ၿမန္မာ့ေရြးေကာက္ပဲြ ႏွင့္ တပ္မေတာ္၏အခန္းက႑

“အသဲၾကားကမဲတၿပား” ဟူေသာၿမန္မာလူထုတစ္ရပ္လံုး၏စိတ္ကူးယဥ္အိပ္မက္သည္ မ်ားမၾကာမွီ ရက္ပိုင္း အတြင္း အမွန္တကယ္ၿဖစ္လာေတာ့မည္ကဲ့သို့ေသာအေၿခအေနသို့ေရာက္ၿပန္ေပၿပီ။ ၿပီးခဲ့ေသာ (၂၀၁၀) တြင္”ၾကိဳတင္မဲ” ဟူေသာမည္သည့္ေနရာမွေရာက္လာၿခင္းရွင္းလင္းၿပၿခင္းအလ်င္းမရွိသည့္ေရြးေကာက္ပြဲ တြင္ ခတ္တည္တည္ၿဖင့္အႏိုင္ရအစိုးရဖြဲ့ႏိုင္ခဲ့ေသာ ဦးသိန္းစိန္ဦးေဆာင္ေသာအစိုးရတက္လာခဲ့သည္။ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္မွ လအနည္းငယ္အတြင္း၊ ကခ်င္ၿပည္နယ္”ၿမစ္ဆံုစီမံကိန္းၾကီး” ၎၏သက္တမ္းအတြင္း ဆိုင္းငံ့ လိုက္ေၾကာင္းေၾကၿငာၿခင္းၿဖင့္၊ ၿပည္သူ့သည္းေၿခခိုက္ေသာလူထုသမၼတဘြဲ့ကိုရယူႏိုင္ခဲ့ပါသည္။ ယင္းႏွင့္ အတူ အဂတိလိုက္စားမွုတိုက္ဖ်က္ေရး၊ ပြင့္လင္းၿမင္သာေရး၊ စေသာေၾကြးေက်ာ္ခ်က္မ်ားႏွင့္အတူ၊ မီဒီယာလြတ္ လပ္ခြင့္မ်ား၊ အက်ဥ္းက်ႏိုင္ငံေရးသမားရာေပါင္းမ်ားစြာတို့ကိုလႊတ္ေပးၿခင္း၊ အတိုက္အခံေခါင္းေဆာင္ ေဒၚ ေအာင္ဆန္းစုၾကည္အပါအ၀င္အၿခားၿပည္ပေရာက္အင္အားစုမ်ားကိုဖိတ္ေခၚၿခင္း၊ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ ကိုင္မ်ားႏွင့္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပြဲမ်ားၿပဳလုပ္ၿခင္း၊ အတိုက္အခံမ်ားကိုၾကားၿဖတ္ေရြးေကာက္ပြဲ၀င္ခြင့္ၿပဳၿခင္းၿဖင့္ လႊတ္ေတာ္မ်ားတြင္ပါ၀င္ခြင့္ၿပဳလာၿခင္း၊ စီးပြားေရးဆိုင္ရာထင္လင္းၿမင္သာသည့္ ေၿပာင္းလဲမွုမ်ား၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ဆိုင္ရာၿပဳၿပင္ေၿပာင္းလဲမွုမ်ားၿပဳလုပ္လာသည္ကိုအတိုင္းသားၿမင္ႏိုင္ပါသည္။ ေသၿခာသည့္အခ်က္က ယခင္ ကမိမိအိမ္တြင္းေနရင္းပင္စစ္အစိုးရကိုပြင့္ပြင့္လင္းလင္းမေ၀ဖန္ရဲေသာ လူေနမွုဘ၀မ်ားမွသည္၊ လမ္းေပၚထြက္၊ အရပ္ထဲထြက္၍မည္သူမဆို အစိုးရကိုေၿဗာင္ေ၀ဖန္ခြင့္ရရွိလာၾကသလို၊ ဆႏၵၿပသူမ်ား၊ အဖြဲ့အစည္းမ်ားအလ်ွိဳ လွိ်ဳထြက္ေပၚလာၾကသည္။ ယခင္ကဆန့္က်င္ကန့္ကြက္မွုဟူသည္ကားေမးစရာေမးခြန္းမဟုတ္ခဲ့ေသာ္လည္း၊ တူညီ၀တ္စံုတီရွပ္မ်ား၀တ္လ်က္ဆႏၵၿပၾကသူ မ်ားၿမိဳ့ေရာနယ္ပါအႏွံ့ေတြ့လာရသည္။ မိမိတို့ဆႏၵၿပဆန့္က်င္မွု မ်ား၊ မည္မွ်အထိေအာင္ၿမင္ေပါက္ေရာက္ေၾကာင္းမသိရေသာ္လည္း၊ တီရွပ္ထုတ္လုပ္ေရာင္းခ်သူေတြေတာ့ စီးပြားအေတာ္ကိုက္ေသာေခတ္သို့တမဟုတ္ခ်င္းေရာက္သြားသည္။
(၁၉၆၂) ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီတက္ေရာက္လာခ်ိန္မတိုင္မွီအထိ၊ လြတ္လပ္ေသာေရြးေကာက္ပြဲမ်ားၿမန္မာ ႏိုင္ငံတြင္ရွိခဲ့ေသာ္လည္း၊ မဲခိုးမွု၊ မဲလိမ္မွုမိ်ဳးစံုႏွင့္ ၀န္ထမ္းႏွင့္စစ္တပ္တို့၏ဘက္လိုက္မွုမ်ားစြာတို့ ႏွင့္ေရာၿပြန္း ခဲ့ေသာအဆိုပါ “ဖဆပလ”ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားေၾကာင့္၊ အာဏာထိမ္းသိမ္းခံႏိုင္ငံဘ၀သို့ေရာက္သြားခဲ့သည္။ ဗိုလ္ေန၀င္းဦးေဆာင္ေသာေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီမွ၊ လူထုလက္သို့အာဏာလႊဲေၿပာင္းၿခင္းဟူေသာေၾကြးေၾကာ္ ခ်က္ၿဖင့္ (၁၉၇၄)ခုႏွစ္တြင္ၿမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္လမ္းစဥ္တစ္ပါတီစနစ္သို့ေရြးေကာက္ပြဲအဆင့္ဆင့္တို့ၿဖင့္၊ အသြင္ေၿပာင္းခဲ့သည္။ အမည္ကြာရံုမွအပ၊ မူလလက္ေဟာင္းေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီ၀င္မ်ားႏွင့္ တပ္အၾကီး အကဲမ်ားကႏိုင္ငံအုပ္ခ်ဳပ္ေရးကိုတာ၀န္ယူခဲ့သည္မွာ (၁၉၈၈) တိုင္ပင္။ ထိုႏွစ္တြင္အေထြေထြေသာစီးပြားေရး က်ဆင္းမွု၊ ပါတီႏွင့္ေခါင္းေဆာင္ပိုင္းအေပၚအၾကည္ညိဳကင္းမဲ့မွုၾကီးထြားလာကာ၊ (၁၄)ႏွစ္ၾကာ ႏိုင္ငံတြင္ေနလ ပမာတန္ခိုးထြားခဲ့ေသာ ၿမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္လမ္းစဥ္ဘံုးဘံုးလဲခဲ့သည္။ လူထုလူတန္းစားမ်ိဳးစံုပါ၀င္ခဲ့ေသာထို
သပိတ္မွ၊ ဒီမိုကေရစီေရးၾကိဳးပမ္းခ်က္မ်ားရရွိရန္လက္တစ္ကမ္းအလိုတြင္၊ ဗိုလ္ေစာေမာင္ဦးေဆာင္ေသာ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီးမ်ားက ႏိုင္ငံ့အာဏာကို အခ်ဳပ္အၿခာအာဏာၿပိဳကြဲေရးကိုတားဆီးရန္အလို့ငွာဟူေသာ၊ ရွင္းလင္းရန္ခက္ခဲသည့္အေၾကာင္းၿပခ်က္ၿဖင့္အာဏာသိမ္းလိုက္ၿပန္သည္။ ဗိုလ္ေစာေမာင္မွ “ေရြးေကာက္ပြဲ မ်ားက်င္းပေပးၿပီးစစ္တန္းလ်ားၿပန္မည္” ဟူေသာတိုင္းသိၿပည္သိမိန့္ခြန္းေၿပာၾကားၿပီး၊ ဗိုလ္သန္းေရႊမွ ခတ္တည္ တည္အာဏာလြဲယူလ်က္၊ ဖြဲ့စည္းပံုအေၿခခံဥပေဒကို (၁၉၉၃)ခုႏွစ္မွစတင္က်င္းပေရးဆြဲခဲ့သည္မွာ (၂၀၀၈) တိုင္ေအာင္ပင္။ ထိုႏိုင္ငံတကာစံႏွဳန္းကိုက္၀င္မွုအလ်င္းမရွိေသာအေၿခခံဥပေဒၾကီးကိုလည္း၊ နာဂစ္မုန္ၿဖစ္ေပၚ ခ်ိန္ႏိုင္ငံထက္၀က္နီးပါးခံစား၍၊ လူထုအတိဒုကၡေရာက္ခ်ိန္အတြင္းတြင္အလ်င္အၿမန္ပင္ ၿပဌာန္းလိုက္သည္။ ထိုဥပေဒအရ အာဏာရလာေသာ၊ ေဖၚၿပခဲ့ေသာ ၾကိဳတင္မဲေထာင္ေသာင္းမ်ားစြာတို့ၿဖင့္တက္ေရာက္လာ ေသာ အစိုးရသည္ၿပည္သူႏွင့္နီးစပ္၍ၿပည္သူ့မဲၿဖင့္တက္လာေသာအစိုးရဟုေခၚႏိုင္မည္ေလာ။
ႏို၀င္ဘာလဆန္းတြင္က်င္းပမည့္အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲၾကီးသည္ မည္မ်ွတရားမွ်တၿခင္းရွိမရွိကိုၿပည္တြင္း သာမကၿပည္ပကပါ မၾကံဳစဖူးေစာင့္ၾကည့္ေနသည္မွာအမွန္။ လူထု၏စိတ္၀င္စားမွုဒီေရကိုမီဒီယာႏွင့္လူမွု ကြန္ယက္တိုင္းတြင္မၿမင္ခ်င္မၾကားခ်င္အဆံုးေတြ့ၿမင္ေနၾကရၿပီ။ မ်ားစြာေသာၾကိဳတင္ခန့္မွန္းမွုတြက္ကိန္းတို့ ထြက္ေပၚေနေပၿပီ။ က႑အသီးသီးတို့၏ပါ၀င္မွုကိုေလ့လာၾကပါစို့။
ေရြးေကာက္ပြဲဥပေဒႏွင့္ဗိုလ္တင္ေအးဦးေဆာင္သည့္ေကာ္မရွင္
မဲအမ်ားဆံုးရသူအႏိုင္ရ ဟူေသာေရြးေကာက္ပံုနည္းစနစ္ကိုႏွစ္မ်ားစြာၿငင္းခံုၾကရင္းအတည္ၿပဳခဲ့ေသာ၊ အဆင့္ ဆင့္ေသာၿပင္ဆင္ခ်က္ဥပေဒမ်ားကိုအရွင္းဆံုးဟုဆိုေသာ္လည္း၊ လူထုကၾကီးစြာေသာသံသယၿဖစ္ဆဲပင္။ ၿပီးခဲ့ေသာရက္ပိုင္းအတြင္းက လက္ရွိၿဖစ္ေပၚေနေသာရာသီဥတုေဖါက္ၿပန္မွု၊ မဲဆႏၵရွင္စာရင္းမွာယြင္းမွုမ်ား ေၾကာင့္ေရြးေကာက္ပြဲေရႊ့ဆိုင္းေရးၾကိဳးပမ္းမွုကိစၥသည္ေန့ခ်င္းတြင္းပင္ေကာ္မရွင္ကလက္ေလွ်ာ့လိုက္ရသည္။ အမွန္ ဆိုရလ်င္ယင္းေရႊ့ဆိုင္းေရးကိစၥသည္လည္းအတိုက္အခံႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား၏ ေကာ္မရွင္အေပၚကန့္ကြက္ မွုမ်ား ေၾကာင့္ေပၚေပါက္လာၿခင္းၿဖစ္ရသည္မွာအမွန္ပင္။ မည္သို့ပင္ဆိုေစမူလသတ္မွတ္ရက္ ႏို၀င္ဘာ (၈) ရက္တြင္ ႏိုင္ငံတ၀ွမ္း (လံုၿခံဳေရးအရပယ္ဖ်က္ထားေသာေဒသမ်ားမွအပ) က်င္းပရန္တာစူေနေပၿပီ။ ယခင္စစ္ အစိုးရ အၾကီးအကဲဗိုလ္သန္းေရႊႏွင့္လြန္စြာနီးစပ္ေသာဗိုလ္တင္ေအးမွမ်ားမၾကာမွီလကပင္ မဲဆႏၵရွင္စာရင္း မွာယြင္းမွု ကို၀န္ခံယံုမက၊ မွန္ကန္မွုရာႏွဳန္း (၃၀%)သာရွိႏိုင္သည္ဟူေသာတရား၀င္ေၿပာဆိုခ်က္ကစာနယ္ဇင္း ေလာက ကိုပြက္ေလာရိုက္ေစခဲ့သည္။ မဲေပးမွုစနစ္ရာစုႏွင့္ခ်ီေသာဒီမိုကေရစီဘိုးေအႏိုင္ငံၾကီးၿဖစ္ေသာ အေမရိက ႏိုင္ငံတြင္ပင္ဤ မွားယြင္းမွုမ်ိဳးကမကင္းေပ။ ေကာ္မရွင္ၾကီးမွ၊ မဲဆႏၵေပးပိုင္ခြင့္တစ္ဦးအေနၿဖင့္မဲေပး မည့္ေန့ရက္အခ်ိန္အထိကြဲလြဲမွုရွိခဲ့ပါက၊ ဆႏၵနယ္ေနအရပ္လူၾကီး၏ေထာက္ခံခ်က္ၿဖင့္မိမိမွတ္ပံုတင္ကို သံုးကာ မဲေပးခြင့္ၿပဳမည္ၿဖစ္ေၾကာင္းေၾကၿငာမွ၊ ယင္းၿငင္းခံုမွုမ်ားေလ်ာ့နည္းသြားသည္။
ဦးသိန္းစိန္ဦးေဆာင္ေသာအစိုးရ
သမၼတအေနၿဖင့္ယေန့အထိေနာက္သက္တမ္းတြင္ဆက္လက္ပါ၀င္မည္ဟုတ္မဟုတ္ကိုယေန့တိုင္ေၿပာဆိုေၾက ၿငာၿခင္းမရွိေသးေပ။ ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းအၿဖစ္မွတ္ပံုတင္ၿခင္းလည္းမၿပဳေသးသၿဖင့္၊ အနားယူမည္ဟုဆို ေသာ္လည္း၊ မိမိအားလူထု၏ဆႏၵရွိပါကေနာက္သက္တမ္းတြင္ထမ္းေဆာင္ရန္စဥ္းစားမည့္အေၾကာင္းေလသံ ဟထားသည္။ ၿပီးခဲ့ေသာလကလက္ရွိအာဏာရၿပည္ခိုင္ၿဖိဳးပါတီတြင္းသန္းေခါင္ယံထိပ္ပိုင္းေခါင္းေဆာင္ ေၿပာင္းလဲမွုၿဖစ္စဥ္က၊ ေနာင္ႏိုင္ငံေရးမ်က္ႏွာစာတြင္ဦးသိန္းစိန္ၿပန္ပါလာနိုင္ေၾကာင္းထင္ေၾကးေပးၾကသည္။ အမွန္အားၿဖင့္ဆိုလ်င္လည္း၊ လႊတ္ေတာ္(၂)ရပ္လံုး၏ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းအၿဖစ္စာရင္းမသြင္းထား ေသာ္လည္း၊ တပ္မေတာ္ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္၏စာရင္းတင္သြင္းမွုၿဖင့္ သမၼတေလာင္း(၃)ဦးစာရင္း၀င္အၿဖစ္ တိုက္ရိုက္ပါ၀င္လာႏိုင္ခြင့္ကိုအေၿခခံဥပေဒကေပးထားသည္ကိုသိၾကရန္လိုပါသည္။ ၿပည္ခိုင္ၿဖိဳးပါတီ၏ ဥကၠဌ ေဟာင္း(လက္ရွိၿပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္နာယက)ဗိုလ္ေရႊမန္းကားေနာင္ႏိုင္ငံေရးမ်က္ႏွာစာတြင္ထိပ္ပိုင္းၿပန္ပါလာႏိုင္ေရးလြန္စြာခဲယဥ္းသြားၿပီၿဖစ္သည္။ သူ့အားအတိုက္အခံပါတီေခါင္းေဆာင္ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ဘက္ယိမ္းယိုင္သည္ဟု၊ ၿပင္ပေလာကကတြက္ခ်က္ၾကေသာ္လည္း၊ ယခုသက္တမ္းအတြင္းမိမိထက္ရာထူး တန္းစီစာရင္းတြင္ငယ္ရြယ္ေသာ ဗိုလ္သိန္းစိန္ကိုမိမိေပၚေက်ာ္လြန္၍၊ သမၼတရာထူးေပးသည္ကိုမႏွစ္ၿမိဳ့ႏိုင္ ေသာအမူအရာမ်ားၿပသၿခင္း၊ လႊတ္ေတာ္တစ္ရပ္လံုးကိုအစိုးရႏွင့္စဥ္ၿပိဳင္သည့္ ၿပည္ေထာင္စုအဖြဲ့အစည္းအၿဖစ္ သတ္မွတ္ရန္ၾကိဳးပမ္းမွု၊ အစိုးရႏွင့္ဆိုင္ရာၿပည္ေထာင္စုအဖြဲ့အစည္းအသီးသီးတို့၏ဥပေဒၾကမ္းမ်ားအေပၚလက္ ေတြ့က်ေသာၿပင္ဆင္မွုၿပဳရန္ၿငင္းဆန္မွု၊ ပါတီအတြင္းအုပ္စုဖြဲ့မွုစသည္တို့အတြက္ပါတီထိပ္ပိုင္းအၿဖစ္မွဖယ္ရွား လိုက္ၿခင္းၿဖစ္ပံုရသည္။
အာဏာရၿပည္ခိုင္ၿဖိဳးပါတီ
စစ္၀တ္လဲအမ်ားစုႏွင့္တည္ေထာင္ထားေသာဤပါတီၾကီးကိုယခင္တပ္အၾကီးအကဲ ဗိုလ္သန္းေရႊ၏လမ္းညႊန္မွု ၿဖင့္ဆက္လက္အင္အားၾကီးမားဆဲပင္ၿဖစ္သည္။ ခရိုနီစီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္အနည္းငယ္လည္းပါ၀င္ေသာထိုပါတီ ၾကီးမွလာမည့္ေရြးေကာက္ပြဲတြင္မိမိတို့အႏိုင္ရမည္ဟုတြက္ခ်က္ေၿပာဆိုေနၾကသၿဖင့္၊ ေလ့လာသူအမ်ားစုက၊ မည္သို့ေသာအေထာက္အထား၊ ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံၿဖင့္ႏိုင္ရန္ၾကိဳးစားၾကမည္ဆိုသည္ကို ဆန္းစစ္ေမးခြန္း ထုတ္ေနၾကသည္။ အဖြဲ့အစည္းႏွင့္ရပ္ကြက္မ်ားအလိုက္ ႏွင့္လူထုလူတန္းစားႏွင့္အႏုပညာရွင္မ်ားပါမက်န္၊ လွည္းေနေလွေအာင္းလူထုအေပါင္းက NLD မွ NLD ၿဖစ္ေၾကာင္းအိပ္သြန္ဖာေမွာက္ဆႏၵၿပဳတိုင္တည္မွုေတြ ေနရာအႏွံ့ၿပဳလုပ္ေနၾကေသာ္လည္း၊ ဤပါတီၾကီးက တြက္ေရးအၿပည့္ႏွင့္စိတ္ခ်လက္ခ်ေနေနၾကသည္။ ပါတီထိပ္ပိုင္းေခါင္းေဆာင္ၾကီးမ်ား၏မဲဆြယ္စည္းရံုးရာအစည္းအေ၀းၾကီးမ်ားတြက္ပါအစည္းအေ၀းတက္ေရာက္သူပါတီ၀င္မ်ား၏ခ်ိနဲ့ေသာ္စိတ္၀င္စားမွု်ား၊ အခန္းအနားမၿပီးမွီပင္ ထ,ၿပန္ၾကေသာအၿဖစ္မ်ိဳးေတြအႏွံ့ေတြ့ရ သည္။ ရပ္ကြက္ေက်းရြာမ်ားအတြင္းလူထုႏွင့္တိုက္ရိုက္ေတြ့ထိေသာအခ်ိန္မ်ားတြင္ပင္၊ ေယဘူယ်က်လြန္း ေသာပဋိသႏၱာရစကားမ်ားႏွင့္သာေရာၿပြန္းေနသည္ကိုေတြ့ရသည္။
ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ႏွင့္ အဓိကအတိုက္အခံအမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ့ခ်ဳပ္
လမ္းစဥ္ပါတီေခတ္မွစ၍စစ္အစိုးရအဆက္ဆက္တြင္အဖိႏွိပ္ခံဒုကၡဆင္းရဲေရာက္ခဲ့ၾကေသာ အတိုက္အခံအင္ အားစုမ်ားသည္၊ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအလံေတာ္ေအာက္တြင္စုရံုးမိၾကသည္။ ေက်ာင္းသား၊ ၀န္ထမ္း အပါအ၀င္ အမ်ားစုအေၿခခံလူတန္းစားမ်ားသည္၊ အဆိုပါအစိုးရအဆက္ဆက္တို့ကိုအေထြေထြေသာ မေၾကနပ္မွုတို့ၿဖင့္ဆန့္က်င္ခဲ့ေသာ္လည္းႏိုင္ငံထူေထာင္ေရးႏွင့္၊ လူထုဘ၀ၿမွင့္တင္ေရးလုပ္ငန္းၾကီးမ်ားတြင္၊ ႏိုင္ငံတကာႏွင့္ရင္ေဘာင္တန္းႏိုင္ေသာအခြင့္မ်ားမရရွိခဲ့ယံုမက၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးႏွင့္စီမံခန့္ခြဲေရးဆိုင္ရာ အေတြ့ အၾကံဳမ်ားကင္းမဲ့ခဲ့သည္။ ထိုအေထြေထြေသာအေတြ့အၾကံဳအင္အားခ်ိနဲ့မွုသည္၊ ႏိုင္ငံ၏ေခါင္းေဆာင္သစ္ ႏွင့္လိုက္ဖက္ေသာ ပညာရွင္စာရင္း၀င္ပါတီ၀င္စုစည္းမွုတြင္မ်ားစြာစိမ္ေခၚေနေပသည္။ လႊတ္ေတာ္အမတ္ ဟူေသာရာထူးကိုမက္ေမာၾကေသာ္လည္း၊ ထိုၿပည္သူ့ကိုယ္စားၿပဳတာ၀န္သည္၊ ႏိုင္ငံ၏အဖက္ဖက္ခ်ိဳ့တဲ့မွုကို အဖတ္ဆယ္ႏိုင္ရန္လံုေလာက္ေသာအဂၤါခ်ိဳ့တဲ့ခဲ့သည္မွာ၀မ္းနည္းဘြယ္ပင္။ NLD ပါတီတြင္းအမတ္ေလာင္း ပါ၀င္ခြင့္အတြက္ပါတီတြင္းအတြန္းအတိုက္ကိစၥမ်ားမဖံုးႏိုင္မဖိႏိုင္ေပၚေပါက္လာသည္။ ေခါင္းေဆာင္ ေဒၚ ေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကိုယ္တိုင္ကပင္၊ ဗဟိုမွေရြးခ်ယ္ေသာကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းမ်ားကိုအသိအမွတ္ၿပဳရန္ႏွင့္၊ ပါတီၾကီး၏အဓိကရည္မွန္းခ်က္ၿဖစ္ေၿမာက္ေရးႏွင့္လူထုကိုယ္စားၿပဳအမတ္မ်ားေပၚထြက္လာေရးဦးစားေပးၾက ရန္ ေၿဗာင္ဖြင့္ေၿပရသည့္အေခ်သို့ေရာက္ေနသည္။ ထိုအေတာမသတ္ႏိုင္ေသာအမတ္ေလာင္းအၿဖစ္ရရွိခြင့္ ကား၊ ေနရာအႏွံ့ပင္။
ၿပည္ပနိုင္ငံၿမန္မာသံရံုးအသီးသီးတြင္ေရာက္ရွိေနေသာၿမန္မာႏိုင္ငံသားအၿဖစ္ဆက္လက္တည္ရွိ၍မဲေပးခြင့္ရွိသူတို့ကိုဆန္းစစ္ခ်က္အရ (၉၀%) ေက်ာ္မွအတိုက္အခံမ်ားကိုမဲေပးေၾကာင္းအသိေပးၾကၿပီး၊ ထုတ္ေဖၚမေၿပာလို သူ (လူမ်ားစုကအတိုက္အခံကိုမဲေပးၿပီး၊ မိမိကလက္ရွိအာဏာရပါတီကိုမဲေပးထားသၿဖင့္) ရာႏွဳန္းအနည္းငယ္ ကိုသာေတြ့ရသည္။ ေနာက္ဆံုးရသတင္းမ်ားအရစကႍာပူႏွင့္ထိုင္း၊ ဂ်ပန္တို့တြင္ေထာင္ႏွင့္ခ်ီ၍ညအိပ္ေစာင့္ မဲေပးေနၾကေၾကာင္းသိရသည္။
တိုင္းရင္းသားပါတီႏွင့္အဆံုးမသတ္ႏိုင္ေသာ တစ္ႏိုင္လံုအၿပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး
ကရင္အမ်ိဳးသားတပ္မေတာ္၏ (KNU)အပါအ၀င္တိုင္းရင္းသားပါတီ(၈)ဖြဲ့တို့ကၿပီးခဲ့ေသာအပါတ္ကအစိုးရႏွင့္ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးကိုလက္ မွတ္ထိုးခဲ့သည္။ အစိုးရမွတိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ့အားလံုးႏွင့္လက္မွတ္ ေရးထိုးရန္နည္းမ်ိဳးစံုၾကိဳးပမ္းခဲ့ ေသာ္လည္း မေအာင္ၿမင္ခဲ့ပါ။ တရုတ္ႏိုင္ငံႏွင့္နယ္စပ္ၿခင္းကပ္ေနေသာ ရွမ္းၿပည္လြတ္ေၿမာက္ေရးအဖြဲ့ႏွင့္ကခ်င္တပ္မေတာ္ (KIA)အပါအ၀င္အခ်ိဳ့လက္နက္ကိုင္တိုင္းရင္းသားအဖြဲ့ မ်ားမွ၊ လက္မွတ္ေရးထိုးၿခင္းမရွိခဲ့ပါ။ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အားလံုးမပါ၀င္ရၿခင္းအေၾကာင္းရင္းမ်ားကား-
(က) တပ္မေတာ္မွမိမိဖြဲ့စည္းပံုအင္အားကိုအခ်ိဳးက်ေလွ်ာ့ခ်ေၿပာင္းလဲ၍ဖယ္ဒရယ္တပ္မေတာ္ အၿဖစ္ေၿပာင္း လဲရန္မၿဖစ္ႏိုင္ၿခင္း၊
(ခ) စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္တၿဖစ္လဲစစ္ေခါင္းေဆာင္ (warlords) မ်ားအေနၿဖင့္ မိမိလက္ေအာက္ခံတိုင္းရင္း သားအဖြဲ့ငယ္မ်ား၏တစ္ခုတည္းေသာသေဘာတူစုစည္းမွုကိုတည္ေဆာက္ရန္ခက္ခဲလွၿခင္း၊
(ဂ) ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား၏ပူးေပါင္းပါ၀င္မွု၊ လူမ်ိဳးစုတိုင္းရင္းသားပါတီမ်ား၏ပါ၀င္မွုအခန္းက႑ကင္းမဲ့ၿခင္း၊
(ဃ) တပ္မေတာ္၏သီးသန့္မွုက႑ဆက္လက္တည္ၿမဲေနမွု၊
ဤကိစၥရပ္ၾကီးတခုလံုးေအာင္ၿမင္ေရးအတြက္အစိုးရမွ ၿပည္ပေရာက္ၿမန္မာလံုၿခံဳေရးႏွင့္ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ပညာရွင္ မ်ား (from Myanmar Peace Center) ကိုေခၚယူခန့္အပ္တာ၀န္ေပးခဲ့ၿခင္းမွာၿငိမ္းခ်မ္းေရးၾကိဳးပမ္းမွု သမိုင္း တြင္ပထမဦးဆံုးအၾကိမ္ၿဖစ္သလို၊ ႏိုင္ငံတကာႏွင့္ေဒသတြင္းမိတ္ဖက္ႏိုင္ငံမ်ားကိုဖိတ္ေခၚခဲ့သည္။ သို့ေသာ္ လည္းႏွစ္ပရေစၦဒမ်ားစြာၾကာခဲ့ေသာ ဗဟိုအစိုးရႏွင့္တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္မ်ားၾကားယံုၾကည္မွု ကင္းမဲ့ ၿခင္းက၊ ေအာင္ၿမင္မွုကိုမ်ားစြာအေႏွာင့္အရွက္ၿဖစ္ေနေစေသးသည္။ လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့ေသာ တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္မ်ားႏွင့္အစိုးရစစ္တပ္အၾကား၊ ႏိုင္ငံေရးဆက္လက္ေၿဖရွင္းေရးႏွင့္စစ္ေရးေစာင့္ ၾကည့္ပူးတြဲအဖြဲ့ မ်ား၏အဓြန့္ရွည္တည္တန့္ေရး၊ အေၿခခိုင္မာေရးမွာလည္းခလုပ္ကသင္းမ်ားအၿဖစ္မလြဲမေသြ ရွိေနေပဦး မည္ၿဖစ္သည္။ ထို့အတူလာမည့္ေရြးေကာက္ပြဲတြင္လက္မွတ္ေရးထိုးၿပီးတိုင္းရင္းသားမ်ားအေနၿဖင့္၊ သေဘာ တူညီခ်က္ပါ၊ မိမိၾကမၼာမိမိလြတ္လပ္စြာဖန္တီးခြင့္ႏွင့္ဖက္ဒရယ္မူမ်ားကိုအေၿခခံေသာ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ ခြင့္၊ မိမိေဒသထြက္သယံဇာတမ်ားစီမံခန့္ခြဲခြင့္မ်ားေပးအပ္ရေတာ့မည္ၿဖစ္သည္။
တပ္မေတာ္၏အနာဂါတ္ၿမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးတြင္ပါ၀င္မည့္က႑
အေရးၾကီးဆံုးအခ်က္ကား၊ အဓိကအတိုက္အခံပါတီေခါင္းေဆာင္ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ႏွင့္ လက္ရွိတပ္မ ေတာ္ေခါင္းေဆာင္ဗိုလ္ခ်ဳပ္မွူးၾကီးမင္းေအာင္လွိဳင္အၾကားတရား၀င္ dialogue ယေန့အထိလံုး၀မရွိေသး ၿခင္းပင္ၿဖစ္သည္။ ဖြဲ့စည္းပံုအေၿခခံဥပေဒကေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အားသမၼတၿဖစ္ခြင့္ကိုတားဆီးထားဆဲ ၿဖစ္သၿဖင့္၊ တပ္ႏွင့္ေနာင္တက္လာမည့္အစိုးရ (အကယ္၍အတိုက္အခံပါတီကအႏိုင္ရအစိုးရဖြဲ့ႏိုင္ခဲ့ေသာ္) ၾကား မဟာတံတိုင္းၾကီးတခုရွိေနေပေသးသည္။ ယင္းတံတိုင္းၾကီးသည္ပင္လ်င္၊ အေၿခခံဥပေဒကတရား၀င္ခြင့္ၿပဳ ထားေသာ၊ ႏိုင္ငံေတာ္၏အာဏာကိုႏိုင္ငံၿပဳကြဲၿခင္းကိုကာကြယ္ၿခင္းအလို့ငွာတပ္မေတာ္မွထိမ္းသိမ္းခြင့္ကိုၿပဳ ထားေပသည္။ အေၿခခံဥပေဒမွလည္းအေၿခခံမူမ်ားအပါအ၀င္၊ ပင္မက်ေသာ အေၿခခံဥပေဒၿပင္ဆင္ေရး စသည္တို့ကို၊ လႊတ္ေတာ္အရပ္ရပ္ရွိ တပ္မေတာ္သားလႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ပါ၀င္မွု (၂၅%)သေဘာတူ ညီမွ်မွုမရွိဘဲမၿဖစ္ႏို္င္ေပ။ ေနာင္ႏွစ္တြင္စစ္သက္ၿပည့္လ်က္တပ္မွအနားယူရမည့္ ဗိုလ္မင္းေအာင္လွိဳင္ အေန ၿဖင့္လည္း၊ ေလာေလာဆယ္အနားယူမည့္လကၡဏာမ်ားမေတြ့ရေသးပါ။
ေရြးေကာက္ပြဲနီးကပ္လာသည္ႏွင့္အမွ်၊ တပ္အၾကီးအကဲမွအရပ္ဖက္ဆိုင္ရာကိစၥရပ္မ်ားသို့ ခရီးလွည့္လည္ၿခင္း၊ သမၼတႏွင့္အတူယွဥ္တြဲလ်က္ခရီးလွည့္လည္ၿခင္းၿဖင့္၊ ၿပည္တြင္းအုပ္ခ်ဳပ္ေရးကိစၥမ်ားေတြ့ရသည္။ ထို့ၿပင္ ၿပည္ပနိုင္ငံမ်ားသို့ထိပ္ပိုင္းစစ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားေစလႊတ္၍မဟာဗ်ဴဟာစစ္လက္နက္ႏွင့္ေခတ္မွီတည္ေဆာက္ ေရးလုပ္ငန္းမ်ားကိုေလ့လာၿခင္းမ်ားပိုမိုၿပဳလုပ္လာၾကသည္။ သမၼတေလာင္းေရြးခ်ယ္ေရးအခြင့္အာဏာကို အေၿခခံဥပေဒကေပးထားသၿဖင့္ (king maker) အဆင့္ကိုရရွိထားသူၿဖစ္သည္။ လက္ရွိလႊတ္ေတာ္မ်ားတြင္ လည္းအာဏာရပါတီၾကီးမွတင္သြင္းေသာအဆိုႏွင့္ဥပေဒၾကမ္းအခ်ိဳ့တို့ကိုလည္း (၂၅%)ကေအာင္ၿမင္စြာ
တားဆီးႏိုင္ခဲ့သည္။ တပ္မေတာ္အတြင္းေခတ္မွီေသာၿပဳၿပင္ေၿပာင္းလဲမွုကိုစစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္မ်ားလိုလား ေတာင့္တ သည္ကားအမွန္ပင္ၿဖစ္သည္။ တပ္မေတာ္၏လက္ရံုးတပ္မ်ား၊ ဦး/ေရး/ေထာက္စေသာခက္မၾကီး(၃)ရပ္စလံုးကို အခိုင္အခံ့တည္ေဆာက္ထားရံုမက၊ ခရိုင္အဆင့္တိုင္းလိုတြင္ တိုင္းငယ္/တပ္မငယ္မ်ားဖြဲ့စည္းခဲ့သည္။ အရပ္ဖက္အဖြဲ့အစည္းမ်ားကိုအခ်ိန္မေရြးအစားထိုးနိုင္မည့္၊ ယွဥ္ၿပိဳင္ဌာနမ်ား (parallel institutions) ဖြဲ့စည္း ထားၿပီးၿဖစ္သည္။ သို့အတြက္ေၾကာင့္တပ္ႏွင့္အရပ္ဖက္ညီညြတ္မွ်တေသာအုပ္ခ်ဳပ္ေရး စနစ္သစ္သို့ေရာက္ ရွိေရးမွာ အတြင္းစည္းမွစတင္ေၿပာင္းလဲရန္လိုအပ္ေပသည္။ (Change from within) တပ္မေတာ္၏အနာဂါတ္ နိုင္ငံေရးမ်ကႏွာစာတြင္ဆက္လက္အေရးပါေနဦးမည္မွာအမွန္ၿဖစ္ေပသည္။
လာမည့္ေရြးေကာက္ပြဲ၏ရလာဒ္ကိုၿမန္မာႏိုင္ငံသားတို့အနီးကပ္ေစာင့္ေနၾကသကဲ့သို့၊ ထြက္ေပၚလာမည့္အေၿဖ ကိုလည္းအမ်ိဳးမ်ိဳးတြက္ခ်က္ေနၾကသည္မွာအမွန္ပင္ၿဖစ္သည္။ သို့ေသာ္ပြင့္လင္းမွုရွိမည္ဟုထင္ေယာင္ ထင္ ဘြယ္ရွိေသာၿမန္မာ့ေရြးေကာ္ပြဲအေၿဖကား၊ လြယ္မေယာင္ႏွင့္လြန္စြာခက္ခဲလွေပသည္။ ေဖၚၿပခဲ့ေသာလက္ရွိ ပကတိအေၿခအေနမ်ားက၊ အေၿဖမ်ိဴးစံုတို့ကိုၿပညႊန္းေနသည္မွာအမွန္ပင္။