ၿပည္သူ၏၀န္ကိုထမ္းၿခင္း

အေမရိကလိုဖြံ့ၿဖိဳးတိုးတက္ၿပီးႏိုင္ငံၾကီးေတြမွာ ၿပည္သူ့၀န္ထမ္းမ်ားတိုးခ်ဲ့ခန့္ထားၿခင္း၊ ရာထူးအေၿပာင္းအေရႊ့ ေတြ ေဒၚနယ္ထရမ့္အစိုးရက အကန့္အသတ္မ်ား အခိုင္အမာခ်မွတ္ၿပဌာန္းမွုမ်ားကို မၾကံဳစဖူးအၾကီးအက်ယ္ ေဆာင္ရြက္ ေနခ်ိန္ၿဖစ္ပါတယ္။ ၀န္ထမ္းမ်ားနဲ့အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအေဆာက္အအံုဟာအမ်ားၿပည္သူလူထုအေပၚ ၀န္ထုပ္၀န္ပိုးၿဖစ္ေနတယ္ဆိုတဲ့အခ်က္ကို ႏွစ္ပရိေစၦဒၾကာၿမင့္စြာမႏွစ္ၿမိဳ့ခဲ့တဲ့၊ ေဒၚနယ္ထရမ့္ အုပ္စုဟာ၊ ၎ တို့အစိုးရတက္ၿပီးၿပီးၿခင္း၊ အစိုးရ၀န္ထမ္းမ်ားကိုၾကီးစြာေသာ အဟန့္အတားကန့္သတ္မွုမ်ားေဇာက္ခ်လုပ္လာ ပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ အစိုးရအုပ္ခ်ဳပ္ေရး ယႏၱရားေတြဟာ “အမ်ားၿပည္သူလူထုအေပၚ ၀န္ထုပ္၀န္ပိုးၿဖစ္ေန တယ္ဆိုတဲ့အခ်က္”ဟာ အေမရိက အပါအ၀င္တိုးတက္ဖြံ့ၿဖိဳးတဲ့ႏိုင္ငံၾကီးေတြမွာ ဆန္းသစ္တဲ့အယူအဆသစ္မ ဟုတ္ပါဘူး။ ႏိုင္ငံေရးေခတ္အဆက္ဆက္မွာတက္လာသမွ် အစိုးရေတြကကတိက၀တ္ေတြထပ္တလဲလဲလုပ္ ၿပီး၊ မေၾကခဲ့တဲ့တာ၀န္ေတြၿဖစ္ေနပါ တယ္။ ၾကီးမားတဲ့ဘ႑ာေရးၿဖတ္ေတာက္မွုေတြလုပ္တိုင္း လူထုကိုတိုက္ ရိုက္၀န္ေဆာင္မွုေပးေနရတဲ့ အစိုးရ ဌာနၾကီးမ်ား (ဥပမာ- IRS, Immigration, Department of Motor Vehicle) စတဲ့ဌာန ေတြရဲ့ ၀န္နဲ့အားမမွ်တဲ့ ၀န္ေဆာင္မွုအားနည္းခ်က္ေတြေၾကာင့္၊ ၀န္ထမ္းမ်ားကို ၿဖတ္ ေတာက္ၿခင္းကိစၥ ဟာ ေနာက္တန္းကို ေရာက္မွန္းမသိေရာက္သြားၾကပံုရပါတယ္။
ဒါေပမဲ့အေမရိကႏိုင္ငံအပါအ၀င္ တိုးတက္တဲ့ဒီကေန့ႏိုင္ငံၾကီးေတြမွာ အေရးပါလွေသာ၀န္ထမ္းအၾကီးအကဲ (ဥပမာ - IRS, FBI) နဲ့ အစိုးရအၾကီးအကဲမ်ား (၀န္ၾကီးမ်ား)ခန့္အပ္ၿခင္းကိုသမၼတကတိုက္ရိုက္ၿပဳလုပ္ ေသာ္ လည္း၊ ေအာက္ေၿခအဆင့္ဆင့္ေသာ ၀န္ထမ္းအၾကီးအကဲမ်ားကို၊ လက္ေအာက္ခံအၾကီးအကဲအ ဆင့္ဆင့္ တို့ကသာတာ၀န္ခံၾကပါတယ္။ ရာထူးတိုးၿခင္း၊ အေရးယူၿခင္း၊ လစာနဲ့ခံစားခြင့္မ်ားကိုလည္း ၀င္ေရာက္ စြက္ဖက္ ခြင့္မရွိပါဘူး။ အဲ့ဒီအလုပ္ကို Human Resource/ Human Capital (HR/HC) (လူ့စြမ္းအားအရင္း အၿမစ္) ဌာန ေတြကကိုင္တြယ္ၾကပါတယ္။ ဌာနတခုရဲ့စာေရး(သို့မဟုတ္) အရာရွိ၀န္ထမ္းခန့္မယ္ဆိုရင္၊ တစ္ဆင့္ၿမင့္ဌာန အၾကီးအကဲကတစ္ဦးခ်င္းေသာ္၎၊ အဖြဲ့လိုက္ေသာ္၎ (ရာထူးရဲ့အေရးပါမွုအေပၚမူတည္ၿပီး) လူေတြ့ေမးၿမန္း ၿခင္း (interview) လုပ္ပါတယ္။ ေလွ်ာက္ထားသူရဲ့ Resume/Curriculum Vitae ကိုေနာေၾက ေအာင္ေလ့လာ ၾကရပါတယ္။ သက္ဆိုင္ရာ HR/HCရဲ့ပဏာမစိစစ္မွုမရွိဘဲ၊ အဲ့ဒီလူေတြ့ေမးၿမန္းၿခင္းအဆင့္ေရာက္မလာ ႏိုင္ပါ ဘူး။ အဲ့ဒီအရာရွိရဲ့ဆံုးၿဖတ္ခ်က္ကို၊ အၿခားဘယ္အစိုးရ/ ၀န္ၾကီး၀န္ကေလးမင္းတို့၀င္ေရာက္စြက္ဖက္လို့ မရပါ ဘူး။ စြက္ဖက္ၿခင္းလဲမရွိပါဘူး။ ထူးၿခားတဲ့အေၿခအေန ေၾကာင့္၊ အထက္အရာရွိ (သို့မဟုတ္) အၿခားလုပ္ ပိုင္ခြင့္ ရွိသူတစ္ဦးဦးက ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ရင္လည္း ၾကိဳးေၾကာင္းဆီေလ်ာ္တဲ့ ခိုင္မာတဲ့အေၾကာင္းၿပခ်က္ ေတြမွတ္ တမ္းမွတ္ရာၿပဳရပါတယ္။ အေမရိကႏိုင္ငံမွာ မွတ္တမ္း၀င္အစိုးရေဆာင္ရြက္အားလံုးတို့ဟာ က်မ္းကိ်မ္္ ထြက္ ဆိုဘိသကဲ့သို့ (under oath) ၿဖစ္တဲ့အတြက္ ေၾကာင့္၊ ေဆာင္ရြက္မွုမွန္သမွ်တို့ဟာ အမွာအယြင္းရွိခဲ့ရင္၊ (ကိုယ့္ေနာက္ကအရိပ္တခုလိုလိုက္ ေနတာေၾကာင့္) ဘယ္သူမွ အမွားမလုပ္ႏိုင္ၾကပါဘူး။ အဲ့ဒီအတြက္ ေၾကာင့္
အေမရိကနဲ့တိုးတက္တဲ့ႏိုင္ငံၾကီး မ်ားရဲ့ ၿပည္သူ့ေရးရာ၀န္ထမ္းကိစၥရပ္ၾကီးဟာ အတိမ္းအေစာင္း နည္းႏိုင္သမွ် နည္းတဲ့ လူရိုေသရွင္ရိုေသဘ၀မွာ ရွိေနဆဲပါ။ Public service ဆိုတဲ့ဂုဏ္ၿဒပ္ဟာအင္မတန္ၾကီးမား ပါတယ္။
က်ြန္ေတာ္တို့ၿမန္မာႏိုင္ငံမွာေတာ့ ႏိုင္ငံတကာကၿပည္သူ့၀န္ထမ္းေတြေရြးခ်ယ္ၿခင္း၊ ခန့္အပ္ၿခင္း၊ အေရးယူၿခင္း၊ တို့နဲ့ေၿဖာင့္ေၿဖာင့္ၾကီးဆန့္က်င္တဲ့၊ ဗဟိုဦးစီးစနစ္နဲ့ တိုက္ရိုက္ခန့္တဲ့စနစ္ဆက္လက္က်င့္သံုးသက္ဇိုးရွည္ေနဆဲ ၿဖစ္ေနတာကိုေတြ့ရပါတယ္။ ၿပန္တမ္း၀င္အရာရွိ (Gazetted Officer) ရာထူးမ်ားကို ရာထူး၀န္အဖြဲ့ကကိုင္တြယ္ ေရြးခ်ယ္ၿပီး၊ Non-gazetted ရာထူးမ်ားကိုသက္ဆိုင္ရာ၀န္ၾကီးဌာနကတိုက္ရိုက္ကိုယ္တြယ္ေဆာင္ရြက္တဲ့ေယ် ဘူယ်၀န္ထမ္း၀င္ေပါက္ (in-put) ကေရွးရိုးၿဗိတိသ်ွစနစ္ကိုလိုက္နာဆဲပါ။ ယခုေဆာင္းပါးေရးေနဆဲအခ်ိန္မွာ တိုက္တိုက္ဆိုင္ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္မွ “ၿမန္မာႏိုင္ငံ ႏိုင္ငံ့၀န္ထမ္းၿပဳၿပင္ေၿပာင္းလဲမွုဆိုင္ရာမဟာဗ်ဴဟာ စီမံခ်က္ထုတ္ၿပန္ပြဲ”ဆိုင္ရာဖြင့္ပြဲအခန္းအနား မွာ မိန္ခြန္းေၿပာသြားတာကို (၂၀၁၇ ဇူလိုင္ ၁၂ ရက္) ထုတ္ သတင္းစာေတြမွာ ပလူပ်ံေအာင္ေတြ့ရပါတယ္။ တရိပ္ရိပ္က်ဆင္းေနတဲ့ ၿပည္သူ့၀န္ထမ္းမ်ားရဲ့စြမ္းရည္မ်ား၊ ထိန္းမႏိုင္ေအာင္ပ်က္စီးယို့ယြင္းေနတဲ့ စာရိတၱပိုင္း ဆိုင္ရာတို့ေၾကာင့္ အမ်ားလူထုက ၿပည္သူ့၀န္ထမ္းမ်ား အေပၚယံုၾကည္ကိုးစားမွုမွုဟာ ခုခ်ိန္မွာ အ၀ီဇိေအာက္ေရာက္ ေနပါတယ္။ အဂတိလိုက္စားမွုတိုက္ဖ်ာက္ေရးကို၊ ယခင္အစိုးရလက္ထက္(၂၀၁၃) စက္တင္ဘာမွာအာဏာ တည္ခဲ့တဲ့လာဘ္ေပးလာဘ္ယူမွုဥပေဒကေန၊ (၂၀၁၄) ဇူလိုင္လမွာ “အဂတိလိုက္စားမွုတိုက္ဖ်က္ေရးဥပေဒ” ဟာ စာရြက္ေပၚမွာဘဲအသက္ရွင္လ်က္ ရွိပါ တယ္။ (၂၀၁၆)ႏွစ္ဦးပိုင္းမွာအာဏာရလာတဲ့ သမၼတဦးထင္ေက်ာ္ လက္ထက္မွာ ဒီအက်င့္ပ်က္ခ်စားမွုေတြကို လံုး၀ (လံုး၀) သည္းခံမွာမဟုတ္ေၾကာင္းေရြးေကာက္ပြဲကတိက ၀တ္အတိုင္း သံမဏိစည္းမ်ဥ္းထုတ္ၿပန္ခဲ့ပါ တယ္။ အဲ့ဒီေန၀င္မီးၿငိမ္းအမိန့္ေၾကာင့္ အစိုးရအရာရွိၾကီးမ်ား လာဘ္ ယူမွုေတြတန့္သြားၿပီး၊ ေနာက္ဆက္တြဲ အေနနဲ့ အစိုးရယႏၱရားၾကီးရပ္သြားသလိုၿဖစ္သြားပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ တည္ဆဲအစိုးရလက္ထက္မွာရွိၾကတဲ့ အၿမဲတမ္းအတြင္း၀န္ အပါအ၀င္၊ ညႊန္ၾကားေရးမွူးခ်ဳပ္၊ ဦးေဆာင္ညႊန္ၾကား ေရးမွူးနဲ့ ၀န္ထမ္းအဖြဲ့အစည္းအၾကီး အကဲမ်ားဟာ၊ အားထုတ္ၾကိဳးပမ္းၿခင္းအလ်င္းမရွိဘဲ၊ ေန့စဥ္မစဲအသဲသဲအလိုအေလ်ာက္၀င္လာတဲ့ (မလိုခ်င္ ေတာ့ေလာက္ေအာင္အေတာမသတ္ရေနတဲ့) လာဘ္ပါသက၀င္ေငြ မ်ားဟာ ၾသခ်ရေအာင္အင္မတန္ၾကီးမားတာ၊ ၿငင္းမရတဲ့လူသိရွင္ၾကားသာဓကေတြပါ။ သက္ေသတခုအေနနဲ့ ၿပရရင္ သူတို့ရဲ့သားသမီး အသိုင္းအ၀န္းကေန့ စဥ္သူေဌးသံုးသံုးႏိုင္တဲ့ေနထိုင္မွုဘ၀၊ ၿပည္ပသို့အကန့္အသတ္ မရွိေၾကးၾကီးေပးလယ္ပါတ္သြားလာႏိုင္မွု၊ တန္းဘိုးအၿမင့္မားဆံုးေသာ တကၠသိုလ္အဆင့္ၿမင့္ပညာမ်ားတြင္ပညာသင္ ၾကားႏိုင္မွုေတြက ထင္ရွားလွတဲ့ သာဓကေတြပါ။ လက္ရွိအၿမဲတမ္းအတြင္း၀န္/တာ၀န္ခံညႊန္ၾကားေရးမွူးခ်ဳပ္ တစ္ဦးရဲ့လစာဟာ (၅)သိန္း (US$ ၅၀၀) ပါဘဲ။ အဲ့ဒီအၿမဲတမ္းအတြင္း၀န္/တာ၀န္ခံညႊန္ၾကားေရးမွူးခ်ဳပ္တစ္ဦး ဟာ သူ့သားသမီးတစ္ဦးဦးကို အေမရိကလိုႏိုင္ငံၾကီးရဲ့(ေစ်းအသက္သာဆံုး)တကၠသိုလ္ၾကီးတခုမွာ တစ္လကို ပ်မ္းမွ် (US$၂၅၀၀) ေပးၿပီး၊ ဘယ္လိုေက်ာင္းထားႏိုင္ၾကပါသလဲ? လက္ရွိအၿမဲတမ္းအတြင္း၀န္/ တာ၀န္ခံ ညႊန္ၾကားေရးမွူးခ်ဳပ္တိုင္းဟာ ခုခ်ိန္မွာ အဲ့ဒီအသံုးစရိတ္ကို မ်က္ေစ့မွိတ္သုံးႏိုင္ၾကပါတယ္။ ေနာက္ဆက္တြဲ အေနနဲ့ၿမန္မာ့စီးပြားေရးဟာ ရပ္တန့္က်ဆင္းသြားပါတယ္။ အာဏာရ NLD ပါတီအၾကီးအကဲရဲ့လူသိရွင္ၾကား ထုတ္ေဖၚေၿပာဆိုခ်က္အရ၊
ယခင္အစိုးရကခန့္ထားခဲ့တဲ့ ဌာနအၾကီးအကဲေတြရဟာ ယခင္အစိုးရစစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္မ်ားအ ေပၚသစၥာဆက္လက္ရွိ ေနေသးမွု၊ မိမိတို့တရားမ၀င္ရရွိေနေသးတဲ့ လာဘ္ပါသကလက္ရွိအစိုးရရဲ့အမိန့္ေၾကာင့္၀င္ေငြေလ်ာ့နည္းသြား မွုေတြ ေၾကာင့္၊ “မလုပ္၊ မရွုပ္၊ မၿပဳတ္” လုပ္ရပ္ေတြေၾကာင့္ဆိုၿပီးေဖၚၿပခဲ့တာကိုၾကည့္ပါ။ တကယ္ေတာ့ ၿမန္မာ့ စီးပြား ေရးဟာ ဆိုခဲ့သလို“အထေႏွးတဲ့အဆင့္” သာမက၊ “ဖင္ထိုင္က်”တဲ့အဆင့္ေရာက္ေနပါၿပီ။ ဒီအခ်က္ကိုေဒၚ ေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကမီးေမာင္းထိုးၿပခဲ့ၿပီး၊ အစိုးရနဲ့ပါတီက ၿပင္းၿပင္းထန္ထန္အေရးယူေတာ့မွာၿဖစ္ေၾကာင္း ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းေၾကၿငာခဲ့ပါတယ္။ အေမရိကရဲ့ ႏိုင္ငံတကာအေပၚေထာက္ပံ့ကူညီေရးဟာ အလွမ္းေ၀းယံုမက၊ အခုအခ်ိန္မွာ ရွိဆဲမၿဖစ္စေလာက္အေထာက္အပံ့ (USAID လိုေထာက္ပံ့မွုေတြ)မၿဖတ္ေတာက္မေလွ်ာ့ခ်ဘူး လို့အာမမခံႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။ အေမရိကရဲ့အေထာက္အပံ့ကိုေစာင့္ေနၾကတဲ့က်န္ဥေရာပနဲ့ ဖြံံၿဖိဳးၿပီးႏိုင္ငံမ်ားရဲ့ အေထာက္အပံ့မ်ားဟာလည္း အမ်ားၾကီးဆုတ္ဆိုင္းသြားစရာရွိပါတယ္၊ (အက်ိဳးအၿမတ္ၿမက္ၿမက္ကေလးေတြ ၾကိမ္းေသေပါက္ရႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့စီးပြားေရးအကြက္အကြင္းရွိႏိုင္ပါမွ။) တဖက္ကလည္း အလွမ္းေ၀းေနေသးတဲ့ ၿပည္တြင္းတိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္မ်ားရဲ့ရာသက္ပန္အၿပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး၊ လူမ်ိဳးေရးနဲ့ဘာသာေရးမတည္ ၿငိမ္မွုေတြက အစိုးရကိုမၾကံဳစဖူးအၾကီးအက်ယ္စိမ္ေခၚေနပါတယ္။ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းၾကီးမ်ားကလည္း စီးပြား ေရးကို ဦးစားေပးဘို့ လက္ရွိအစိုးရက အၾကီးအက်ယ္ပ်က္ကြက္ေနတယ္လို့ ၿပစ္တင္ေနခ်ိန္ၿဖစ္ပါတယ္။ အစိုးရရဲ့လုပ္နည္းလုပ္ဟန္ေတြဟာေန့စဥ္သတင္းစာမွာ၊ အရင္အဆက္ဆက္ေသာ အစိုးရရဲ့ လုပ္နည္းလုပ္ဟန္ အတိုင္းအေၿပာင္းအလဲလံုး၀မရွိဆက္လက္က်င့္သံုးၾကရင္း “ပြဲတက္အစိုးရ” (celebrity administration) အၿဖစ္ နဲ့အထင္းသားၿမင္ေနရတံုးပါဘဲ။ ဒါေတြဟာၿငင္းမရတဲ့ လက္ေတြ့ၿဖစ္ေနတာေတြပါ။ ဒီႏွစ္ပရိေစၦဒၾကာပ်က္ စီးယို့ယြင္းမကပ်က္စီးေနတဲ့ ၀န္ထမ္းေလာကရဲ့ စာရိတၱနဲ့ စြမ္းေဆာင္ရည္ဟာ လူထုရဲ့ ကိုးစားမွု အနိမ့္ဆံုးဘ၀ ေရာက္ေနတဲ့အၿဖစ္ကို ၿပည္ေထာင္စုရာထူး၀န္အဖြဲ့ website မွာေဖၚၿပထားတာကို မူရင္းအတိုင္းေကာက္ႏွုတ္ ေဖၚၿပလိုက္ပါတယ္။
“ ႏိုင္ငံ့၀န္ထမ္းမ်ားႏွင့္ၿမန္မာၿပည္သူမ်ားအၾကား လက္ရွိဆက္ဆံေရးတြင္မၾကာခဏဆိုသလို၊ ပြင့္လင္းၿမင္သာ မွုမရွိမွု၊ အဂတိလိုက္စားမွု၊ တိုင္ၾကားမွု၊ တိုင္ၾကားမွုႏွင့္နစ္နာမွုတို့အတြက္ တုန့္ၿပန္ေဆာင္ရြက္ေပးႏိုင္ၿခင္းမရွိမွဳ တို့ကိုေတြရပါသည္။ အစိုးရဌာနမ်ား၏လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားႏွင့္ လုပ္ထံုးလပ္နည္းမ်ားသည္ ရွုပ္ေထြးၿပီးရွင္းလင္း ၿပတ္သားမွု မရွိဟု အမ်ားၿပည္သူကရွုၿမင္ေလ့ရွိပါသည္။ ႏိုင္ငံ့၀န္ထမ္းမ်ားအေပၚယံုၾကည္ကိုးစားမွုမရွိဘဲ အေၿခခံ၀န္ေဆာင္မွုရရွိရန္အတြက္ လာဘ္ေပးရမွုမ်ားသည္ ၿဖစ္ရိုးစဥ္ၿဖစ္တစ္ခုကဲ့သို့ၿဖစ္ေနပါသည္။ ၿပည္သူ မ်ားမွ တိုင္ၾကားမွုမ်ား မည္သို့ၿပဳရမည္ကိုေသခ်ာစြာမသိဘဲ၊ အကယ္၍တိုင္ၾကားမွုမ်ားၿပဳလုပ္လ်င္လည္း အေရးယူေဆာင္ရြက္မွုမ်ားရွိပါမည္လားဟူေသာ သံသယမ်ားရွိေနၾကပါသည္။”
“UNDP မွ ၂၀၁၅ခုႏွစ္ေဆာင္ရြက္ခဲ့ေသာ ေဒသႏၱရအုပ္ခ်ဳပ္ေရးလုပ္ငန္းစဥ္အေၿခအေနေလ့လာမွုတြင္ ေၿဖဆို သူ(၅၉%)က ၎တို့သည္ (အစိုးရမွအခမဲ့ေပးသင့္ေသာ) ေဆး၀ါးမ်ားကိုရရွိရန္အတြက္ အစဥ္အၿမဲေငြေပးရ သည္။”
“ၿပစ္ဒဏ္ေပးမွုမ်ားရွိလ်င္လည္း အဂတိလိုက္စားမွုႏွင့္ညီမ်ွေသာ ၿပစ္ဒဏ္မ်ားခံရပါသလားဟုသေဘာထား အၿမင္စစ္တမ္းေမးၿမန္းေသာအခါတြင္လည္း အမ်ားစုက ‘တခါတရံ’ (၄၄%) ႏွင့္ ‘ရွားပါးသည္’ (၁၈%) ဟုေၿဖၾကပါသည္။”
လက္ရွိအစိုးရကယမန္ႏွစ္ၾသဂုတ္လကတည္းကအစပ်ိဳးခဲ့တဲ့ က်ယ္ၿပန့္တဲ့အဆင့္ဆင့္ေဆြးေႏြးပြဲမ်ား၊ နယူးဇီလန္လိုၿပည္ပ ႏိုင္ငံေတြမွာရာထူး၀န္အဖြဲ့နဲ့တတ္က်ြမ္းမွုဆိုင္ရာပုဂၢိဳလ္မ်ားရဲ့ ေလ့လာေရးထြက္ေလ့လာ ခဲ့မွုေတြအေပၚ ကေန ေပၚေပါက္လာတဲ့ ဒီမဟာဗ်ဴဟာၿပဳၿပင္ေၿပာင္းလဲေရး နယ္ပယ္ၾကီး (၄) ခုကိုသတ္မွတ္ ခဲ့ပါတယ္။
(က) ႏိုင္ငံ့၀န္ထမ္းအုပ္ခ်ဳပ္မွုပံုစံသစ္ - ၀န္ထမ္းမ်ားအားဖယ္ဒရယ္ဒီမိုကေရစီၿပည္ေထာင္စုကိုထူေထာင္ လိုေသာသေဘာထားကိုထင္ဟပ္တဲ့ဦးတည္ခ်က္မ်ားရွိေစေရး နဲ့ ရာထူး၀န္အဖြဲ့လုပ္ငန္း/လုပ္ငန္းလုပ္ပိုင္ ခြင့္မ်ားခိုင္မာရွင္းလင္းေစေရး။
(ခ) အရည္အခ်င္းကိုအေၿခခံ၍စြမ္းေဆာင္ရည္ကိုဦးစားေပးေသာအေလ့အထေဖၚထုတ္ေရး။
(ဂ) ၿပည္သူဗဟိုၿပဳႏိုင္ငံ့၀န္ထမ္းမ်ားၿဖစ္လာေစရန္ေခါင္းေဆာင္ႏိုင္မွုႏွင့္စြမ္းရည္မ်ားၿမွင့္တင္ေရး။
(ဃ) ႏိုင္ငံ့၀န္ထမ္းက႑ပြင့္လင္းမွု၊ တာ၀န္ခံမွုႏွင့္တာ၀န္ယူမွုၿဖစ္ေစေရး။
ေဖၚၿပပါမဟာဗ်ဴဟာစာတမ္းကိုေလ့လာၾကည့္ရာမွာ က်ြမ္းက်င္မွုဆိုင္ရာေ၀ါဟာရမ်ားႏွင့္သာၿပည့္ႏွက္ေနၿပီး၊ အမ်ားၿပည္သူကို တိုက္ရိုက္အသိေပးေသာ ထင္သာၿမင္သာသည့္ အေၿပာင္းအလဲမ်ားကိုေဖၚၿပထားၿခင္းမရွိ ပါဘူး။ ေဆြးေႏြးစီစဥ္ၾကသူ stakeholders မ်ားအေနၿဖင့္ ေၿပာင္းလဲလိုေသာအခ်က္မ်ားရွိႏိုင္မွာမွန္ေသာ္လည္း၊ စာတမ္းတြင္တိတိက်က်ေဖၚၿပထားၿခင္းမရွိေသးပါဘူး။ သို့ေသာ္လည္းအခ်ိန္တိုကာလအတြင္း ဤအေၿပာင္း အလဲ ၾကီးခုၿဖစ္လာႏိုင္ေရးဟာ တကယ္ေတာ့မလြယ္ကူေသးသလို အားလံုးကသည္းခံၾကရမွာၿဖစ္သလို၊ လူထုေရာ အစိုးရကပါ ဥစၥာရင္လိုဥစၥာရင္ခဲေဆာင္ရြက္ၾကဘို့လိုပါတယ္။
အဓိကမီးေမာင္းထိုးၿပလိုတဲ့အခ်က္ကေတာ့ -
(က) လက္ရွိက်င့္သံုးေနတဲ့ ညႊန္ၾကားေရးမွူးခ်ဳပ္ေတြက တစ္ႏိုင္ငံလံုးမွာရွိတဲ့ ၿပန္တမ္း၀င္အရာရွိကဲ့သို့ေသာ ရာထူးမ်ား ရဲ့ခန့္ထားေရး၊ အေရးယူေရးေၿပာင္းေရႊ့ေရးေတြလုပ္ေနတာေတြကို၊ ဖ်က္သိမ္းဘို့လိုပါလိမ့္မယ္။
(ခ) ရာထူးဆိုင္ရာကိစၥမ်ားကိုကိုင္တြယ္က်င့္သံုးၿခင္းနည္းနဲ့ မိမိကိုယ္ကိုတန္ခိုးထြားေစမဲ့ လုပ္နည္းလုပ္ဟန္ ေတြ ဖယ္ရွားရပါမယ္။ ရာထူးဆိုင္ရာကိစၥမ်ားကိုင္တြယ္ခြင့္ကိုအေသဆုပ္ကိုင္ဖင္ခုထိုင္တဲ့စနစ္ၾကီးကိုဖ်က္သိမ္းရပါ မယ္။
(ဂ) HR/HC ကဲ့သို့ေသာသီးသန့္ဌာနမ်ားသတ္မွတ္ၿပီး၊ ရာထူးၾကီးငယ္၀င္ ေပါက္မ်ားအၿဖစ္သတ္မွတ္ရပါမယ္။ (ဃ) ရာထူး၀န္အဖြဲ့ကၿပန္တမ္း၀င္အရာရွိရာထူးမ်ားကိစၥကိုင္တြယ္ၿခင္းဟာ လက္ေတြ့မက်ေတာ့သလို၊ ေခတ္ နဲ့မညီေတာ့သလို ဖ်က္သိမ္းသင့္တဲ့ကိစၥပါ။ ရာထူး၀န္အဖြဲ့ဟာမိမိကိုယ္ကိုမိမိ HR/HC အၿဖစ္သတ္မွတ္၍၊ အစိုးရဌာနမ်ား၏ရာထူးခန့္ထားၿခင္းကိစၥမ်ားတြင္၀င္ေရာက္လႊမ္းမိုးစြက္ဖက္ၿခင္းထက္ေစာင့္ၾကည့္ဆန္းစစ္ေန ေသာအဖြဲ့အေနၿဖင့္သာရွိေနသင့္ပါတယ္။ တေန့တခ်ိန္မွာ အစိုးရ၀န္ထမ္းအားလံုးတို့ရဲ့ ၀င္ေပါက္ရာထူးထိန္း ညွိၿခင္း၊ ေပါင္းစပ္ညွိႏွိဳင္းၿခင္း၊ လစာ (pay) ႏွင့္ခံစားခြင့္မ်ား(benefits)မ်ားကိုစုစည္းၿဖန့္ေစၿခင္း၊ စသည္တို့ကို သာေဆာင္ရြက္တဲ့ Office of the Personal Management အဆင့္အၿဖစ္ဦးတည္သြားႏိုင္ရပါမယ္။ ၀န္ထမ္း ေရးရာဥပေဒကိုတြန္းအားေပးေစာင့္ၾကပ္တဲ့ဌာနၾကီးတခုပါ။ ရာထူးခန့္ထားေရးအဖြဲ့အေနနဲ့မရွိသင့္ေတာ့ပါ။
(င) မိမိအားခန့္ထားသူ (ရာထူးခန့္အပ္ သူတဆင့္ၿမင့္ အရာရွိ) ဟာမိမိလုပ္ရည္ကိုင္ရည္ကိုလုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ား နဲ့အၿမဲေလ့လာမွတ္တမ္းတင္ ဘို့လို အပ္ သလို၊ အဲ့ဒီ၀န္ထမ္းရဲ့ရာထူးတိုးေရး၊ အေရးယူေရးကိစၥအ၀၀ ကိုကိုယ္ တိုင္ေခါင္းခံဘို့လိုပါတယ္။ အဲ့ဒီ၀န္ထမ္း မေကာင္းရင္အဲ့ဒီအရာရွိမွာလည္းတာ၀န္ရွိတယ္ဆိုတဲ့ လုပ္နည္း လုပ္ဟန္ပါ။
အစိုးရရဲ့လက္ရွိရာထူးဆိုင္ရာကိုင္တြယ္က်င့္သံုးပံုကိုၾကည့္ရင္၊ မိမိရာထူးနဲ့ဆိုင္တဲ့လုပ္ေဆာင္ဘြယ္ရာကိစၥမ်ား ထက္၊ ၀န္ထမ္းမ်ားဆိုင္ရာကိစၥမ်ားကိုင္တြယ္ေနၾကရတာကို ခံုမင္ေနၾကတာအေသအခ်ာပါဘဲ။ ဒီအခြင့္အထူး ၾကီးကိုလက္လႊတ္မခံႏိုင္ၾကသလို၊ မရရွိၾကတဲ့သူေတြကလည္း အလုအယက္လိုခ်င္ၾကပါတယ္။ ေန့တဓူ၀ကိစၥ ေတြကိုၾကည့္ရင္အထက္အရာရွိေတြရဲ့အမိန့္ ညႊန္ၾကားခ်က္မ်ားကိုသာ အေလးစိုက္ၾကၿခင္းနဲ့က်န္အခ်ိန္ေတြမွာ ၀န္ထမ္းေရးရာကိစၥေတြကိုဖင္ခုထိုင္ၿပီး၊ မိမိတန္ခိုးအာဏာခိုင္ၿမဲတို့းပြားေရးကိုသာ အေလးထားၾကပါတယ္။ လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္မွုေတြကိုေတာ့ လူသိရွင္ၾကားနဲ့အမ်ားကခ်ီးက်ဴးႏိုင္ေခ်ရွိမယ္ဆိုမွသာေဆာင္ရြက္ပါတယ္။ လူထုအတြက္ေရရွည္တိုက္ရိုက္ အက်ိဳးၿပဳမဲ့ ကိစၥမ်ိဳးကိုအမုန္းခံၿပီး(အမုန္းခံၿပီး) ေယာင္လို့ေတာင္လုပ္မဲ့ပံု မေပၚပါဘူး။ ဒီလိုေရးသားတဲ့အတြက္စာေရးသူကို “ေ၀ဖန္ ေရးသမားသက္သက္၊ ကိုယ္သိပ္သိေနရင္ လာလုပ္ ပါလား” လို့ဆတ္ဆတ္ထိမခံၿပန္ရန္ေတြ့လိုၾကမယ့္ အနာေပၚဒုတ္က်သမားေတြရဲ့ၿဖစ္ႏိုင္ေခ်ဆိုစကားေတြကို လည္းၿမင္ေယာင္မိပါတယ္။ အဆိုးဆံုးကေတာ့ မိမိအားေပး အပ္ထားတဲ့ရာထူး/လုပ္ပိုင္ခြင့္ကိုကိုယ္ပိုင္ပစၥည္း သဖြယ္ အသံုးခ်ေနၾကၿခင္းပါဘဲ။ public service ရာထူး ဆိုတာ ကိုယ္ပိုင္ပစၥည္းမဟုတ္ပါ။ လူထုကပံ့ပိုးတဲ့ အခြန္အခကိုစားၿပီး၊ ၿပည္သူ့ကိုယ္စားအလုပ္အေက်ြးၿပဳၾကၿခင္းပါဘဲ။ ရာထူးေလးရွိတံုးကိုယ့္လုပ္ပိုင္ခြင့္ထဲက၊ စြမ္းစြမ္းတမံလုပ္ဖူးၾကသူေတြေတြ့ဖူးေပမဲ့၊ အလြန္ နည္းတာ အထင္အရွားပါ။ အနစ္နာခံတယ္ဆိုတာ ခုေခတ္ မွာလူရီစရာၾကီးၿဖစ္ေနပါတယ္။ လူထုရဲ့မ်က္ေစ့ထဲမွာ ကိုယ့္ရာထူးအာဏာကိုသံုးစြဲၿပီးကိုယ့္အသိုင္းအ၀န္း မိသားစုေကာင္းစားေရးကိုသာဦးတည္ၿခင္းဟာ၊ လူထုကေက်ြးတဲ့ထမင္းနဲ့လူထုကိုႏိုင့္ထက္စီးနင္းလုပ္တယ္ လို့ဘဲၿမင္ၾကမွာပါလို့။ ။