၦဒအေတာ္ၾကာပါၿပီ။ သမိုင္းနဲ့ခ်ီေၿပာရရင္ပထမနဲ့ဒုတိယကမၻာစစ္ကာလထဲက
ဒီအယူ အဆသစ္ စတင္ေပၚထြန္းခဲ့ၿခင္းပါ။ စီးပြားပ်က္ကပ္ေတြေၾကာင့္လူ့ဘ၀ကေနေန့ခ်င္းညခ်င္းဒုကၡအတိေရာက္ၾက
သူေတြသိန္းသန္းနဲ့ခ်ီတဲ့အၿဖစ္ေတြကိုကာကြယ္ႏိုင္မဲ့အစီအမံေတြကိုၾကံစည္တီထြင္ရာကေန၊ လူတိုင္းၾကံဳေတြ့ရ
ႏိုင္ေခ်မ်ားတဲ့ ေငြေရးေၾကးေရးပ်က္ၿပဳန္းမွု (financial crisis/bankruptcy) ကိုမွ်ေ၀ခုခံႏိုင္မဲ့
(spreading of risk burden) အာမခံစနစ္ (insurance) ေပၚေပါက္လာၿခင္းပါဘဲ။ အဲ့ဒီေနာက္ဆက္တြဲမွာဘဲ
ထုတ္ကုန္ပစၥည္း ရဲ့ ၀ယ္လိုအား (buying power) ကိုၿမွင့္တင္ေပးႏိုင္မဲ့ ေငြေၾကးၾကိဳတင္သံုးစြဲခြင့္
(loaning) ကိုဘဏ္ေတြက စတင္ၿပီး၊ ေစ်းကြက္ေတြမွာအသံုးၿပဳလာၾကပါတယ္။ ဘဏ္မ်ားရဲ့ရပ္တည္ႏိုင္ေရးနဲ့တည္ၿငိမ္ေရးအသက္ေသြး
ေၾကာဟာ ေငြလည္ပါတ္မွု (everlasting cash flow)ပါ။ ဒီအတြက္ကိုယ့္ဘဏ္ရဲ့ေငြကိုကိုယ္စိတ္ခ်ရသူေတြက၊
သံုးခ်င္လာေအာင္စည္းရံုးဆြဲေဆာင္ၾကရပါတယ္။ အဲ့ဒီအတြက္ “မိမိစိတ္ခ်ရမဲ့” စားသံုးသူ
(တနည္း)မိမိေငြကို သံုးစြဲမဲ့သူကသံုးခ်င္လာေအာင္မက္လံုးအမ်ိဳးမ်ိဳးတီထြင္ေပးလာၾကရပါတယ္။
“မိမိစိတ္ခ်ရမဲ့” စားသံုးသူ လို့ဆို တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ အဲ့ဒီေငြကိုပံုမွန္သံုးၿပီး၊ ပံုမွန္ၿပန္ဆပ္ႏိုင္မဲ့သူေတြမ်ားမ်ားေပၚေပါက္လာေရးဟာ၊
ဘဏ္မ်ား အတြက္ ေနာက္တဆင့္လိုအပ္တဲ့အခရာက်တဲ့အခ်က္ပါ။ ဒီကေန့မွာ ပိြဳင့္စနစ္နဲ့ေငြေၾကး
cash reward စနစ္၊ traveling point စနစ္စသၿဖင့္ေပၚေပါက္လာတဲ့ credit cards ေတြကိုေတြ့ၿမင္ႏိုင္ၾကမွာပါ။
ဆိုခဲ့တဲ့
ဘဏ္မ်ားရဲ့သက္ဇိုးရွည္ေရးကိစၥမွာ“မိမိစိတ္ခ်ရမဲ့” စားသံုးသူ ရရွိလာေရး၊ ေပါမ်ားလာေရးအတြက္၊
တိုးတက္တဲ့ႏိုင္ငံၾကီးေတြမွာ credit rating (score) system ကိုစတင္အသံုးခဲ့ၾကတာဟာ၊
ခုဆိုရင္ လူတိုင္း ဘ၀ရွင္သန္ရပ္တည္ေရးအတြက္အေရးပါတဲ့အစိတ္အပိုင္းတခုၿဖစ္မွန္းမသိၿဖစ္ေနပါၿပီ။
ဒီေနရာမွာ
Credit ဆိုတဲ့ေ၀ါဟာရကို “အေၾကြး” လို့ဘယ္သူကဘယ္တံုးကတီထြင္လိုက္တယ္ဆိုတာအစရွာ မရၿဖစ္ေနပါတယ္။
ပိုဆိုးတာက “အေၾကြး”ဆိုတဲ့ေ၀ါဟာရဟာ ၿမန္မာ့လူမွုဆက္ဆံေရးနဲ့စီးပြားေရးနယ္ပါယ္မွာ “အက်ဥ္ခံ”ေ၀ါဟာရအေနနဲ့ရွိခဲ့တဲ့ဓေလ့ဟာအရိုးစြဲေနပါတယ္။
“အေၾကြး”ရွိသူေတြလူရာမ၀င္ၿဖစ္ၿပီး၊ အကူ အညီေပးခ်င္ၾကသူေတြလက္တြန့္တဲ့အေနအထားပါ။ ညီအစ္ကိုေမာင္ႏွမအရင္းအၿခာေဆြမ်ိဳးသားခ်င္းေတြ
ေတာင္ “အေၾကြး”ရွိသူဆိုရင္ေမးေငါ့ခံၾကရယံုမက၊ လူရာအသြင္းမခံရပါဘူး။
“အေၾကြး” နဲ့ အေမရိကလူမွုစီးပြားဘ၀မွာမရွိမၿဖစ္ရွိေနဘို့လိုတဲ့ credit
ေလာကၾကီးနဲ့ ထိပ္တိုက္ေတြ့ၾကတာ ၾကာပါၿပီ။ နီးစပ္ရာအခ်င္းခ်င္းလက္တို့ၿပီး၊ “အေၾကြး”မထားၾကဘို့၊
“အေၾကြး”မ၀ယ္ဘို့၊ တန္ရာတန္ဘိုးကိုအၿပီး ေပး၀ယ္ဘို့စတဲ့ စကားေတြပလူပ်ံေနတာမတားႏိုင္မဆီးႏိုင္ေအာင္ပါဘဲ။
“အေၾကြး”မ၀ယ္ဘဲ ေငြအၿပည့္ေပးေခ် ၀ယ္ယူရတာကို ဂုဏ္ယူ၀င့္ၾကြားၾကသူေတြကိုလည္းၿမင္ဘူးပါတယ္။
Credit card သံုးတာကိုရွုတ္ခ်ၾကသူေတြ လဲဒုနဲ့ေဒးပါ။
ဒါေတြအားလံုးဟာၾကီးမားလြန္းတဲ့
မွားယြင္းတဲ့အယူအဆၾကီးတခုၿဖစ္ယံုမက တဖက္သားရဲ့အနာဂါတ္ဘ၀ ကိုရိုက္ခ်ိဳးဖ်က္ဆီးရာေရာက္တယ္ဆိုတဲ့အခ်က္ကို၊
တိုက္တြန္းေၿပာဆိုၾကသူေတြမသိၾကေလေရာ့သလားလို့ စိုးရိမ္ စိတ္၀င္မိပါတယ္။ Credit ဟာ
“အေၾကြး” မဟုတ္ပါဘူး။ Credit ဟာ သက္ဆိုင္သူ (ရယူသံုးစြဲသူ) အတြက္ ခံစားရတဲ့ အသိအမွတ္ၿပဳခံနံမယ္ေကာင္းတခုလို့ဆိုရရင္ပိုၿပီးမွန္လိမ့္မယ္လို့ယူဆပါတယ္။
ေငြၾကိဳ တင္သံုး စြဲခြင့္ၿပဳသူ(Debtor/borrower) ဘဏ္ (lender/creditor/bank)၊ လုပ္ငန္း(သို့မဟုတ္)ကုန္ပစၥည္း
(သို့မဟုတ္) ေငြေၾကးသတ္မွတ္ခ်က္တခုခုတို့ပါ၀ယ္တဲ့ (၃)ဦး(၃)ဖလွယ္အ၀န္းအ၀ိုက္ၾကားမွာ(ဥပေဒအရ)
ထားရွိတဲ့ “ယံုၾကည္အပ္ႏွံမွု” (Trust) ပါ။ အဲ့ဒီ trust မွာပါ၀င္ၿပီး၊ တာ၀န္ေၾကအခ်ိန္မွန္ေငြၿပန္လည္ေပးသြင္း
ၿခင္းနည္းနဲ့ ရယူသံုးစြဲသူဟာေငြေခ်းငွားသူမဟုတ္ေတာ့ဘဲ၊ credit ရရွိသူၿဖစ္သြားပါတယ္။
Good Credit ရွိသူေတြမ်က္ႏွာ ရွိၾကပါတယ္။ ဘဏ္ေတြ၀ိုင္း၀ိုင္းလည္ၿခင္းခံၾကရပါတယ္။ ဒီcredit
ေကာင္းမေကာင္းကို စဥ္ဆက္မၿပတ္စိစစ္ေန တဲ့အဖြဲ့အစည္းေတြရွိၿပီး၊ ဒီအဖြဲ့ေတြရဲ့
credit rating ဟာ တိုးတက္တဲ့ႏိုင္ငံၾကီး ေတြမွာေနထိုင္ၾကသူ ဆင္းရဲခ်မ္း သာမေရြးတို့အတြက္
အေရးပါအရာေရာက္လွတဲ့ လူ့ဘ၀အစိတ္အပိုင္း ေတြၿဖစ္ေနပါတယ္။ တမဟုတ္ၿခင္းရတဲ့ အက်ိဳးေက်းဇူးေတြ
-
(က) လူ့ဘ၀ရဲ့အိပ္မက္ၿဖစ္တဲ့၊
အိမ္/ၿခံ၊ ကား၀ယ္ယူရာမွာ ဘဏ္ေငြေခ်းရာတြင္လြယ္ကူၿခင္း။
(ခ) အတိုးႏွဳန္းသက္သာၿခင္း၊
(ဂ) မိမိႏွင့္တကြမိမိသားသမီးမ်ားရဲ့
အဆင့္ၿမင့္ပညာေရးအတြက္ပညာသင္ၾကားစရိတ္ေလ်ွာက္ထားရာတြင္ ႏွင့္ဘဏ္ေငြေခ်းရာတြင္လည္းရရွိႏိုင္မည္ူ့အခြင့္
အလမ္းေကာင္းၿခင္း၊
(ဃ) အိမ္ငွားရမ္းရာတြင္ေကာင္းစြာအေထာက္အကူၿပဳၿခင္း၊
(င) မိမိလိုအပ္မည့္
Credit card အမ်ိဳးစားအမ်ိဳးမ်ိဳးတို့ကိုစိတ္ၾကိဳက္ထားရွိသံုးစြဲခြင့္ရွိၿခင္း၊ ယင္း
ကတ္မ်ားက ေပးလာမည့္ေနာက္ဆက္တြဲအက်ိဳးထူးမ်ားၿဖစ္ေသာ reward ႏွင့္အက်ိဳးအၿမတ္ ပိြဳင့္မ်ားခံစားရရွိႏိုင္ၿခင္း၊
(စ) ကုန္ပစၥည္း(သို့မဟုတ္)
စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားဖြင့္လွစ္ရာတြင္၎၊ တိုးခ်ဲ့ရာတြင္၎၊ မိမိလိုလားခ်က္ကို တိုးတက္ေတာင္းဆိုၿခင္း၊
ယွဥ္ၿပိဳင္အေရးဆိုခြင့္ရွိၿခင္း၊
(ဆ) cell
phones၊ Utilities ကဲ့သို့ေသာ services မ်ားရရွိရန္လြယ္ကူၿခင္း၊
Credit ဟူေသာအရာသည္ “အေၾကြး” ဆိုသည့္မွားယြင္းေသာအယူအဆကိုမိမိကိုယ္တိုင္လည္းခ၀ါခ်ၿပီး၊ သူ တပါးကိုအလြယ္တကူလမ္းမွားသို့တြန္းပိုၿခင္းမ်ားရပ္တန္းကရပ္ၾက၍၊
Credit ကိုေကာင္းႏိုင္သမွ် ေကာင္းေအာင္ ထိန္းသိမ္းႏို္င္ေသာ ၿပည္ပေရာက္ၿမန္မာမိသားစုမ်ားေပၚထြန္းလာေရးသို့။ ။
