ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီေခတ္ (၃၃)ဦးအဖြဲ့မွသည္ ယေန့ေခတ္ ကိုယ္တိုင္ၿပဌာန္းခြင့္ တန္းတူရည္တူေရးဆီသို့

ယခုလက္ရွိေလွ်ာက္လွမ္းေနတဲ့ ဒုတိယပင္လံုဟာ ေခတ္ရဲ့ေတာင္းဆိုခ်က္တခုထက္ ပိုမိုအေရးပါတဲ့ ၿမန္မာ တိုင္းရင္းသားေပါင္စံုတို့ရဲ့ အႏၱိမေမွ်ာ္မွန္းခ်က္ အိပ္မက္ၾကီးတခုပါ။ ၿပီးခဲ့တဲ့လကထုတ္ေ၀တဲ့သတင္းစာေတြမွာ ဖတ္လိုက္ရတဲ့သတင္းဟာ ျမန္မာ့သမိုင္းစာမ်က္ႏွာသစ္ကိုဖြင့္လွစ္လိုက္တဲ့ႏိုင္ငံေရး ေျပာင္းလဲမွုတခုဆိုရင္ မမွားပါဘူး။ ဘာ့ေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကိုယ္တိုင္ဦးေဆာင္တဲ့ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဦးေဆာင္ အစည္းအေ၀းႀကီးက ျမန္မာ့သမိုင္းမွာ တႀကိမ္တခါမွ်မရရွိခဲ့ဘူးတဲ့ (အလြန္အေရးပါတဲ့) တိုင္းရင္းသားေခါင္း ေဆာင္စံုပြင့္ပြင့္လင္းလင္းခ်ၿပေဆြးေႏြးၾကဘို့သေဘာတူညီခ်က္တခုကိုရရွိလိုက္ျခင္းဘဲျဖစ္ပါတယ္။
အဲ့ဒါကေတာ့ - "ကိုယ္ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္တန္းတူေရး နဲ့ ဖက္ဒရယ္မူ"ပါဘဲ။ ဒီေဆြးေႏြးမွုေခါင္းစဥ္ဟာ အရင္က လူသိရွင္ၾကား ထုတ္ေဖၚမေၿပာရဲေလာက္ေအာင္ ကန့္သတ္ခ်က္မ်ားစြာတို့ၾကားကေနလူးလြန့္ေပၚထြက္လာတဲ့၊ တိုင္းရင္းသားၾကီးငယ္မဟူတို့ရဲ့ ရင္ထဲကဆႏၵၾကီးတခုပါ။

တကယ္ေတာ့ အဲ့ဒီေဆြးေႏြးေရးသေဘာတူညီမွုမူေဘာင္ (framework) ဟာၿမန္မာ့တိုင္းရင္းသားနဲ့လက္နက္ ကိုင္အဖြဲ့အစည္းတိုင္းအတြက္ ထူးၿခားၿပီးေလးနက္မွုရွိသလို သမိုင္းရဲ့လမ္းမဆံုၾကီးတခုကိုေရာက္ၿပီဆိုတဲ့ နမိတ္လကၡဏာၾကီးတခုၿဖစ္သြားပါတယ္။
ဒီသေဘာတူညီခ်က္ဟာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အေနာက္နဲ့ဥေရာပခရီးစဥ္ကျပန္ေရာက္ၿပီးခ်င္း၊ ရရွိခဲ့တဲ့ ျပည္နယ္ျပည္မ သေဘာတူညီမွုတခုျဖစ္တာေၾကာင့္၊ သူမရဲ႕ဖခင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ဘိလပ္ကအျပန္ ပင္လံုစာခ်ဳပ္ကို အလ်င္အျမန္ခ်ဳပ္ဆိုႏိုင္ခဲ့တဲ့ သမိုင္းဝင္အျဖစ္အပ်က္နဲ့အလား တူေနပါတယ္။

ပင္လံုမွသည္ သက္ေသတည္

အမ်ိဳးသားေခါင္းေဆာင္ၾကီးဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းရဲ့(၁၉၄၇)ခုႏွစ္ပင္လံုစာခ်ဳပ္ သေဘာတူညီခ်က္တခုၿဖစ္တဲ့၊ ၿပည္နယ္မ်ားခြဲထြက္ခြင့္ကို လူမ်ိဳးစုငယ္တိုင္းရင္းသားမ်ားအားလံုးတို့က အခြင့္အေရးတရပ္အၿဖစ္ ဒီကေန့မွာ ကိုင္စြဲေနၾကဆဲအေၿခအေနပါ။ လြတ္လပ္ေရးသည္သာပဓါနဆိုတဲ့အခ်က္ကိုမ်က္ေၿခမၿပတ္ဖို့ တိုင္းရင္းသား ေတြကိုစည္းရံုးေစ့ေဆာ္ခဲ့တဲ့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းရဲ့ ၾကိဳးပမ္းမွုကို ၿမင္ေအာင္ၾကည့္တတ္ၾကဘို့လိုပါတယ္။ သူ့ကိုအကြက္ေက်ာ္ၿမင္တတ္သူတစ္ဦးအၿဖစ္၊ တိုင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္အားလံုးလိုလိုကို နားခ်ႏိုင္ခဲ့တာက သာဓကၾကီးတခုအၿဖစ္ထင္ထင္ရွားရွားေတြ့ရႏိုင္ပါတယ္။ အဲ့ဒီၿဖစ္စဥ္ကို သမိုင္းရဲ့ေပ်ာ့ကြက္အၿဖစ္ တခ်ိဳ့ေသာ သူေတြက လက္ညွိဳးထိုခ်င္ၾကပါတယ္။ နားလည္ထားၾကဘို့က သမိုင္းေရစီးေၾကာင္းရဲ့ေၿပာင္းလဲမွုၿဖစ္စဥ္၊ ႏိုင္ငံသားနဲ့အခ်ဳပ္အၿခာအာဏာတို့ရဲ့ေတာင္းဆိုမွုေတြအရ ႏိုင္ငံေရးၿဖစ္ေပၚေၿပာင္းလဲမွုေတြ ကို အေမွ်ာ္အၿမင္ ၾကီးသူ ႏိုင္ငံေခါင္းေဆာင္ေတြက ဦးေဆာင္လမ္းနဲ့ပံုေဖၚေပးၾကရပါတယ္။ ဦးေဆာင္သူေတြက လမ္းလြဲခဲ့ရင္ ၿပည္သူ တရပ္လံုးက ရာစုမဟုတ္ေတာင္ဆယ္စုေတြနဲ့ခ်ီၿပီး၊ ခံစားၾကရပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ယဥ္ေက်းမွု၊ ပထ၀ီသဘာ၀နဲ့ အရင္းအၿမစ္မ်ားရဲ့ဆက္စပ္ေနမွုေတြက လက္ရွိ ေၿမာက္ၿမားလွစြာေသာ လူမ်ိဳးစုၾကီးငယ္ အားလံုးကို အခုအခ်ိန္မွာ စုစည္းေနေစတဲ့ရွည္လ်ားတဲ့သမိုင္းေၾကာင္းၾကီးကိုထြင္ခဲ့ၿပီးပါပေကာလား။ တိုင္းရင္းသားအားလံုးတို့ရဲ့ ဘ၀လိုအပ္ခ်က္က မ်ိဳးကြဲတိုင္းရင္းသားဘာသာၿခားတို့နဲ့အၿပန္အလွန္မွီတင္းေန ထိုင္ၾကဘို့၊ လြတ္လပ္စြာကူးလူးဆက္ဆံၾကဘို့ လိုအပ္တာနဲ့အညီ၊ မိမိဖာသာတသီးတသန့္ေနထိုင္ၾကဘို့ဆိုတဲ့ ေခတ္ေနာက္ၿပန္သမိုင္းေၿပာင္းၿပန္လွန္ဘို့ သိပ္ၿပီးမလြယ္ေတာ့တဲ့ေခတ္အခါကိုေရာက္ေနၾကပါၿပီ။

ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီေခတ္ ၿပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရးၾကိဳးပမ္းခ်က္

(၁၉၆၂) ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီအာဏာရယူစဥ္က ၿမန္မာလြတ္လပ္ေရးသမိုင္းစာမ်က္ႏွာတိုင္းမွာ အတူလက္ တြဲခဲ့ၾကတဲ့ ရဲေဘာ္ရဲဘက္မ်ားရဲ့ ႏိုင္ငံထူေထာင္ေရးအၾကံေကာင္းညဏ္ေကာင္းမ်ား၊ သေဘာထားမ်ားကိုတီး ေခါက္ၾကည့္လိုတဲ့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီးေန၀င္းဟာ ဇႏၷ၀ါရီ ၁၉၆၃ မွာ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ေပးၿပီး၊ ထိုစဥ္ကအင္အားအၾကီးဆံုးလက္နက္ကိုင္ဆန့္က်င္သူ ဗမာၿပည္ကြန္ၿမဴနစ္ပါတီ ေခါင္းေဆာင္ေတြကိုသူ့ထံဖိတ္ၾကားခဲ့ပါတယ္။ အဲ့ဒီဖိတ္ၾကားခ်က္ေတြမွာ သခင္စိုးဦးေဆာင္တဲ့အဖြဲ့၊ ရွမ္းလြတ္ ေၿမာက္ေရး၊ ရခိုင္ကြန္ၿမဴနစ္ပါတီ၊ ကခ်င္လြတ္လပ္ေရးေကာင္စီ၊ ေကအင္ယူ၊ မြန္ၿပည္သစ္၊ မဒညတအဖြဲ့ စသည္တို့ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။ အဲ့ဒီအခ်ိန္က လြတ္လပ္ေရးရၿပီး၊ အယူ၀ါဒေၾကာင့္တေယာက္နဲ့တေယာက္ေက်ာခိုင္း ၾကေပမဲ့လည္း၊ တေယာက္နဲ့တေယာက္ၿပန္ဆံုၾကတဲ့အခါ၊ မ်က္ေရမဆယ္ႏိုင္ေအာင္ဖက္လွဲတကင္း ႏွုတ္ဆက္ ၾက၊ လက္ေဆာင္ေတြအၿပန္အလွန္ဖလွယ္ၾကနဲ့၊ တႏိုင္ငံလံုးက ေမ်ွာ္လင့္ခ်က္ၾကီးစြာနဲ့ စစ္မွန္တဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ကို ေတာင္တခဲ့ၾကတာပါ။ (၁၉၆၃) ႏို၀င္ဘာ မွာ သခင္ႏုအပါအ၀င္၊ ေခတ္အဆက္ဆက္ကအထင္ကရႏိုင္ငံေရး ေခါင္းေဆာင္ၾကီး (၃၃) ဦးကိုလည္းဖိတ္ေခၚၿပီး၊ ေဆြးေႏြးပြဲေတြေဆြးေႏြးလိုက္ပါတယ္။ ထင္သလိုႏိုင္ငံအက်ိဳး ၿပဳတည္ေဆာက္ေရး ကိစၥေတြအရာမထင္ခဲ့ပါဘူး။ အရင္ကပုဂၢိဳလ္ေရးအာဃာတေတြ၊ ငယ္ၾကိဳးငယ္နာေတြ ေၿပာင္သလိုပ်က္သလိုေၿပာရင္းက၊ ကေတာက္ကဆေတြအေတာ္ၿဖစ္ခဲ့တယ္လို့ လက္လွမ္းမွီသူေတြဆီက တဆင့္ၾကားခဲ့ပါတယ္။ တည္ၿမဲ ဖဆပလ ဦးေက်ာ္ၿငိမ္းအဖြဲ့က ၿပည္နယ္ခြဲထြက္ေရးလံုး၀လက္မခံဘဲ ဗီယက္နမ္၊ ထိုင္းႏိုင္တို့လို ႏိုင္ငံကိုေစ်းကြက္စီးပြားေရးစနစ္နဲ့ထူေထာင္ဘို့အဆိုၿပဳပါတယ္။ သခင္ႏုကေတာ့ သူ့ဆီဗိုလ္ခ်ဳပ္ ၾကီးေန၀င္းက အာဏာၿပန္အပ္ၿပီးသူကေနတရား၀င္လႊတ္ေတာ္ေခၚၿပီး ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေန၀င္းကိုအာဏာ ၿပန္လႊဲေပး မယ္လို့ဆိုပါတယ္။ (၁၁)ဦးေသာပုဂၢိဳလ္ေတြက ႏိုင္ငံကိုဆိုရွယ္လစ္စနစ္ထူေထာင္ၿပီးစီမံကိန္းစီးပြားေရးစနစ္ကို အၾကံၿပဳပါတယ္။ (၁၈)ဦးေသာသူတစုကေတာ့ ပါတီစံုစနစ္နဲ့အေမရိကၿပည္ေထာင္စုကဲ့သို့ ခရီးသြားခ်င္တဲ့ သေဘာထားကိုေပးၾကပါတယ္။

လြတ္လပ္းေရးရၿပီးပထမဆံုးသမိုင္း၀င္အဲ့ဒီၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပြဲဟာသက္ဆိုးမရွည္ခဲ့ပါဘူး။ လူညီၿပီးလက္ ေတြ့က်တဲ့ ဘံုသေဘာတူညီခ်က္မခ်မွတ္ႏိုင္ခဲ့ယံုမက၊ အရင္ကဆိုးတူေကာင္းဖက္ လက္တြဲၿပီး ႏိုင္ငံလြတ္လပ္ ေရးၾကိဳးပမ္းမခဲ့တာေတြ ေဘးခ်ိတ္ၿပီး၊ တေယာက္နဲ့တေယာက္အၿပီးတိုင္ေက်ာ္ခိုင္းခဲ့ၾကပါတယ္။ အဲ့ဒီပ်က္ၿပား ခဲ့တဲ့ၿငိမ္းခ်မ္းေရးၾကိဳးပမ္းခ်က္ကေန ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီးေန၀င္းဟာ သခၤန္းစာတခုကိုရလိုက္ပံုရွိပါတယ္။ အဲ့ဒီသခၤန္းစာ ကေတာ့ ဆိုရွယ္လစ္လမ္းစဥ္ကိုၿမန္မာ့နည္းၿမန္မာ့ဟန္လို့ေခၚတဲ့ မိမိတို့ႏိုင္ငံ လိုအပ္ခ်က္နဲ့လိုက္ေလ်ာညီေထြမဲ့ ႏိုင္ငံေရးစနစ္ကို မိမိဖာသာမိမိဘဲ ေဖၚထုတ္ေတာ့မယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ၾကီးပါဘဲ။

(၂၁)ရာစု ဒုတိယပင္လံု၏စိမ္ေခၚမွုမ်ား

ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဦးေဆာင္တဲ့ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ့ခ်ဳပ္ေရြးေကာက္ပြဲေအာင္ႏိုင္မွုဟာ (၂၀၁၆) မွာ လြတ္လပ္ၿပီးအမွ်တဆံုးဒီမိုကေရစီအစိုးရေပၚထြန္းခဲ့ပါတယ္။ ဒီလမ္းစေပၚထြန္းလာေစမွုကို မေရာက္ေရာက္ ေအာင္ ေဆာင္က်ဥ္းေပးႏိုင္ခဲ့တဲ့စစ္တပ္တၿဖစ္လဲ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီးသိန္းစိန္အစိုးရရဲ့ လမ္းဖြင့္ေပးမွုကို လည္း မလြဲမေသြ အသိအမွတ္ၿပဳရမွာၿဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ (၂၀၀၈)အေၿခခံဥပေဒရဲ့ၿပဌာန္းခ်က္မ်ားက အရပ္သား စစ္စစ္အစိုးရသစ္ရဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအခြင့္အာဏာကိုအၾကီးအက်ယ္ကန့္သတ္လို့ေနပါတယ္။ လႊတ္ေတာ္အဆင့္ ဆင့္နဲ့အစိုးရအဖြဲ့အဆင့္ဆင့္တို့မွာ တပ္မေတာ္က (၂၅%)ပါ၀င္ေနရာယူေနမွု၊ အေၿခခံဥပေဒရဲ့အဓိက ၿပဌာန္းခ်က္မ်ားကို၊ တပ္မေတာ္က သေဘာမတူသေရြ့ၿပင္ဆင္ခြင့္မရရွိမွု၊ တပ္မေတာ္ရဲ့ ႏိုင္ငံအေရးအရာကို ထိန္းသိမ္းခြင့္ကိုတရား၀င္ၿပာဌာန္းထားမွု နဲ့ တပ္မေတာ္ကိုသီးၿခားလြတ္လပ္စြာလည္ပါတ္လွုပ္ရွားခြင့္အခြင့္ထူး ၾကီးတရပ္တရား၀င္တည္ေနမွု တို့ဟာ၊ ႏိုင္ငံသား၊ တိုင္းရင္းသားေပါင္းစံု နဲ့ လက္နက္ကိုင္မ်ားအၾကား ယံုၾကည္မွုတံတိုင္းၾကီးၿခားရံေနဆဲၿဖစ္ေနပါတယ္။ ပိုမိုးဆိုးရြားေစတဲ့အေၿခအေနေတြကေတာ့ ရိုဟင္ဂ်ာတိုင္း ရင္းသားမ်ားအၿဖစ္တရား၀င္လက္ခံရန္ ႏိုင္ငံသားအမ်ားအၿပားကၿငင္းဆန္ေနေသးတာေတြ၊ ဘာသာေရး ႏွင့္လူမ်ိဳးေရးအစြန္းေရာက္၀ါဒီမ်ားရဲ့ေသြးထိုးပုန္ကန္မွုမ်ား ကႏိုင္ငံတကာႏိုင္ငံေရးမ်က္ႏွာစာမွာ၊ မ်က္ႏွာမလွ စရာ အမဲကြက္ၾကီးမ်ားအၿဖစ္ၾကီးထြားေနၿခင္းဟာ၊ ႏိုင္ငံထူေထာင္ေရးမွာ ၾကီးစြာေသာ အေႏွာက္အရွက္မ်ား ၿဖစ္ေနဆဲပါ။ လူမ်ိဳးစု (၁၃၅)စုလို့မ်က္ေစ့ပိတ္ၿပီး၊ က်န္တိုင္းရင္းသားမ်ိဳးႏြယ္သစ္မ်ားကို လက္ခံရန္ ၿငင္းဆန္ ေနတဲ့ လူမ်ိဳးၾကီးတရားေသ၀ါဒီမ်ားဟာလည္း၊ အတားအဆီးမ်ားအၿဖစ္ၾကံ့ၾကံ့ခံေနၾကဆဲပါ။

ႏိုင္ငံတကာက၀င္ေရာက္ႏိုင္မဲ့ တတ္သိနည္းပညာႏွင့္ပံ့ပိုးမွုအေထာက္အပံ့ေတြဟာ လည္းအဲ့ဒီအစြန္းေရာက္ အယူ၀ါဒီေတြရဲ့လက္ခ်က္ေတြနဲ့ ‘က’ၾကီးေရ ‘က’ အဆင့္ကေနမတက္ေသးတာအထင္အရွားပါ။ မၿငိမ္းခ်မ္းေသး သေရြ့၊ ကိုယ့္ပိုက္ဆံကိုယ္မေပးခ်င္၊ မရင္းႏွီးမၿမွဳပ္ႏွံၾကတာေတြကို အၿပစ္ေၿပာလို့မရပါဘူး။ “ကိုယ္ထူကိုယ္ထ” ေၾကြးေၾကာ္ခ်က္နဲ့ ကမၻာ့အဆင္းရဲ့ဆံုးႏိုင္ငံဘ၀အထိစ်န္ေလ်ွာခဲ့ရတဲ့ သမိုင္းေနာက္ေၾကာင္းခံကို လူထုက ေမ့စၿပဳေနၾကပံုပါဘဲ။

တကယ္ေတာ့ ယခင္သမၼတဦးသိန္းစိန္လက္ထက္မွာ ၿပင္ပပုဂၢိဳလ္ပညာရွင္ေတြ၊ ၿပည္ပအကူအညီ ေတြစတင္ ဖိတ္ေခၚၿပီး၊ တၿပည္လံုးအၿပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး စခဲ့တာဟာ ၿမန္မာ့သမိုင္းမွာအၾကီးမားအက်ယ္ၿပန့္ဆံုး ရင္ၾကား ေစ့ေရးၾကိဳးပမ္းမွုၿဖစ္တယ္ဆိုတာကို အသိအမွတ္ၿပဳရမွာၿဖစ္ပါတယ္။ စစ္တပ္တၿဖစ္လဲ အစိုးရကဦးေဆာင္တဲ့ ေဆြးေႏြးပြြဲမို့ ပါ၀င္ၾကသူ stakeholders ေတြၾကားမွာမယံုတ၀က္ယံုတ၀က္နဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးခရီးစဥ္ထင္သ ေလာက္ ခရီးမေပါက္ခဲ့ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့အေၿခခိုင္တဲ့ ေဆြးေႏြးေရးလမ္းေၾကာင္းကိုေတာ့အေသအၿခာ ခ်ေပးႏိုင္ခဲ့ပံုရပါတယ္။

သမၼတဦးထင္ေက်ာ္ နဲ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္တို့လက္ထက္ မွာေတာ့ ဆိုခဲ့တဲ့လမ္းေၾကာင္းေပၚကေန ပိုမိုလက္ေတြ့က်ႏိုင္မဲ့၊ တိုင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္ေတြၾကားအားမနာတမ္းဆႏၵထုတ္ေဖၚခြင့္၊ ေဆြးေႏြးခြင့္ေတြ ခ်ေပးတာေတြကိုၾကည့္ရင္၊ အစိုးရသစ္ရဲ့ရင္ထဲကသေဘာထားထပ္တူမွုကိုၿပညႊန္းေနပါတယ္။ အလြန္က်ယ္ ၿပန့္ၿပီး၊ sensitive ၿဖစ္တဲ့ကိစၥေတြကိုေတာင္ဘြင္းဘြင္းေဆြးေႏြးခြင့္ေတြေပးတဲ့အခ်ိန္မွာ၊ ၿပည္နယ္မ်ားခြဲထြက္ ေရးကိစၥဟာ ေနာက္တန္းကိုေရာက္သြားပံုရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ မယံုၾကည္ႏိုင္ေသးတဲ့အၿဖစ္ကေတာ့၊ တပ္မေတာ္ ရဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္အာဏာေပၚအတားအဆီးမဲ့လႊမ္းမိုးခ်ဳတ္ကိုင္ႏိုင္မွု ဆိုတဲ့ အခ်က္ၾကီးပါဘဲ။ Trust လို့ေခၚတဲ့အၿပန္ အလွန္ယံုၾကည္လမ္းစတံခါး၀ေတာ့ေရာက္မွန္မသိေရာက္သြားပါၿပီ။ အဲ့ဒီေဆြးေႏြးပြဲမွာ သေဘာတူညီခ်က္မူ (၃၇)ခုလက္မွတ္ထိုးႏိုင္ခဲ့တယ္လို့ဆိုေပမဲ့ အဲ့ဒီသေဘာတူညီခ်က္မ်ားဟာေယဘူယ်က်ၿပီးေတာ္မ်ားမ်ားေသာ အခ်က္မ်ားဟာ၊ သာမာန္အခ်က္မ်ားဘဲၿဖစ္ေနပါေသးတယ္။ အဓိကက်တဲ့ “ကိုယ္ပိုင္ၿပဌာန္းခြင့္တန္းတူရည္တူမွု နဲ့ ဖက္ဒရယ္မူ” ကို သေဘာတူမွုမရခဲ့ၾကပါဘူး။ သက္ဆိုင္ရာအစိုးရေၿပာေရးဆိုခြင့္ရပုဂၢိဳလ္မ်ားရဲ့ထုတ္ေဖၚ ေၿပာ ၿပခ်က္မ်ားအရ၊ ၿပည္နယ္မ်ားအလိုက္မိမိဖာသာအေၿခခံဥပေဒမ်ားေရးဆြဲခြင့္ဆိုတဲ့မဟာအခြင့္ အေရးခံစားခြင့္ ၾကီးဟာ၊ ၿပည္နယ္ မ်ားခြဲထြက္ေရးကိစၥရပ္ၾကီးဇီ၀ိန္ခ်ဳတ္ေရးနဲ့ဆက္စပ္ေနတာမို့၊ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုအခ်ိဳ့က လက္နယ္သဖြယ္ ဆက္လက္ကိုင္ေဆာင္ထားခ်င္ေသးတဲ့အာသီသလကၡဏာေတြၿပေနေသးပါတယ္။

ေနာက္ဆက္တြဲအေတြးစေတြထဲမွာ-
(က) ျမန္မာျပည္သူအမ်ားက တန္းတူရည္တူမွုရဲ႕အနက္အဓိပၸါယ္ကိုအတိုင္းအတာဘယ္ေလာက္အထိသေဘာ ေပါက္ႏိုင္မလဲ။
(ခ) တပ္မေတာ္ရဲ႕အားတက္သေရာ္ပါဝင္ႏိုင္မွု။
(ဂ) တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုမ်ိဳးစုအားလံုးက မွ်တေသာ federal principlesမ်ားရဲ႕အေျခခံသေဘာတရားကိုလံုး ေစ့ပါေစ့နားလည္ႏိုင္မွုနဲ့ ။ အႂကြင္းမဲ့လိုက္နာႏိုင္မွုအတိုင္းအတာ။
(ဃ) အစြန္းေရာက္လူမ်ိဳးေရးနဲ့ဘာသာေရးဝါဒီမ်ားရဲ႕ ပါဝင္ႏိုင္မွုက႑။
(င) အာဏာရNLD အပါအဝင္ ႏိုင္ငံေရးနဲ့လူထုလူတန္းစားအေခ်ျပဳ အဖြဲ့အစည္းအားလံုးတို႔ရဲ႕ "ကိုယ့္ၾကမၼာ ကိုယ္ဖန္တီး ခြင့္" ဆိုတဲ့ရာစုတခုနီးပါး လူထုနဲ့ (အထူးသျဖင့္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိးဳစုငယ္တိုင္းရဲ႕ အႏၲိမ ေတာင့္တခ်က္ႀကီး) အေၾကာင္းထဲထဲဝင္ဝင္နားလည္ႏိုင္တဲ့အတိုင္းအတာ - စသည္တို႔အေပၚအေျခတည္ေနပါတယ္။
ဒီသမိုင္းမွတ္တိုင္ဟာ ျမန္မာတိုင္းရင္းသားဘာသာလူမ်ိဳးစံုအားလံုးတို႔အတြက္ ေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစု ၾကည္ ရဲ႕ ရင္တြင္းက ပကတိေစတနာ အရင္းခံျဖစ္သလို၊ တစ္ႏွစ္လည္သား အစိုးရရဲ႕ထူးျခားတဲ့ေအာင္ျမင္မွု ေျခလွမ္းတခုအမွန္ပါ။

ေသၿခာတဲ့အခ်က္ကေတာ့ ယခင္က ဖက္ဒရယ္ဆိုတိုင္းခြဲထြက္ေရးလို့အၿမင္ရွိၾကသူေတြအားလံုးလိုလိုက၊ ဒီကေန့မွာ အတူယွဥ္တြဲေနထိုင္ေရးဆိုတဲ့ အေပါင္းလကၡဏာသေဘာထားၿပသလို့ေနပါၿပီ။ ဒီထက္ပိုအေရး ၾကီးတဲ့အခ်က္က၊ တိုင္းရင္းသားၾကီးငယ္မဟူနဲ့လူတန္းစားအမ်ားကလက္သင့္ခံထားတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ့ ၾကီးရင့္လာတဲ့ဘ၀သက္တမ္းကိုမ်က္ေၿခမၿပတ္သတိခ်ပ္ၾကဘို့ဆိုတဲ့ သတိစကားပါ။                         ။

သူမရဲ႕ခက္ခက္ႀကုိးပမ္းေနတာေတြဟာ သူမတသက္တာအတြင္း ရေတာင့္ရခဲတဲ့
ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ေဆာင္မွုကို တိုင္းရင္းသားအားလံုးနဲ့ stakeholders
အားလံုးတို႔ကျမင္ေအာင္ၾကည့္ၿပီး ခရီးဆံုးတိုင္ ပန္းတိုင္ထိေရာက္ေအာင္
အတူလက္တြဲၿပီး ရေအာင္ယူႏိုင္ၾကပါေစ။