ဒီအဖြဲ့ၾကီးေပၚေပါက္လာရတာဟာ မ်ားစြာေသာအခက္အခဲရင္ဆိုင္ရမွုေတြ၊ အႏၱရာယ္ေပါင္းစံုနဲ့ေန့စဥ္ ရင္ဆိုင္ေနၾကရတဲ့အစိုးရအဖြဲ့၀င္ေတြရဲ့ မ်က္ႏွာခ်င္းဆိုင္ (online ေပၚေတာင္) လူစံုေတြ့ဘို့အေႏွာင့္ အယွက္ေတြၾကားကဆိုတာ ၿမန္မာၿပည္သူအမ်ားနဲ့ႏိုင္ငံတကာက ေကာင္းစြာနားလည္ၾကပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ မတ္(၃၁)ရက္ေန့စြဲနဲ့ CRPH ကထုတ္ၿပန္တဲ့ Federal Democracy Charter ေပၚမွာအေၿခခံ ၿပီးေမြးဖြားသန့္စဥ္ခဲ့တဲ့ သမိုင္း၀င္ေပၚေပါက္လာရၿခင္းပါ။ ဒီအဖြဲ့ေပၚေပါက္လာတဲ့အေပၚ ေ၀ဖန္ေထာက္ ၿပမွုေတြကိုလည္းၾကိဳၾကားေတြ့ရ ပါတယ္။ ေ၀ဖန္ဆန္းစစ္မွုနဲ့ပြင့္လင္းၿမင္သာမွုဟာ ႏိုင္ငံေရးေရစီး ေၾကာင္းအေၿပာင္းအလဲတိုင္း အတြက္ ပဓါနက်တဲ့ေဒါက္တိုင္တခုလို့သမိုင္းပညာရွင္ေတြကဆိုထား ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ဒီလိုေၾကၿငာမွုတိုင္းဟာ အခက္အခဲၾကီးမားနက္ရွိဳင္းမွုအေပၚမူတည္ၿပီး၊ လ်ွိဳ့၀ွက္ခ်က္၊ အားနည္းခ်က္ေတြရွိစၿမဲပါ။ ဒါေတြဟာ တကယ္ေတာ့ ေရွာင္လႊဲလို့မရတဲ့ (တနည္း) မေရွာင္လႊဲလို့မၿဖစ္ ႏိုင္တဲ့အေၿခအေနေတြရွိတတ္ၾကပါတယ္။
ဒါေတြကိုက်ြန္ေတာ္တို့အားလံုးကရိုးသားစြာလက္ခံၾကဘို့လိုပါတယ္။ ဥပမာအေနနဲ့ၾကည့္ရင္ (၁၉၄၇) ကေရးသားခ်ဳပ္ဆိုခဲ့တဲ့ ပင္လံုစာခ်ဳပ္ဟာ မိမိလူမ်ိဳးစုထဲမွာေတာင္ ဆန္ုက်င္မွုေတြရွိခဲ့တာပါ။ ဒါ့အၿပင္ ၿပီးခဲ့တဲ့ လြတ္လပ္မွ်တမွုနဲ့အၿပည့္ဆံုး(လံုး၀မဟုတ္ေတာင္) လို့ အသိအမွတ္ၿပဳခဲ့တဲ့ ၿပီးခဲ့တဲ့ (၅)ႏွစ္ တာ NLD အစိုးရရဲ့အေၿခအေနကိုၿမင္ေအာင္ၾကည့္တတ္ၾကဘို့လိုပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ အဲ့ဒီ အစိုးရ ဟာ ႏွစ္ေပါင္း(၆၀)နီးပါးအၿမစ္တြယ္ခဲ့တဲ့ အာဏာရွင္စနစ္ထဲမွာရုန္းကန္ခဲ့ရတာအၿမင္သာၾကီးပါ။ “NLD အစိုးရ” လို့လူသိမ်ားခဲ့တဲ့အစိုးရဟာ လုပ္ပိုင္ခြင့္ေတြမရွိခဲ့ယံုမက၊ (လက္နက္အားကိုးတဲ့စစ္တပ္ ရဲ့အရိပ္ေအာက္မွာ) လွုပ္ရွားႏိုင္မွုအလ်င္းမရွိခဲ့တဲ့ “ညြန့္ေပါင္းအစိုးရ”အဆင့္ေတာင္မရခဲ့ပါဘူး။ ေပမမွီေဒါက္မမွီတဲ့ (၂၀၀၈) အေၿခခံဥပေဒရဲ့ မတရားခ်ဳတ္ခ်ယ္မွုထဲမွာက်င္လည္ခဲ့ရတာပါ။
ဒီေဆာင္းပါးကိုေရးရၿခင္းကေတာ့ ေပၚေပါက္လာတဲ့ NUG အစိုးရကို ႏိုင္ငံတကာကလက္ခံေရး (full and unconditional endorsement and acknowledgement) ထက္သာလြန္တဲ့၊ ၿခြင္းခ်က္မဲ့တရား ၀င္ေထာက္ခံမွုအၿပည့္အ၀ေၾကၿငာေပးႏိုင္ေရး (official recognition as legitimate government of Myanmar/Burma) ဘဲၿဖစ္ပါတယ္။ ပိုအေရးၾကီးတာက ၿပည္တြင္းကေထာက္ခံမွုထက္၊ ၿပည္ပေန ၿမန္မာလူမ်ိဳးေပါင္းစံုနဲ့လူမွုအဖြဲ့အစည္းအားလံုးတို့ရဲ့ (လူမ်ိဳးစုအားလံုးတို့ကပါ) တခဲနက္ေထာက္ခံ မွုရရွိၾကေရးပါ။
ဘာေၾကာင့္ ဒီလိုႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအ၀န္းရဲ့တခဲနက္ေထာက္ခံမွုလိုလဲဆိုတဲ့အခ်က္ေတြကိုေဆြးေႏြး ပါမယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီလိုလိုအပ္ရၿခင္းအေၾကာင္းရင္းမ်ားစြာရွိတဲ့အထဲက အေရးအပါဆံုးကိစၥကေတာ့ NUG ဟာ ၿပည္တြင္းသာမက၊ ၿပည္ပေနၿမန္မာအားလံုးတို့နဲ့ကင္းကြာလို့မရတဲ့ တိုင္းရင္းသားအားလံုးတို့ရဲ့ အနာဂါတ္ၾကမၼာကိုအဆံုးအၿဖတ္ေပးႏိုင္မဲ့ (လက္ရွိမွာ) တခုတည္းေသာၾကိဳးစမ်ွင္ ဆိုတာယံုၾကည္ လက္ခံၾကဘို့လိုပါတယ္။ မ်က္ေစ့မွိတ္ၿပီးအၾကြင္းမဲ့ေထာက္ခံၾကပါလို့ ေတာင္းပန္ပါရေစ။
ကဲ..ၿပည္ပေနၿမန္မာၿပည္ဖြားေတြအတြက္ အေရးပါရၿခင္းအေၾကာင္းရင္းေတြေလ့လာၾကည့္ၾက ရေအာင္…။
(က) ၿမန္မာႏိုင္ငံအုပ္ခ်ဳပ္မွူသမိုင္းစဥ္ဆက္မွာ လူမ်ိဳးစုငယ္အမ်ားဆံုးပါ၀င္မွုဟာ မၾကံဳစဖူးတဲ့ညီညြတ္မွု ရရွိေနၿခင္းကိုၿပသေနပါတယ္။
ဒီကိစၥကNUG ေပၚေပါက္လာေရးကိုတြန္းအားေပးေနတဲ့ေမာင္းႏွင္တံပါ။ အခက္ခဲဆံုးနည္းနဲ့ရယူခဲ့ရပံုရွိ ေနပါတယ္။ လက္ရွိအၾကမ္းဖက္လက္နက္ကိုင္မ်ားရဲ့တရား၀င္မွုအလ်င္းမရွိတဲ့ လူမ်ိဳးစုကုိယ္စားလွယ္ ပါ၀င္မွုဟာ ဟန္ၿပေခ်ြးသိပ္မွုသက္သက္ဆိုတာကို ၿမန္မာတစ္ႏိုင္လံုးကေကာင္းေကာင္းၾကီးသိသလို၊ အဲ့ဒီလူမ်ိဳးစုေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ၊ သူတို့ရဲ့ေနာက္ကြယ္ကရွိတဲ့ႏိုင္ငံေရးအုပ္စု/ပါတီရဲ့ေထာက္ခံမွုကင္း မဲ့ေနတယ္ဆိုတာကေတာ့ ထင္ရွားလွပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ NUG ဟာဒီလူမ်ိဳးစုေတြအားလံုးရဲ့ (အထူးသၿဖင့္ ရွမ္း၊ ရခိုင္၊ ကရင္၊ ကခ်င္)ႏိုင္ငံေရးအထင္ကရေခါင္းေဆာင္ၾကီးေတြမပါေသးပါဘူး။ အဲ့ဒီေခါင္းေဆာင္မ်ားဟာ NLD အပါအ၀င္ လက္ရွိအစိုးရရဲ့ေဆာင္ရြက္ႏိုင္မွုေၿခလွမ္းကိုၾကည့္ေနသ လို၊ စစ္တပ္ရဲ့အလားအလာကိုလည္းတြက္ခ်က္ေနပါတယ္။ ပိုၿပီးထင္ရွားေအာင္ၿပရရင္၊ ၿပည္နယ္နဲ့ လူမ်ိဳးစုအားလံုးရဲ့ ေတာင့္တခ်က္အိပ္မက္ၿဖစ္တဲ့ မိမိကံၾကမၼာမိမိဖန္တီးခြင့္ရာႏွုန္းၿပည့္ (self-determination, autonomy and sovereign power)ကိုဘယ္သူကဘယ္ေလာက္ေပးႏိုင္မလဲဆိုတဲ့ အခ်က္ကိုေလ့လာေနၾကပါၿပီ။ တခါအဲ့ဒီအခ်က္ဟာNUG အင္ၿပည့္အားၿပည့္ရွိလာေရးဆိုတဲ့ အခ်က္ အေပၚမွာမ်ားစြာတည္ေနပါတယ္။ NUG ရဲ့ စစ္အုပ္စုအေပၚအားသာမွု(leverage) ရွိၿပီးသူတို့လိုလား ခ်က္အာမခံရတဲ့ေန့ဟာ အဲ့ဒီလူမ်ိဳးစုအဖြဲ့ၾကီးေတြရဲ့ပူးေပါင္းပါ၀င္လာမွုရတဲ့ပြဲသိမ္းတဲ့ေန့လို့ဆိုပါရေစ။ ဒီေနရာမွာ (ေလ့လာၾကည့္ရသေလာက္)သီးသန့္ၿပည္ေထာင္စုကခြဲထြက္ေရးဟာ၊ အဲ့ဒီအဖြဲ့ေတြရဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြေပၚမွာလံုးလံုးလ်ားလ်ားတည္ေနပါတယ္။ ေသၿခာတာေတာ့ ယေန့ကမၻာၾကီးဟာ အထီးက်န္ေနလို့မရေတာ့ပါဘူး။ political alliance ရွိရပါတယ္။ ေနာက္စီးပြားေရးကူးလူးဆက္ဆံမွု အထီးက်န္လို့မရဘူးဆိုတဲ့အခ်က္ကိုေတာ့ အဲ့ဒီေခါင္းေဆာင္ေတြေကာင္းေကာင္းၾကီး ရိပ္မိမယ္ဆို တာယံုမွားဘြယ္မရွိပါဘူး။ All inclusiveness ဆိုတဲ့ေ၀ါဟာရဟာအေၿပာမဟုတ္၊ အလုပ္နဲ့လက္ေတြ့ၿပ ႏိုင္မဲ့ အေၿခအေနအခြင့္အလမ္းတခုဖန္တီးမိသြားပါၿပီ။
(ခ) ပညာရွင္အဆင့္နဲ့ကန့္သတ္ခ်ဳတ္ခ်ယ္မွုကင္းတဲ့အေလ့အထကို NUG အစိုးရအေနနဲ့က်င့္သံုးဘို့ ရဘို့ အေၿခအေနဖန္တီးလာၿခင္းဟာ ေနာင္အနာဂါတ္ၿမန္မာႏိုင္ငံအတြက္ ႏိုင္ငံေရးအခင္းအက်င္းသစ္ တခု ဖန္တီးမွုတခုပါ။
NUG အစိုးရအဖြဲ့၀င္ေတြရဲ့အေၿခခံလူတန္းစားမ်ားဦးေဆာင္ပါ၀င္မွုက အဲ့ဒီေမာင္းႏွင္အားကို ေကာင္း စြာတြန္းပို့ေပးလိုက္ပါတယ္။ ဒီအစိုးရအဖြဲ့၀င္ေတြဟာ အႏၱရာယ္ဆူးေတြၾကားကအသက္နဲ့ရင္းတာ၀န္ ယူေနၾကရသူ (တနည္း) စည္းစိမ္အေၿခြအရံအာဏာနဲ့အလုပ္လုပ္ေနၾကရတာမဟုတ္ပါဘူး။ ယခင္ အစိုးရအဆက္ဆက္မွာပညာရွင္အားလံုးလိုလိုဟာ ေဘာင္ခတ္ထားတဲ့စနစ္ရဲ့ေလာင္းရိပ္ေၾကာင့္၊ မိမိတို့အစြမ္းအစေတြ အေဟာသိကံၿဖစ္ခဲ့ရပါတယ္။ NUG ဟာ လက္ရွိမွာအမွီအခိုကင္းမဲ့ၿပီး ေလာင္း ရိပ္မဲ့တဲ့၊ မိမိတို့ယံုၾကည္ရာကုိလြတ္လပ္စြာေရွ့တန္းတင္ေဆြးေႏြးႏိုင္ခြင့္အၿပည့္ရွိတဲ့ platform တခု ၿဖစ္မွန္းမသိၿဖစ္သြားပါၿပီ။ ဒီအစဥ္အလာဆက္သြားဘို့နဲ့လက္ဆင့္ကမ္းေပးဘို့ဘဲလိုပါတယ္။ အဲ့ဒီအ တြက္လည္း၊ ၿပည္ပေနက်ြန္ေတာ္တို့ၿမန္မာအားလံုးကသံသယရွင္းစြာ ေထာက္ခံအားေပးၾကဘို့ အထူးလိုအပ္လာပါတယ္။
(ဂ) လူရိုေသရွင္ရိုေသမ်ားဦးေဆာင္မွုရွိေရးအေၿခအေနေကာင္းမ်ားဖန္တီးလာၿခင္း။
NUG မွာပါ၀င္ၾကသူေတြဟာtechnocratsေတြကိုအနည္းဆံုး ဒုတိယတန္းစား (ဒုတိယ၀န္ၾကီး အဆင့္) မ်ားသတ္မွတ္ေပးခန့္အပ္ၿခင္းဟာထူးၿခားမွုတခုၿဖစ္လာပါတယ္။ တဖက္က က်ယ္ၿပန့္တဲ့ ပါ၀င္မွုကိုၿပဳလုပ္လာသလို၊ လက္ေတြ့နယ္ပယ္မွာ ေဇာက္ခ်လုပ္ေနၾကတဲ့grassroot ပညာရွင္မ်ား ကိုေနရာေပးလာပါတယ္။ ဒီကိစၥကအေရးၾကီးပါတယ္။ ႏိုင္ငံၿပန္လည္ထူေထာင္ေရးမွာ ႏိုင္ငံေရး နယ္ပယ္တခုထဲကြက္လုပ္လို့မရပါဘူး။ စကၤာပူႏိုင္ငံဟာ ၿမန္မာႏိုင္ငံလြတ္လပ္ေရးရခ်ိန္မွာ၊ လြတ္ လပ္မွုမရေသးတဲ့ တံငါရြာသာသာက်ြန္းၾကီးပါ။ ဒီေန့စကၤာပူဘယ္ေရာက္ေနလဲ။ ေမးစရာမလိုပါဘူး။ က်ြန္ေတာ္တို့ အရင္ကထားခဲ့တဲ့ၿပည္တြင္းကသူကိုဘဲ ေနရာေပးရမယ္ဆိုတဲ့၊ ေခတ္မမွီေတာ့တဲ့ အေတြးအေခၚေတြကို ခုေခတ္လူငယ္ေတြက မီးေမာင္းထိုးၿပေနပါၿပီ။ အစိုးရထိပ္ပိုင္းေတြမွာ ႏိုင္ငံတ ကာအေတြ့အၾကံဳေကာင္းၿပီး၊ ဆိုင္ရာနယ္ပယ္မွာလူရိုေသရွင္ရိုေသေတြေနရာရလာဘို့လို ပါတယ္။ “အမ်ိဳးခ်စ္”ေနလို့ကေတာ့ ဆင္းရဲတြင္းကမတက္ေရးခ်မတက္ပါခင္ဗ်ား။
(ဃ) ပြင့္လင္းၿမင္သာမွု၊ အခက္အခဲနဲ့လက္ေတြ့က်မွု၊ တာ၀န္ခံမွဳ ကိုေရွ့တန္းတင္လုပ္တတ္တဲ့က်င့္ သားရွိတဲ့အစိုးရအၿဖစ္ အသြင္ေၿပာင္းလာႏိုင္မယ္။
ဆိုခဲ့တဲ့အတိုင္း ယခင္ေခတ္အဆက္ဆက္ကအစိုးရေတြရဲ့ လွိဳ့၀ွက္သိပ္သည္းၿပီး၊ မိမိတို့အစိုးရအတြင္း ေတာင္ေၿဗာင္ဖြင့္မေၿပာရဲခဲ့တဲ့စနစ္ဆိုးကို သက္ဇိုးမေရွေစေအာင္တြန္းအားေပးရာေရာက္ပါမယ္။ အပြင့္ လင္းဆံုးလို့အမ်ားကလက္ခံခဲ့တဲ့NLD အစိုးရလက္ထက္မွာေတာင္လူထုမသိေသးတဲ့ကိစၥေတြအမ်ား ၾကီးရွိခဲ့တာ open secret ပါ။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ့ပုဂၢိဳလ္ေရးယံုၾကည္မွုနဲ့ လူထုတစ္ရပ္လံုးက မ်က္ေစ့မွိတ္လိုက္နာခဲ့တဲ့ Covid-19 ကာလကသာဓကတခုပါ။ ဒါေပမဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေရးယံုၾကည္မွုဟာ ဆည္းကပ္ကိုးကြယ္မွုအၿဖစ္ေၿပာင္းလဲမသြားဘို့အေရးၾကီးပါတယ္။ ကာယကံရွင္ကလက္မခံသည့္ တိုင္ေတာင္တားမရတဲ့ကိစၥအမူအက်င့္ပါ။ ဒါေတြကို တာ၀န္ယူမွု၊ တာ၀န္ခံမွုလို့ေခၚတဲ့ accountability နဲ့ ထိန္းေက်ာင္းၾကဘို့လိုပါတယ္။ ယခင္အစိုးရအဆက္္ဆက္မွာ အဲ့ဒီအုပ္ခ်ဳပ္မွုဟာ စာရြက္ထဲမွာဘဲရွိ ခဲ့ပါတယ္။ အခက္အခဲဒုကၡေတြကင္းၿပီး၊ ေ၀ဖန္ေထာက္ၿပမွုအလြန္နည္းခဲ့တဲ့ ၀န္ၾကီးေတြဘ၀ကေန ေန့စဥ္ အသက္လံုၿခံဳမွုအတြက္ ဦးစားေပးရတဲ့ ၀န္ၾကီးဘ၀ေတြမွာရွိေနပါတယ္။ ပြဲတက္၀န္ၾကီးေတြ ဘ၀ကိုၿပန္မေရာက္ေရး သင္ခန္းစာေတြၿဖစ္သြားပါလိမ့္မယ္။ အေ၀ဖန္နာနာခံႏိုင္ရည္ရွိတဲ့ ၀န္ၾကီးမင္း မ်ားေပၚေပါက္လာေရးရွိႏိုင္ပါမယ္။ အဲ့ဒီၾကမ္းတမ္းတဲ့လမ္းခရီးဟာ အနာဂါတ္ၿမန္မာအစိုးရအေနနဲ့ လိုက္နာေစာင့္စည္းအပ္တဲ့ အထိမ္းအကြပ္ေတြ အၿဖစ္ ေကာင္းစြာသတိေပးေနမဲ့ ေစာင့္ၾကည့္မွုေပတံ တခုၿဖစ္သြားပါလိမ့္မယ္။ ကိစၥေဆာင္ရြက္မွုတိုင္းဟာ အဲ့ဒီေပတံကိုလူထု ကပါအသံုးခ်လာပါလိမ့္မယ္။ အရင္ကလို “window-dressing”လူၾကားေကာင္းၿပီးအထင္ၾကီးယံုသက္သက္လုပ္လို့မရေတာ့ပါဘူး။ ေဆြးေႏြးပြဲေတြအစည္းအေ၀းေတြအလွ်ံပယ္လုပ္ၿပီးဆံုးၿဖတ္ခ်က္ေတြ စာအုပ္ထဲမွာရွိတဲ့အဆင့္ကေန ေက်ာ္ၿဖတ္ႏိုင္မဲ့အလားလာေကာင္းေတြေပၚေပါက္လာစရာရွိေနပါတယ္။
(င) လူမ်ိဳးစုေတြရဲ့အာရံုစိုက္မွုပထမဆံုးရရွိလာၿခင္း။
ဒီကိစၥကေတာ့ရွင္းပါတယ္။ တစ္ႏိုင္ငံလံုးလွည္းေနေလွေအာင္းၿမင္းေဇာင္းမက်န္၊ အၾကမ္းဖက္စစ္ တပ္ကဒုကၡနည္းမ်ိဳးစံုေပးခဲ့တဲ့အတြက္၊ လူတိုင္းက အားကိုးရာကိုေမွ်ာ္ၾကရပါတယ္။ မူလကႏိုင္ငံ တကာ (အေမရိကကဲ့သို့ေသာႏိုင္ငံၾကီးမ်ားအပါအ၀င္) နဲ့ ကုလသမဂၢ (“R2P”အပါအ၀င္)တို့ရဲ့ အင္အားသံုးၾကား၀င္ေပးႏိုင္မွုအလားအလာဟာ တစတစေပ်ာက္ကြယ္ေနၿပီဆိုတာကိုလူထုကရိပ္ စားမိပံုရေနပါၿပီ။ economic and trade sanctions နဲ့ arms embargo တို့ဟာ အမ်ားဆံုးေပးႏိုင္မဲ့ အကူအညီဆိုတာကို အဖက္ဖက္ကရိပ္မိေနၾကပါၿပီ။ ၿပီးခဲ့တဲ့ (၂၀၁၆/၂၀၁၇) အတြင္း ရိုဟင္ဂ်ာလူမ်ိဳး စုမ်ားအေရးမွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစု ၾကည္ဦးေဆာင္တဲ့ NLD ပါတီရဲ့ စစ္တပ္အေပၚအကာအကြယ္ေပး ခဲ့မွုဟာခုခ်ိန္မွာ U.N. အပါအ၀င္အ ထင္ကရ အစိုးရအဖြဲ့အစည္းအားလံုးလိုလိုရဲ့ ေမးခြန္းထုတ္စရာ ၿဖစ္လာပါတယ္။ ရိုဟင္ဂ်ာဦးေရေပါင္းေသာင္းခ်ီဟာ(လပိုင္းအတြင္း)စစ္တပ္ရဲ့ရက္စက္စြာအၾကမ္း ဖက္သတ္ၿဖတ္မွုေၾကာင့္အသက္ဆံုးရွံုးခဲ့ ၾကရပါတယ္။ ေခတ္သစ္ကမၻာ့သမိုင္းမွာ လူဦးေရ (၇)သိန္း ေက်ာ္ႏိုင္ငံၿဖတ္ေက်ာ္ထြက္ေၿပးခဲ့ရမွုဟာ (biggest migration in the modern days history of mankind) အၿဖစ္ေတြေၾကာင့္ေပၚေပါက္လာတဲ့သက္ေသအေထာက္ထားေပါင္းေၿမာက္ၿမားစြာတို့ဟာ ၿငင္းလို့ဘယ္နည္းနဲ့မွမရႏိုင္ေတာ့တဲ့သာဓကေတြအၿဖစ္ သမိုင္းတြင္ခဲ့ပါတယ္။ ခုခ်ိန္မွာအဲ့ဒီအတိပ္ရဲ့ တေစၦေၿခာက္မွုဟာ ကမၻာ့အလယ္မွာ အကူအညီတခုေတာင္းတိုင္း လက္ညွိုးထိုးေမးစရာကိစၥအၿဖစ္ဒြန္ တြဲေမးခြန္းထုတ္စရာၿဖစ္မွန္းမသိၿဖစ္သြားပါၿပီ။ ဒီကိစၥကို ၿမင္တဲ့ဗိုလ္မင္းေအာင္လွိုင္ဟာ ဒီစက္ကြင္းက လြတ္ေၿမာက္ေရးအတြက္ သူအာဏာသိမ္းယူ ၿပီးေနာက္တေန့မွာဘဲ ရိုဟင္ဂ်ာေတြကိုတရား၀င္ၿပန္ လည္ေခၚသြင္းၿပီး၊ တရား၀င္လြတ္လပ္စြာေနထိုင္ခြင့္ေပးမယ္ဆိုတဲ့ေၾကၿငာခ်က္ကို ဆိုင္းမဆင့္ဗံုမပါ အကြက္ၿမင္စြာနဲ့ကမၻာသိေၾကၿငာခဲ့တာက ေထာက္အထားတခုပါ။ NUG ဟာ ထူးၿခားမွုရွိၿပီး (လူမ်ိဳးစု အားလံုးကအစိုးရ၀င္အၿဖစ္မပါ၀င္ေသးေပမဲ့) ရင္ထဲကေထာက္ခံဘို့ ၀န္မေလးေတာ့တဲ့အဆင့္မွာရွိ ေနပါတယ္။ ဒီေထာက္ခံမွုက်ယ္ၿပန့္နက္ရွိုင္းလာေရးဟာ advocacy နဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္မွန္မွန္ ပ်ံ့ႏွံ့သြားဘို့လိုပါတယ္။ တခုဘဲရွိပါတယ္။ NUG လူမ်ိဳးစုေရးေတြနဲ့ပါတ္သက္ၿပီး ရပ္တည္ခ်က္ကို တရား၀င္ေၾကၿငာရပါေတာ့မယ္။ လက္ရွိ Federal Democracy Charter နဲ့မရပါဘူး။ စာခ်ုပ္ခ်ဳပ္ရပါ့ မယ္။ အထင္ကရလူမ်ိဳးစုေခါင္းေဆာင္ေတြNUG ပါလာေရးထက္၊ လူမ်ိဳးေရး သေဘာထားရပ္တည္မွု ဘံုသေဘာတူညီခ်က္ပဋိညာဥ္ေၾကၿငာစာတမ္း (universal declaration) ကို ေခါင္းေဆာင္အားလံုး ပါ၀င္လက္မွတ္ေရးထိုးထုတ္ၿပန္ရပါမယ္။
(စ) ႏိုင္ငံတကာႏွင့္လူမွုဆက္ဆံမွုအားေကာင္းလာၿပီး၊ အရပ္ဖက္၊ အစိုးရခ်င္းၾကားအားေကာင္းတဲ့ exposure ရရွိလာႏိုင္မည့္လကၡဏာေကာင္းမ်ားေပၚေပါက္လာၿခင္း။
၂၁-ရာစုဟာ တမဟုတ္ခ်င္းသတင္းၿပန့္ႏိုင္တဲ့ေခတ္ကာလပါ။ (၈၈)တံုးကလို ကိုယ္ေနထိုင္ရာတၿမိဳ့ ထဲၿဖစ္တာကို BBC/ VOA ကသတင္းနားေထာင္ၿပီးမွသိရတဲ့ေခတ္မဟုတ္ပါဘူး။ အဲ့ဒီအခ်က္ကို အာဏာသိမ္းအၾကမ္းဖက္စစ္တပ္ကေလွ်ာ့ေပါ့တြက္ခ်က္ခဲ့ပံုရပါတယ္။ ပိုဆိုးတာက မဟုတ္မခံတတ္မွု နဲ့ေခတ္ေရွ့ေရာက္တဲ့ GenZ ေတြရဲ့အရွံုးမေပးၾကံ့ၾကံံ့ခံႏိုင္ရည္က သက္ေသၿပသြားပါတယ္။ အဲ့ဒီအ တြက္ ဆူးၾကားကလွုပ္ရွား ေနရတဲ့ NUG လည္းကိစၥတိုင္းကို ေပါ့ေသးေသးလုပ္လို့မရေတာ့တဲ့ တစ္ ကမၻာလံုးက စဥ္ဆက္မၿပတ္ ေစာင့္ၾကည့္ၿခင္းခံေနရတဲ့ network ထဲေရာက္ေနပါၿပီ။ ကိစၥတိုင္းဟာ မိမိတို့သေဘာထားကို တိုက္ရိုက္ေရာင္ၿပန္ဟပ္ႏိုင္တဲ့အၿပင္၊ ေ၀ဖန္မွုေတြ၊ အေၿဖရွာလမ္းေၾကာင္းမွု ေတြ၊ မိနစ္စကၠန့္တိုင္းရွိလာပါၿပီ။ အဲ့ဒီအတြက္ ခံႏိုင္ရည္ကိုၾကံဖန္မေမြးဘဲေနလို့မရတဲ့ international exposure ေကာင္းေကာင္းရေနပါတယ္။ အေရးၾကီးတာကေတာ့ ကိစၥတခုကို လ်င္လ်င္ၿမန္ၿမန္ တာ ၀န္ယူ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္မွုတံု့ၿပန္ခ်က္ (reaction to swift and bold action) ကိုကိစၥတိုင္းအတြက္ ၾကိဳ တင္တြက္ခ်က္ေနၾကရပါၿပီ။ ဒါဟာ အုပ္ခ်ဳပ္မွုအစိုးရအေနနဲ့ ၿမန္မာႏိုင္ငံမွာ ပထမဆံုး challenge ၾကံဳရ တဲ့စိမ္ေခၚ မွုၾကီးတခုၿဖစ္သလို၊ ေကာင္းမြန္က်င့္သားရသြားေစမဲ့ ဒူေပဒါေပခံ အေလ့အထရသြားပါလိမ့္ မယ္။ ၀န္ၾကီးဆိုတဲ့ ရာထူးဟာ အာဏာလုပ္ပိုင္ခြင့္နဲ့အတူ ေရာင္ၿပန္ဟပ္အက်ိဳးသက္ေရာက္မွုေတြ အဆက္မၿပတ္ရွိေနပါလားဆိုတဲ့အခ်က္ကို ရာထူးၾကီးရသူ/ရမဲ့သူေတြ မစဥ္းစားမၿဖစ္စဥ္းစားၾက ရပါေတာ့မယ္။ ၀န္ၾကီးၿဖစ္လို့ ၀မ္းသာလံုးဆို့လို့မရေတာ့တဲ့အေၿခအေနတခုဆီဦးတည္ေနေၾကာင္းပါ။ ထိုနညး္တူ စြာဘဲ အရပ္ဖက္အဖြဲ့အစည္းေတြ NGO/INGO အပါအ၀င္ အၿခားပုဂၢလိက service providers ေတြနဲ့ ၾကားဆက္ဆံေရးလမ္းေၾကာင္းေတြအေၿပာသက္သက္မဟုတ္ေတာ့ပါဘူး။
(ဆ) အစိုးရသည္ၿပည္သူအေပၚ၀န္ထုပ္၀န္ပိုးမၿဖစ္ေစရ ဆိုတဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ပံုစနစ္ရွိရာကိုလမ္းေၾကာင္းေပး ႏိုင္မဲ့ အခြင့္အလမ္း လမ္းေၾကာင္းတခုကိုေဖါက္လုပ္လိုက္ရာက်သြားပါတယ္။
ၿမန္မာႏိုင္ငံေနလူထုအေပါင္းဟာ ေခတ္အဆက္ဆက္ တက္သမွ်အစိုးရေတြနဲ့ကင္းေအာင္ေနရတဲ့ဘ၀ မရွိခဲ့ပါဘူး။ ေမြးခ်ိန္ကစၿပီးေသတဲ့အခ်ိန္ထိ၊ ေနထိုင္စားေသာက္ေရးကအစ၊ အစိုးရဌာန၀န္ထမ္းေတြရဲ့ လႊမ္းမိုးခ်ဳပ္ကိုင္ခ်ယ္လွယ္မွုနဲ့မကင္းပါဘူး။ “အဆက္အသြယ္” (connection)ဟာ လူတိုင္းနဲ့ကင္းလို့ မရတာယဥ္ေက်းမွုတခုၿဖစ္မွန္းမသိၿဖစ္ေနပါတယ္။ ဒီကိစၥဟာ တရားမွ်တမွုမရွိဆိုတဲ့အခ်က္ကိုေတာင္ လူေတြသိၾကပံုမရပါဘူး။ တိုးတက္ၿပီးဒီမိုကေရစီရွိပါတယ္ဆိုတဲ့ႏိုင္ငံၾကီးေတြမွာရွိတဲ့ ၿပည္သူေတြရဲ့ဘ၀ ကိုေမးရင္ ရတဲ့အေၿဖတခုက “အစိုးရကလူထုအေပၚအုပ္ခ်ဳပ္မွန္းလူထုကိုယ္တိုင္ကခံစားရၿခင္းအ လ်င္းမရွိၿခင္း” ဟာဒီမိုကေရစီရဲ့အႏွစ္သာရပါဘဲ။ (Government should not put a burden on its own citizens.) ပါ။ NUGဟာ ဒီလမ္းကိုေဖါက္ထြင္ေပးႏိုင္ဘို့ အေၿခအေနေကာင္းတခုကို မိမိရရ ရရွိေနပါၿပီ။ ၿမန္မာလူမ်ိဳးစုတခုတိုင္းရဲ့ေထာက္ခံမွုၾကီးမားက်ယ္ၿပန့္ေလ၊ အဲ့ဒီအေၿခအေန ေကာင္းကို ဖန္တီးခြင့္မ်ားလာႏိုင္ေလပါဘဲ။
(ဇ) အာဏာသိမ္းကာလအတြင္းလူထုအေပၚဖိႏွိပ္မွုေပါင္းစံု၊ အၾကမ္းဖက္သတ္ၿဖတ္မွုေပါင္းစံုတို့ကို ႏိုင္ငံတကာစံႏွုန္းမွီဥပေဒနည္းလမ္းတက် တန္ၿပန္အေရးယူေဆာင္ရြက္ႏိုင္ေရးအတြက္ အစီအမံမ်ား စနစ္တက်ခ်မွတ္ေဆာက္ရြက္ႏိုင္သေသာ mechanism တခုကို ထူေထာင္ အေကာင္အထည္ေဖၚႏိုင္ ေရးကိစၥ။
အားလံုးသိၿပီးၾကတဲ့အတိုင္းဘဲ၊ အာဏာသိမ္းအၾကမ္းဖက္မ်ားရဲ့ လက္လြတ္စပါယ္သတ္ၿဖတ္မွုအေရး ယူမွုေတြအားလံုးကိုအခ်က္အလက္အတိအက်မွတ္တမ္းတင္ထားတဲ့ IIMM (Independent Investigative Mechanism for Myanmar) နဲ့ AAPP (Assistance Association for Political Prisoners (Burma) ေတြကေကာင္းစံာအေထာက္အကူၿပဳပါမယ္။ (၁၉၆၂)ေနာက္ပိုင္းေပၚေပါက္ခဲ့တဲ့ atrocities ေတြအားလံုးေနာက္ထပ္မေပၚေပါက္ေရး၊ လူမ််ိဳးတံုးသတ္ၿဖတ္မွုမ်ိဳးစံုက်ဴးလြန္ခဲ့တဲ့ စစ္တပ္ နဲ့ရဲကို အသြင္ေၿပာင္းဖြဲ့စည္းေရးနဲ့၊ ေမာ္ကြန္းတိုက္ (Mausoleum) ေပၚထြန္းလာေရးဟာ ေနာင္လာ ေနာက္သားေတြအတြက္အေရးၾကီးပါတယ္။ အာဏာသိမ္းမွုေတြရဲ့ဆိုးက်ိဳးေတြကိုသမိုင္းမွာ တင္က်န္ ရစ္ေစမဲ့အထိမ္းအမွတ္မ်ားထူေထာင္ရပါမယ္။ က်န္းရစ္သူအသတ္အၿဖတ္ခံမ်ားရဲ့ မိသားစုနဲ့ဘ၀ ေပ်ာက္ခဲ့ရတဲ့ လူငယ္ေတြ၊ CDM ေၾကာင့္အလုပ္လက္မဲ့ေတြ အလုပ္ေနရာၿပန္ခ်ထားေရး၊ recovery programs ေတြကိုလုပ္ဘို့ဥပေဒေတြရွိလာပါတယ္။ ဒါေတြအားလံုးရဲ့အေၿဖကို NUG ကဦးေဆာင္ခ် မွတ္ေပးရမွာပါ။
(စ်) အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာၿပန္လည္ရယူၿခင္း
ဒီကိစၥကေနာက္ဆံုးတင္ၿပတာဆိုေပမဲ့ အေရးၾကီးဆံုးထဲမွာပါပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ရက္ပိုင္းက ဖြဲ့စည္းဘို့ ေၾကၿငာလိုက္တဲ့ (Federal Defense Force)ထူေထာင္ၿခင္းဟာ ယခင္ NCA ရာသက္ပန္အပစ္အခတ္ ရပ္စဲေရးဘံုသေဘာတူညီခ်က္ရဲ့ ေမွာ္မွန္းခ်က္ၿဖစ္တဲ့ ဖက္ဒရယ္တပ္မေတာ္ရဲ့ ေရွ့ေၿပးပါဘဲ။ လက္ရွိ အာဏာသိမ္းအၾကမ္းဖက္အုပ္စုရဲ့လက္နက္ကိုင္စစ္တပ္နဲ့ရဲဟာ လူထုေထာက္ခံမွုလံုး၀ဆံုးရွံဳးသြားပါၿပီ။ အဆက္ဆက္ေသာၿမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးကံၾကမၼာကိုထိန္းေက်ာင္းတဲ့အစဥ္အလာဆိုးၾကီးကို အၿမစ္ၿဖဳတ္ဖို့ ဟာ လူထုတစ္ရပ္လံုးရဲ့ ဖံုးကြယ္လို့မရတဲ့ေတာင့္တခ်က္တစ္ရပ္ပါဘဲ။ အနာဂတ္ၿမန္မာ့ကာကြယ္ေရး တပ္မေတာ္ဟာအာဏာကိုရယူၿခင္းအစဥ္အလာကိုသံုးခြင့္မရွိဘဲႏိုင္ငံကာကြယ္ေရးသက္သက္ကိုသာ ေဆာင္ရြက္ေပးရပါမယ္။ လူထုကိုဒုကၡေပးတဲ့စစ္တပ္အၿဖစ္လူထုတစ္ရပ္လံုးကမၿမင္ခ်င္ေတာ့ပါဘူး။ ဒီအခ်က္ေတြကိုေဖၚေဆာင္ေပးဘို့ NUG အစိုးရရဲ့အုပ္ခ်ဳပ္မွုနယ္ပါယ္ၿပန္လည္ေဖၚထုတ္ထူေထာင္ေရး မွာ ၿမိဳ့ရြာေတြတခုၿပီးတခု လူထုလက္ထဲၿပန္ေရာက္ဖို့လိုပါတယ္။ အဲ့ဒီခရီးကပိုၿပီးၾကမ္းတမ္းဘြယ္ရွိၿပီး၊ ရင္းႏွီးမွုၾကီးပါလိမ့္မယ္။ အခ်ိန္လည္းယူဘို့မ်ားပါတယ္။ NUG နဲ့ သူ့ roadmap ကိုလူထုတစ္ရပ္လံုးက လက္သင့္ခံေထာက္ခံတာယံုမွားဘြယ္မရွိပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ သူ့ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္ေတြအေကာင္အထည္ ေဖၚေရးကိစၥေတြမွာ NUG ေအာက္ကိုၿမိဳ့ရြာနဲ့ေဒသႏၱရအုပ္ခ်ဳပ္ေရးေတြၿပန္လည္ေရာက္ရွိဘို့လိုပါတယ္။ CDMရဲ့ အားဟာ လက္ရွိအာဏာသိမ္းေတြကိုအင္အားမ်ားစြာခ်ိနဲ့ေစတာအထင္အရွားပါ။ အုပ္ခ်ဳပ္သူ လို့ မိမိတို့ကိုယ္ကိုသတ္မွတ္တဲ့ စစ္အာဏာသိမ္းအစိုးရဟာ(ဦးေခါင္းသာရွိၿပီးခႏၶာကိုယ္မရွိတဲ့) အစိုး ရသာၿဖစ္ၿပီးၿပည္သူလူထုမဲ့တဲ့ အၿဖစ္ကိုေရာက္ေနပါၿပီ။ ခုခ်ိန္ဟာ အခြင့္အေရးေကာင္းယူႏိုင္ဘို့အ ေကာင္းဆံုးအခ်ိန္ေကာင္းပါ။ ဒါေပမဲ့ ႏိုင္ငံတကာရဲ့အကူအညီဟာ အခရာအက်ဆံုးၿဖစ္ေနပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာေရာက္ၿမန္မာ့ေရးေဆာင္ရြက္ၾကသူကြန္ၿမဴနတီမ်ားရဲ့၀ိုင္း၀န္းပံ့ပိုးအားေပးေထာက္ခံမွုေတြ ေကာင္းေကာင္းလိုေနပါတယ္။
အထက္မွာေဖၚၿပခဲ့တဲ့အခ်က္ေတြအားလံုးက NUG ဟာၿမန္မာလူမ်ိဳးအားလံုးတို့ရဲ့ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ကို အ ေကာင္အထည္ေဖၚေပးႏိုင္မဲ့ တရား၀င္အစိုးရတခုၿဖစ္တယ္ဆိုတာကိုၿပဆိုေနပါၿပီ။ က်ြန္ေတာ္တို့ႏိုင္ငံ တကာေရာက္ ၿမန္မာေတြက ၿပည္တြင္းမွာ ေန့တဓူ၀ဒုကၡသုကၡေပါင္းစံုခံစားႏိုင္ေရးကို အေကာင္းဆံုး ေၿဖရွင္းေပးႏိုင္မဲ့ NUG အင္ၿပည့္အားၿပည့့္အသက္၀င္ရွင္သန္ၾကီးထြားခိုင္မာလာေရးအတြက္၊ မဆုတ္ မနစ္ေဆာင္ရြက္ၾကဘို့ သမိုင္းေပးတာ၀န္ရွိလာပါၿပီ။ အဓမၼ၀ါဒီအာဏာသိမ္းအၾကမ္းဖက္စစ္တပ္ဟာ တခုေသာေန့မွာ ခ်ဳတ္ၿငိမ္းသြားမွာေသၿခာပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အဲ့ဒီဇီ၀ိန္ခ်ဳတ္မဲ့ေန့ကို ထိုင္ေစာင့္လို့မရ ပါဘူး။ က်ြန္ေတာ္တို့ အားလံုး ႏိုင္ငံတကာမွာ မေၾကာင့္မၾကေနၾကရတဲ့ဘ၀ေတြနဲ့ “ေလာကပါလ”ဆို တဲ့ၿဗဟၼစိုရ္တရားရဲ့အရသာခံစားစံစားေနခ်ိန္မွာ ၿမန္မာၿပည္သူေတြဟာ ေန့စဥ္အသက္ကိုဖက္နဲ့ထုပ္ ေနၾကရပါတယ္။ “ဘယ္ေန့င့ါအလွည့္လဲ???” ဆိုတာေတြကိုအၿမန္ဆံုးနည္းနဲ့ခ်ဳတ္ၿငိမ္းဘို့၊ ေန့စဥ္လိမ္ လည္မွုအေပါင္း နဲ့ၿပီးၿပည့္စံုေနတဲ့ ဒီအဓမၼ၀ါဒီၿမန္မာၿပည္ေၿမပံုကပေပ်ာက္ဘို့က ၿပည္ပေရာက္ၿမန္မာ ေတြရဲ့ လက္ရွိ အႏၱိမဘံုရည္မွန္းခ်က္မဟုတ္ပါလားခင္ဗ်ား။ ။
