လုပ္ခြင္ေပ်ာ္ ၿမန္မာမ်ား အၿဖစ္သို့ (အပိုင္း-က)

အေမရိကၿပည္ေထာင္စုၿပည္နယ္အားလံုးအတြက္ အလုပ္လက္မဲ့ႏွဳန္း (၅.၅%)အထိက်ဆင္းသြားၿပီၿဖစ္ေၾကာင္း ယခင္အပါတ္က အစိုးရအလုပ္သမား၀န္ၾကီးဌာနမွေၾကၿငာေသာအခါ၊ ႏိုင္ငံစီးပြားေရးၿပန္လည္ဦးေမာ့လာၿပီၿဖစ္ ေၾကာင္းအမ်ားကယူဆၾကသည္။ ထိုသတင္းအရအေမရိကေရာက္ၿမန္မာမ်ားအတြက္ေကာင္းသတင္းတခုဟု ရုတ္တရက္ ထင္ၿမင္မိစရာရွိသည္။ တည္ၿငိမ္၍ပံုမွန္ရွိေသာ၀င္ေငြရရွိေရးသည္ ၿပည္ပေရာက္ၿမန္မာမ်ားအတြက္ အေရးၾကီးဆံုးေသာဘ၀ရွင္သန္ေရးလိုအပ္ခ်က္တခုၿဖစ္သည္။ ေၿပာင္းလဲလာေသာစီးပြားေရးစနစ္ၾကီးႏွင့္ အလုပ္သမားရပိုင္ခြင့္ဆိုင္ရာအခြင့္အေရးမ်ားသည္၊ ႏွစ္ကာလႏွင့္အမွ်ေၿပာင္းလဲမွုမ်ားရွိလာသည္ကို အထင္ အရွားေတြ့ႏိုင္ သည္။ အလုပ္ရွင္အမ်ားစုက တိုးတက္လာ ေသာသတင္းအခ်က္အလက္ဆက္သြယ္မွု (data processing, service technology and information networking) အဟုန္ၿမင့္မားလာမွုကိုအခြင့္ေကာင္းယူ လ်က္ အလုပ္သမားအသစ္ခန့္ထားမွုကိုၾကီးစြာ သတိထားလာၾကသည္ကိုေတြ့ရသည္။ ယခင္ကကဲ့သို့အလုပ္ မႏိုင္နင္းတိုင္း ၀န္ထမ္းအသစ္ခန့္ထားၿခင္းကိုတတ္ႏိုင္သမွ်ေလွ်ာ့ခ်လ်က္၊ ယာယီေန့စား (သို့မဟုတ္)ပုတ္ၿပတ္ ၀န္ထမ္းမ်ားကိုသာ၊ ၀န္ထမ္းရွာေဖြေပးေသာ agencies မ်ားမွတဆင့္ေခၚယူခန့္ထားေသာအေလ့အထ ေပါမ်ားလာသည္။ အၿမဲတမ္း၀န္ထမ္း (permanent employee) ခန့္ထားၿခင္းကိုမရွိမၿဖစ္အမွန္တကယ္လိုအပ္ လာမွၿပဳလုပ္လာၾကသည္။ ၀န္ထမ္းမ်ား အတြက္တာ၀န္ယူေထာက္ပံ့ရေသာ လစာအၿပင္၊ က်န္းမာေရးအာမခံ အၿပင္၊ အၿခားကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္မွု ခံစားခြင့္မ်ိဳးစံုတို့အတြက္ ပံ့ပိုးမွုမ်ားသည္ ကုမၸဏီမ်ားအတြက္၀န္ထုပ္ ၀န္ပိုးမ်ားအၿဖစ္ၿမင္ၾကသလို၊ယင္းစရိတ္ကို ၿဖတ္ေတာက္ႏိုင္ေသာနည္းလမ္းမ်ားကိုအလုပ္ရွင္မ်ားအၿပင္းအထန္ ရွာေဖြလာၾကသည္။ ယခင္ကလူကလုပ္ ေဆာင္ေပးရေသာကုန္ထုတ္လုပ္မွုမ်ားကိုတိုးတက္လာေသာ စက္ပစၥည္းယႏၱရားမ်ားကေနရာ၀င္ယူလာၾကသည္။ ယခင္ကလူမ်ားစြာကအခ်ိန္ယူတြက္ခ်က္ေရးဆြဲရေသာ စာရင္းဇယားကိန္းဂဏန္းဆိုင္ရာအခ်က္အလက္မ်ား ကို ကြန္ၿပဴတာစက္ဦးေႏွာက္မ်ားကစကၠန့္/မိနစ္အတြင္း အတိအက်တြက္ခ်က္ထုတ္လုပ္ေပးႏိုင္ေသာအဆင့္ သို့ေရာက္လာေပၿပီ။ စက္ပစၥည္းကိရိယာမ်ားကို ပံုမွန္ေစရန္က်ြမ္းက်င္ေသာပညာတတ္လူနည္းစုအကူအညီၿဖင့္ ထိန္းေက်ာင္းလမ္းညႊန္ေပးယံုၿဖင့္၊ အခ်ိန္ကုန္၊ စရိတ္သက္သာ၊ ပံ့ပိုးေထာက္ပံ့ကာကြယ္မွုကင္းစြာၿဖင့္ မိမိတို့စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားတြင္က်ယ္ခဲ့်ထြင္ လာႏိုင္ၾကသည္ကိုစီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္မ်ားၿမင္လာၾကသည္။ ထိုမွ်သာမက စက္ပစၥည္းမ်ားၿဖစ္သၿဖင့္ လူကဲ့သို့အေၾကာင္းစံုေၾကာင့္အလုပ္ပ်က္ကြက္ၿခင္း၊ ၿပႆနာ ရွာၿခင္းကင္းမဲ့ေသာအက်ိဳးထူးမ်ားကိုၿမင္လာ ၾကသည္။ လူ၏စြမ္းရည္ကိုယွဥ္ႏိုင္ေသာအရည္အေသြးမ်ား (အထူးသၿဖင့္ ေတြးေခၚဆင္ခ်င္မွုမ်ိဳး)ကိုစက္မ်ား တြင္မေတြ့ႏိုင္ေသးေသာ္လည္း၊ မၾကာလွေသာအနာဂါတ္တြင္ ဤစြမ္းေဆာင္ရည္မ်ားကိုစက္မ်ားတြင္ေတြ့လာ ႏိုင္ေသာအလားအလာမ်ားစတင္ေတြ့လာရၿပီၿဖစ္သည္။

အေမရိကအပါအ၀င္ႏိုင္ငံအသီးသီးတြင္ေရာက္ရွိအေၿခခ်ေနထိုင္ၾကေသာၿမန္မာမ်ားအေနၿဖင့္အလုပ္အကိုင္ ရရွိရန္အခက္အခဲရွိမွု၊ ရရွိဆဲအလုပ္အကိုင္ရာထူးတည္ၿမဲရန္ခက္ခက္ခဲခဲၾကိဳးပမ္းေနရမွုမ်ားက၊ က်ဆင္းလာ ေသာ အလုပ္လက္မဲ့ႏွဳန္းထားမ်ားႏွင္ေၿဖာင့္ေၿဖာင့္ၾကီးဆန့္က်င္လ်က္ ၾကီးထြားလာေသာအေနအထားကို ေတြ့ၿမင္ေနရသည္မွာ၀မ္းနည္းဘြယ္ပင္။ အလုပ္အကိုင္ရွားပါးေသာေခတ္ႏွင့္ၾကံဳၾကိဳက္ခ်ိန္ဆိုလ်င္ပို၍ပင္ဆိုး ေသးသည္။ ကိုယ္တိုင္ကအလုပ္ကိုမေရြးတမ္းလုပ္ပါမည္ဟူေသာေၾကြးေၾကာ္ခ်က္ၿဖင့္အလုပ္ရွာၾကသူ၊ ၿမန္မာၿပည္ဖြားပညာတတ္မ်ားပင္လ်င္လက္ေၿမွာက္ေနရေသာ အလုပ္ရွာေဖြေရးေလာက (labor market) ၾကီးပင္။ ဤအခက္အခဲမ်ားၾကံဳေတြ့ၾကရေသာအေၾကာင္းရင္းမ်ားကိုဆန္းစစ္ရာတြင္ေအာက္ပါအေၾကာင္း အခ်က္မ်ားကိုေတြ့ရသည္။

(၁) မိမိဘာသာစကားႏွင့္မတူညီေသာေသာလူမ်ိဳးၿခားမ်ားၿဖစ္ေနၿခင္း၊

(၂) လူမ်ိဳးၿခားမ်ားႏွင့္ဆက္ဆံရေသာဓေလ့ၿမန္မာတို့တြင္အလြန္နည္းပါးၿခင္း၊

(၃) မိမိ၏ဘာသာစကားႏွင့္လူမွုဆက္ဆံေရးမတူညီမွုမ်ားကလူမ်ိဳးၿခားမ်ားႏွင့္ဆက္ဆံရာတြင္မွားယြင္းမိမည္ကို အစိုးရိမ္လြန္ၿခင္း၊ အထူးသၿဖင့္ဖံုးၿဖင့္စကားေၿပာဆိုဆက္သြယ္၍အလုပ္ႏွင့္ပါတ္သက္သည္မ်ားေၿပာဆို ေဆြးေႏြးရာတြင္ေနာက္ေကာက္က်လ်က္ရွိေနသည္မွာထင္ရွားလွေပသည္။ ဖံုးေပၚတြင္ဘာသာၿခားစကား ၿဖင့္ေၿပာရမည္ကိုမ်ားစြာ၀န္ေလးၾကေလသည္။

(၄) ေရာက္ရွိရာႏိုင္ငံ၏စနစ္ႏွင့္ဥပေဒ၊လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ားႏွင့္ပါတ္သက္၍ဗဟုသုတနည္းပါးၿခင္း၊

(၅) အလုပ္ခြင္ရပ္၀န္း (work environment) တည္ေဆာက္ပံုကြာၿခားလြန္းသည္ဟုထင္ၿမင္ယူဆၾကၿခင္း၊

(၆) စကားေၿပာဆိုရာတြင္ sense of humor ႏွင့္ေ၀ါဟာရၾကြယ္၀မွုသေဘာမရွိၿခင္းႏွင့္ စကားမ်ားမ်ား ေၿပာေသာအေလ့အထၿမန္မာတို့တြင္နည္းပါးၿခင္း၊

(၇) တိုးတက္ေသာနည္းပညာ၊ကြန္ပ်ဴတာအပါအ၀င္အခ်က္အလက္စက္ပစၥည္းတို့ႏွင့္အက်ြမ္း၀င္မွု ေခါင္းပါးၿခင္း၊

ၿပီးခဲ့ေသာ American Community Survey (ACS 2011-2013)စာရင္းထုတ္ၿပန္ခ်က္ကိုေလ့လာၾကည့္ပါက ၿမန္မာတို့၏အလုပ္လုပ္ကိုင္ရာအလုပ္အမ်ိဳးအစားအလိုက္ကိုပိုင္းၿခားေ၀ဖန္ေလ့လာရာတြင္စုစုေပါင္းၿမန္မာလူဦးေရအေပၚတြင္ အလုပ္လုပ္သူ (၆၃%)ရွိသည္ဟုေတြ့ရသည္။သို့အတြက္ေၾကာင့္ အလုပ္မလုပ္သူဦးေရ (၃၇%)ရွိသည္ဟုအၾကမ္းဖ်ဥ္းခန့္မွန္းႏိုင္သည္။

(က) စီမံခန့္ခြဲမွုအဆင့္၊ စီးပြားေရးလုပ္ငန္း၊ နည္းပညာလုပ္ငန္းလုပ္ကိုင္သူ (၂၂%)

(ခ) ၀န္ေဆာင္မွုလုပ္ငန္းတြင္လုပ္ကိုင္သူ (၂၂%)

(ဂ) အေရာင္းအ၀ယ္ႏွင့္သာမာန္ရံုးလုပ္ငန္းလုပ္ကိုင္သူ (၁၅%)

(ဃ) သဘာ၀ထြက္ကုန္လုပ္ငန္း၊ ေဆာက္လုပ္ေရးႏွင့္ထိန္းသိမ္းေရး လုပ္ငန္း (၃%)

(င) စက္ရံုကုန္ထုတ္လုပ္မွု၊ ပို့ေဆာင္ဆက္သြယ္ေရး ႏွင့္ ကုန္စည္ၿဖန့္ၿဖဴးေရး လုပ္ငန္းတြင္ (၃၇%)

စသၿဖင့္ေတြ့ရသၿဖင့္ ကုန္ထုတ္လုပ္မွုလုပ္ငန္းတြင္ၿမန္မာတို့အမ်ားဆံုး၀င္ေရာက္လုပ္ကိုင္ၾကေၾကာင္းေတြ့ ရသည္။ ဓါတ္ဆီဆိုင္၊ ကုန္အေရာင္းဆိုင္တို့တြင္အေရာင္းစာေရးဘ၀ႏွင့္ဘ၀အေၿခစခဲ့ၾကေသာ၊ ၿမန္မာၿပည္ မွေရာက္ရွိလာၾကသူ (ႏိုင္ငံေက်ာ္အႏုပညာရွင္မ်ား၊ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္ၾကီးမ်ား၊ အထည္ၾကီးပ်က္အစိုးရ ၀န္ထမ္းမ်ားပင္ပါ၀င္ၾကသည္။) ၿမန္မာ့အလုပ္အကိုင္ေခတ္ၾကီးသည္ယခုအခါစက္ရံုကုန္ထုတ္လုပ္ငန္းေပၚ တြင္မွီခိုရေသာေလာကသို့ေရာက္မွန္းမသိေၿပာင္းလဲေရာက္ရွိသြားၿပီၿဖစ္သည္။ ဓါတ္ဆီဆိုင္လိုအလုပ္မ်ိဳး ကားရွားပါးအလုပ္အကိုင္စားရင္၀င္သြားေပၿပီ။

အေမရိကသို့ေရာက္ရွိအေၿခခ်ခါစၿမန္မာမ်ားပထမဆံုးရွာေဖြရရွိၾကေသာအလုပ္အမ်ိဳးအစားကိုၿပပါဟုဆိုလ်င္ စက္ရံုကုန္ထုတ္လုပ္ငန္းမ်ားကိုၿပရမည္ၿဖစ္သည္။ ၿမန္မာအမ်ားစုအလုပ္လုပ္ၾက၊ အလုပ္ရလြယ္ၾကေသာ ေနရာကား (လက္ရွိလုပ္ေနဆဲၿမန္မာအလုပ္သမား၀န္ထမ္းမ်ားရွိေနၿခင္းေၾကာင့္) စက္ရံုလုပ္ရံုမ်ားဟု ဆိုလ်င္မွားမည္မထင္။ ထိုစက္ရံုမ်ားမွာလည္းအလုပ္အပ္ထားမွုအေပၚအေၿခခံ၍အလုပ္ သမားခန့္ထားၿခင္း ၿဖစ္ၿခင္းေၾကာင့္ အၿမဲတမ္း (permanent) ၀န္ထမ္းဟူ၍မရွိသေလာက္ရွားပါးၿပီး၊ ၿပင္ပအလုပ္ရွာေပးေသာ အလုပ္ပြဲစားကုမၸဏီမ်ား (employment agencies)အကူအညီၿဖင့္သာပုတ္ၿပတ္ေပးခန့္ထားၾကသည္။ အလုပ္မရွိခ်ိန္အလုပ္ မဆင္း ၾကရသၿဖင့္၊ ၀င္ေငြပံုမွန္မရွိၾကပါ။ လေပါက္သာမကႏွစ္ေပါက္ပင္အလုပ္ မဆင္းၾကရေသာၿမန္မာမ်ားဒုႏွင့္ ေဒးပင္။ ကံေကာင္းေထာက္မၾကသူၿမန္မာအခ်ိဳ့ permanent အလုပ္ ရၾကသည္။ ယင္းရာထူးရၾကသူ မ်ားကႏွစ္ၾကီးသမားဆရာၾကီးမ်ားအရာကိုေရာက္ၾကသလိုေနာက္ ေပါက္ၿမန္မာမ်ားကို၊လမ္းညႊန္ၾကသည္။ အလုပ္ရရွိေရးေရလာေၿမာင္းေပးလုပ္ႏိုင္ၾကသည္။ ၿမန္မာစကား ေၿပာသူနည္းပါးေသာအရပ္ေဒသလုပ္ခြင္တြင္အလုပ္လုပ္ၾကသူၿမန္မာတို့အလြန္မ်က္ႏွာငယ္ၾကရသည္။ လူမ်ိဳးၿခားတို့၏ႏိုင့္ထက္စီးနင္းမွုကိုခံၾကရသည္။ ထိုလူမ်ိဳးၿခားဆိုသူတို့ကားမကၠဆီကန္ႏွင့္အခ်ိဳ့အာရွသား တို့ပင္ပါ၀င္ၾကသည္။ ၿမန္မာတို့ၾကီးစိုးရာလုပ္ခြင္မ်ားတြင္မူ ၿမန္မာလုပ္ငန္းအဆိုင္းေခါင္းေဆာင္ကပင္ကိုယ့္ လူမ်ိဳးခ်င္းၿဖစ္သၿဖင့္မ်က္ႏွာသာေပးႏိုင္ၾကသၿဖင့္၊ ထိုလုပ္ခြင့္မ်ိဳးရွိၿမန္မာတို့ ေခါင္းေမာ့ ႏိုင္ၾကသည္။

ၿမန္မာအမ်ားစုတို့အၿခားလုပ္ကိုင္ခြင့္ရၾကေသာလုပ္ငန္းမ်ိဳးမ်ားကား - စားေသာက္ဆိုင္မ်ား၊ သားသတ္ရံုကဲ့ သို့စက္ရံုမ်ား၊ လက္ကားႏွင့္လက္လီအေရာင္းဆိုင္မ်ိဳးစံု(အမ်ားအားၿဖင့္လကၠားဆိုင္မ်ား) ႏွင့္၀န္ေဆာင္မွု ေပးေသာစက္မွုလက္မွုႏွင့္အသံုးအေဆာင္ပံ့ပိုးေရးလုပ္ငန္းမိ်ဳးမ်ား (လံုၿခံဳေရး၊ ၿဖန့္ခ်ိေရး၊ ဓါတ္ဆီဆိုင္စသည္ ၿဖင့္) က ဒုတိယတန္းစားအမ်ားစုရွိသည္ကိုေတြ့ရသည္။

ရံုးလုပ္ငန္းကဲ့သို့ေသာလုပ္ခြင္မ်ိဳးတြင္စားပြဲထိုင္လုပ္ရေသာအလုပ္မ်ိဳး၊ စီမံခန့္ခြဲမွုရာထူးမ်ားႏွင့္ သိပၸံ/စက္မွု နည္းပညာ ႏွင့္က်န္းမာေရးပညာေရးက႑တြင္လုပ္ခြင့္ရၾကသူၿမန္မာမ်ားကားအသက္ငယ္ရြယ္စဥ္ေရာက္ ရွိၾကသူမ်ား၊ ပညာသင္ၾကားခြင့္ရၾကသူမ်ားသာမ်ားသည္။ အရြယ္ေရာက္မွေၿပာင္းေရႊ့ေနထိုင္ၾကသူၿမန္မာမ်ား အနားမကပ္ႏိုင္ၾက။ ဤအတန္းစားအလုပ္အကိုင္မ်ားကိုတတိယတန္းလူနည္းစုအၿဖစ္ၿမန္မာတို့လုပ္ကိုင္ခြင့္ရၾက သည္။ အသက္ငယ္ငယ္ရြယ္ရြယ္ႏွင့္ဤႏိုင္ငံ၏ပညာေရးကိုသင္ယူခြင့္ရၾကသူလူငယ္မ်ားႏွင့္ပခုန္းခ်င္းယွဥ္ လ်က္ ၿမန္မာသက္လတ္/ၾကီးပိုင္းတို့မယွဥ္ႏိုင္ၾက။ အေတြးအေခၚၿဖတ္လတ္မွု၊ စကားေပါက္ေရာက္မွု၊ အသိပညာက်ြယ္၀မွုဟူေသာစံႏွဳန္းတိုင္းတာမွုေပတံကိုေက်ာ္လႊားရန္ခက္ခဲလွေပစြ။ အလုပ္ရွင္တို့က ဤအား နည္းခ်က္မ်ားကိုမ်က္ကြယ္ၿပဳလ်က္၊ စြန္စားၿပီးမိမိတို့ကိုေက်ာ္လႊားေနရာေပးၿပီးအလုပ္ခန့္ႏိုင္ရန္အေၿခကား လြန္စြာနည္းလွဘိသည္။ ၾကားရဖန္မ်ားေသာဆင္ေၿခကား “လုပ္ခြင္ေဘးကင္းေရး” (work safety reason) ဟူေသာအေၾကာင္းၿပခ်က္ကားၿမန္မာတို့လွိမ့္ခံေနရေသာ အလုပ္ရွင္တို့၏၀ါးလံုးရွည္ၾကီးတခုၿဖစ္မွန္းမသိၿဖစ္ ေနေပသည္။ ယင္းတခ်ိန္တည္းတြင္ပင္၊ ထိုလုပ္ခြင္၌အဂၤလိပ္စကားတလံုးတေလမွပင္မေၿပာႏိုင္သူအၿခား ဘာသာၿခားစကားေၿပာသူတို့အၿပံဳးမပ်က္ ပန္းပန္ေနၾကေသာၿဖစ္အင္မ်ိဳးမ်ားေတြ့ေနရသည္။ ခံၿပင္းဘြယ္ ေကာင္းေပစြ။

ထို့အၿပင္ အလုပ္စတင္ရရွိၾကသူတို့ၾကိဳတင္သိထားၾကသင့္ေသာအခ်က္ကား၊ စတင္အလုပ္ ၀င္လ်င္ ၀င္ခ်င္း လုပ္ရမည့္အလုပ္ကား၊ လုပ္သက္ရင့္သူတို့မလုပ္ခ်င္ေသာအလုပ္မ်ိဳး၊ ထိုသူတို့မလုပ္ခ်င္ ေသာအခ်ိန္ ပိုင္းတို့ကိုသာလုပ္ရမည္မွာၾကိမ္းေသေပါက္နီးပါးၿဖစ္သည္ဆိုသည့္အခ်က္ၾကီးကိုပင္။ ယင္းအခ်က္ ကိုသီးခံၿခင္း မရွိႏိုင္ေလ၊ ထိုအလုပ္တြင္ၿမဲၿမံရန္ခက္ခဲေလပင္ဆိုသည္ကိုပင္။

ၿမန္မာအမ်ားစုတို့၏အလုပ္ရရွိေရးႏွင့္ပါတ္သက္၍မွားယြင္းေသာအသိတခုကား အလုပ္တြင္းရွိအတြင္းလူအား အစ၊အလယ္ အဆံုး မွီခိုအားကိုးလိုၾကၿခင္းၿဖစ္သည္။ အတြင္းလူ၏သတင္းေပးခ်က္အရအလုပ္သစ္ေပၚ ေၾကာင္းသိႏိုင္ေသာ္လည္း၊ ထိုအလုပ္ခန့္ထားခြင့္ရရွိေရးမွစၿပီး၊ အလုပ္ၿမဲေရးစသည္တို့အားလံုးသည္၊ ကာယ ကံရွင္မိမိတို့ အေပၚ၌သာလံုး၀တည္မွီသည္ဆိုသည့္အခ်က္ကိုပင္။ အလုပ္တြင္မိမိကိုအလုပ္ရွင္ကၾကိဳက္ ႏွစ္သက္ေရး၊ မ်က္ႏွာသာေပးေရးကို လက္ေဆာင္ပဏာေပးၿခင္းၿဖင့္စည္းရံုးႏိုင္ရန္ၿမန္မာတို့ၾကိဳးစားၾကသည္။ ၿမန္မာၿပည္တြင္ယဥ္ပါးခဲ့ေသာ ထိုလာဘ္ေပးၿခင္းနညး္စနစ္ကိုၿမန္မာတို့အေမရိကသို့အေရာက္ ပါေအာင္ယူ ေဆာင္လာၾကဟန္တူသည္။ ေခတ္၏စနစ္ဆိုးကိုၿမန္မာတို့ခ၀ါခ်ရန္ေမ့ေလ်ာ့ၾကေရာ့ထင့္။