ပြင့္လင္းၿမင္သာမွု ႏွင့္ ကမ္းနားသစ္ပင္မ်ား

“ပြင့္လင္းၿမင္သာမွု” (transparency) ဟူေသာစကားလံုးသည္အေမရိကႏိုင္ငံအုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱရားကိုစိမ္ေခၚ ေနေသးေသာ စံႏွဳန္းတိုင္းေပတံအၿဖစ္ဆက္လက္တည္ရွိေနေသာ္လည္း၊ လႊတ္ေတာ္congress ၾကီးႏွင့္ ေၿမာက္ၿမားလွစြာေသာ rating အဖြဲ့အစည္းဌာနမ်ား၏စဥ္ဆက္မၿပတ္ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္မွုတို့ေၾကာင့္၊ ယေန့အေမရိကၿပည္ေထာင္စု သည္ ပြင့္လင္းၿမင္သာမွုစံၿပဳရေသာႏိုင္ငံအၿဖစ္ကမၻာတြင္ရပ္တည္ေနၿပီၿဖစ္သည္။ အတြင္းက်က်ေလ့လာႏိုင္သူ၊ ေလ့လာတတ္သူတိုင္းက အစိုးရယႏၱရားၾကီးအေၾကာင္းကိုအိပ္သြန္ဖာေမွာက္ သိရွိခြင့္ရွိေနၿပီၿဖစ္သလို၊ ဥပေဒႏွင့္လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ားက ထိုသိရွိခြင့္အခြင့္အေရးကိုလူထုေရွ့ေမွာက္တြင္ ခ်ၿပရန္ၿပဌာန္းခ်က္မ်ားအခြင့္အေရးမ်ားေပးထားၿပီးၿဖစ္ေနေပသည္။

စာေရးသူငယ္စဥ္ကၾကားဘူးနား၀စကားအရ၊ အေမရိကန္အစိုးရ တဆက္ေၿပာင္းတိုင္း၊ သမၼတၿဖစ္သူကမိမိ ႏွင့္လက္တြဲလုပ္ကိုင္မည့္၀န္ထမ္းၾကီးငယ္အားလံုး (ရာထူးေပါင္းေထာင္ေက်ာ္) ကို မိမိစိတ္ၾကိဳက္ ခန့္အပ္ တာ၀န္ေပးၾကသည့္အစဥ္အလာကားႏွစ္ပရိေစၦဒၾကာခဲ့ေပၿပီ။ ဤအခ်က္ကိုမည့္သူတစ္ဦးတေယာက္ ကမွ် ေစာဒကတက္ရမည့္အခ်ိန္မဟုတ္ေတာ့။ လူထုမွတိုက္ရိုက္စိတ္ၾကိဳက္ေရြးခ်ယ္ထံထားရသူသမၼတ ၿဖစ္သည့္ အားေလ်ာ္စြာ၊ လူထုႏွင့္ႏိုင္ငံအတြက္လိုလားခ်က္မ်ားၿဖည့္တင္းေဆာင္ရြက္ႏိုင္ရန္မွာ၊ မိမိႏွင့္တစိတ္တည္း တ၀မ္းတည္း၊ လုပ္ႏိုင္မည့္သူကိုသာေရြးခ်ယ္ခန့္အပ္ၿခင္းသည္၊ သဘာ၀က်ေသာ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းတရပ္ ၿဖစ္ေနပါသည္။ သို့ဆိုလ်င္ အစိုးရအဖြဲ့၀င္၀န္ၾကီးမွစ၍ေအာက္ေၿခ secret services ရာထူးမ်ားကိုခန့္အပ္ခြင့္ ရွိသူ သမၼတကို “အာဏာရွင္ (dictator)”ဟုသတ္မွတ္မည္ေလာ။ ဤထံုးတမ္းစဥ္လာကိုက်င့္သံုးခဲ့ေသာ အေမရိကႏိုင္ငံကို “authoritarian state”ဟုကင္ပြန္းတပ္မည္ေလာ။

Transparency ဟူေသာေ၀ါဟာရကိုေရလဲႏွင့္သံုးရေသာႏိုင္ငံမ်ားစြာရွိေနေသာ္လည္း၊ ဤစံႏွဳန္းေပတံကို တကယ္လက္ေတြ့လိုက္နာက်င့္သံုးေသာႏိုင္ငံအလြန္ရွားပါးလွေပသည္။ ပြင့္လင္းၿမင္သာေသာအုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ က်င့္သံုးေသာ အစိုးရတိုင္း၏တာ၀န္ကားမိမိေဆာင္ရြက္မွုမည္မွ်အတိုင္းအတာအထိၿပည္သူအားခ်ၿပႏိုင္မည္လဲ (extent of disclosure)၊ ၿပည္သူတိုင္းနားလည္ရလြယ္ကူရွင္းလင္းမွု (clarification capacity) ႏွင့္ တိက် မွန္ကန္မွု(accuracy of fact) ဟူေသာစရိုက္လကၡဏာၾကီး(၃)ရပ္ေပၚတြင္ အေၿခခံယံုမက၊ အစ၊အလယ္ႏွင့္ အဆံုး(၃) ပါးစလံုးတြင္မယိမ္းမယိုင္ေသာေဆာင္ရြက္စဥ္ၾကီးရွိေနရမည္ၿဖစ္သည္။

Transparency ကိုႏိုင္ငံေရးေလာကတြင္သာမက၊ စီးပြားေရး၊ ဥပေဒေရးႏွင့္လူမွုေလာကအားလံုးတို့တြင္ တြင္က်ယ္စြာေၿပာဆိုသံုးႏွဳန္းေနၾကၿပီၿဖစ္သည္။ ဤေဆာင္းပါးတြင္ လက္ရွိၿမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ကမၻာ (အေမရိက အပါအ၀င္) တြင္က်င္းသံုးၾကကုန္ေသာစနစ္အသီးသီးတို့၏ပြင့္လင္းၿမင္သာမွုၿဖစ္စဥ္ကို ေလ့လာတင္ၿပ မည္ၿဖစ္ပါသည္။

ဥပမာၿပဳရေသာ္- အေမရိကအစိုးရအဖြဲ့၀င္ ၀န္ၾကီးတစ္ဦးကိုခန့္အပ္မည္ဆိုပါက၊ မိုးက်ေရႊကိုယ္မ်ား ကဲ့သို့ အမိန့္ထုတ္ၿပန္ ခန့္အပ္ၿခင္းၿပဳခြင့္သမၼတ တြင္အလ်င္းမရွိ။ အနည္းဆံုးအထက္ေအာက္လႊတ္ေတာ္ (၂)ရပ္ ႏွင့္တကြ၊ ယင္းကို ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံ ၿပဳေနေသာဒါဇင္မ်ားစြာေသာအထင္ကရေလ့လာ ေစာင့္ၾကည့္သူ ႏွင့္ အစိုးရမဟုတ္ သည့္၊ ဘက္လိုက္မွုကင္းသည့္ အဖြဲ့အစည္းမ်ား (non-partisan) ၏အတြင္းအၿပင္ ေ၀ဖန္ သံုးသပ္မွုကိုခံၾကရသည္။ မိမိ၏လုပ္ငန္း အေတြ့အၾကံဳမ်ားသာမက၊ ကိုယ္ေရးအခ်က္ အလက္အားလံုးကို အိပ္သြန္ဖာေမွာက္အစစ္ခံရသည္။ လႊတ္ေတာ္က ကန့္ကြက္မွုေၾကာင့္ အစိုးရအဖြဲ့၀င္အၿဖစ္ ပါ၀င္ခြင့္မရၾက သူေတြဒုႏွင့္ေဒးပင္။ ထိုနည္းတူ ႏွုတ္ထြက္သည့္အခါတြင္လည္းဘယ္အေၾကာင္းအခ်က္ေၾကာင့္ ဟူေသာ အခ်က္မ်ားကိုအစစ္ေဆးခံၾကရၿပန္သည္။ ထိုစစ္ေဆးမွုမ်ားသည္ အမ်ားၿပည္သူတို့ကိုခ်ၿပၿခင္း ေၾကာင့္လည္း ႏိုင္ငံေတာ္အေပၚအႏၱရာယ္ က်လာႏိုင္မည့္ ကိစၥရွိလ်င္လည္း၊ တံခါးပိတ္စစ္ေဆးေမးၿမန္း ၿခင္းၿပဳၾကသည္။ ထိုသိုု့ေသာရာထူးၾကီးမ်ားခန့္အပ္တာ၀န္ေပးမွုႏွင့္ တာ၀န္မွအနားယူရုပ္သိမ္းမွုအေပါင္းတို့ကို၊ အေမရိကန္ ၿပည္သူတို့ မၾကားခ်င္အဆံုးၿမင္ၾကသိၾကရသည္။ Watergate အေရးအခင္းေၾကာင့္ရာထူးမွဆင္း ေပးရေသာ သမၼတနစ္ဆင္၏တံခါးပိတ္စစ္ေဆးမွုအခ်က္အခ်ိဳ့ ကိုၿပီးခဲ့ေသာရက္ပိုင္းအတြင္းက၊အစိုးရက လူထုကိုဖြင့္လွစ္ ခ်ၿပသည့္နမူနာကိုၾကည့္ပါက၊ မည္မွ်ေသာလ်ွိဳ့၀ွက္မွု မ်ိဳးပင္မဆို၊ အုပ္ခ်ဳပ္သူတိုင္းကလူထု အားသင့္ေလ်ာ္ေသာ အခ်ိန္ေရာက္တိုင္းအသိေပးရသည္မွာ ဒီမိုကေရစီ၏ အႏွစ္သာရလကၡဏာၾကီး တခု ၿဖစ္သည္ဟုနားလည္ၾက ဘို့လိုသည္။ ဤလုပ္ငန္းစဥ္သည္ အစိုးရထိပ္ပိုင္းမွစ၍၊ လက္ေအာက္ၿပာတာအထိ၊ အစိုးရ၀န္ထမ္းၾကီးငယ္ မဟူ၊ အေမရိကႏိုင္ငံတြင္လိုက္နာက်င့္သံုးရေသာ၀န္ထမ္း ၿပဳၿခင္း/ႏွုတ္ထြက္ၿခင္း ဆိုင္ရာက်င့္စဥ္ၾကီးၿဖစ္သည္။ ဤစနစ္ကို public office (political) appointed position ရာထူးၾကီးမ်ား သာမက၊ ၿပင္ပပုဂၢလိက (private) တာ၀န္ရာထူးမ်ားတြင္ပါ တြင္က်ယ္စြာအသံုးၿပဳသည္။ ဆိုလိုသည္မွာရာထူး အခန့္ခံရမည့္သူ/ႏွုတ္ထြက္အၿဖဳတ္ ခံရမည့္သူမ်ားအေနႏွင့္လည္း အမိန့္ထြက္ၿပီးမွသိၾကရသည္ဟူေသာ အၿဖစ္မ်ိဳး၊ အေမရိက၀န္ထမ္းေလာက တြင္မရွိပါ။ အနည္းဆံုးၾကိဳတင္ေခၚယူေဆြးေႏြး အသိေပး ယံုမက၊ ကာယကံရွင္၏ေၾကာင္းက်ိဳးတင္ၿပေဆြးေႏြး ခ်က္၊ ေခ်ပခ်က္ဟူေသာအခြင့္အလမ္းတို့ကို ရရွိေအာင္ ေပးထားရသည္။ ဒီမိုကေရစီပြင့္လင္းၿမင္သာေသာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္တိုင္းတြင္ ရာထူးတာ၀န္ေပးအပ္/ ရုပ္သိမ္းမွုတိုင္း သည္ ဘယ္ေသာအခါမွ် surprise မ်ား မဟုတ္ပါ။

ၿမန္မာ့သမိုင္းေၾကာင္းတြင္ ရဲေဘာ္သံုးက်ိပ္ ကိုေရြးခ်ယ္ခဲ့ေသာတပ္မေတာ္ေခါင္းေဆာင္တစ္ဦးၿဖစ္သူ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းကိုယ္တိုင္က စစ္ပညာသင္ၾကားေရးအတြက္လူေရြးစဥ္ကတည္းက၊ ေနာင္အခါ ရဲေဘာ္သံုးက်ိပ္၀င္အၿဖစ္သမိုင္တြင္ၾကမည့္သူအားလံုး တစ္ဦးခ်င္းကိုေမးခြန္းအေသအခ်ာေမးၿပီးမွလက္တြဲ ေခၚေဆာင္သြားေၾကာင္းၾကားဘူးသည္။ လ်ိွ့၀ွက္ရလြန္းေသာကိစၥတစ္ရပ္ၿဖစ္ေသာေၾကာင့္၊ အနားကပ္မွ လူလဲရေသာ အၿဖစ္မ်ိဳးၾကံဳခဲ့ရေသာ္လည္း၊ ပါ၀င္ခဲ့သူတိုင္း၏စိတ္သေဘာထားကိုအတိအက်သိရမွ၊ ေရြးခ်ယ္ ခဲ့သည္ ဟုအဆိုရွိသည္။ ၿဗိတိသ်ွအုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ဒိုင္အာခီအစိုးရကိုပင္၊ ကာယကံရွင္ၿမန္မာ ေခါင္းေဆာင္ မ်ားကိုၾကိဳတင္ေခၚယူစကားေၿပာၿပီးမွခန့္အပ္သည္ဟုအဆိုရွိသည္။ လြတ္လပ္ခါစၿမန္မာႏိုင္ငံ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ တြင္လည္းႏိုင္ငံတႏိုင္ငံလံုးရန္ကုန္အစိုးရဟုေခၚရေလာက္ေအာင္ အစိုးရယႏၱရား ပ်က္ၿပားေနခ်ိန္တြင္ပင္၊ အစိုးရအဖြဲ့ထည္လဲၿဖစ္ခ်ိန္ကာလတြင္းပင္၊ အနည္းဆံုးပါတီတြင္း၊ အၿပန္အလွန္ ေဆြးေႏြးၿပီးမွ၊ ယင္းခန့္အပ္မည့္ သူကိုေခၚယူအသိေပးၿပီးမွရာထူးေပးသည္ဟုဆိုသည္။ ထို’ပထစ’ေခၚ ၿပည္ေထာင္စုအစိုးရစနစ္(၁၉၆၂)ခုႏွစ္ အာဏာလက္လႊတ္ၿပီးေနာက္ပိုင္း၊ ေနာင္တက္သမွ်အစိုးရအဆက္ဆက္ တို့သည္၊ စစ္တပ္ကို္အေၿခခံေသာ ႏိုင္ငံအစိုးရအၿဖစ္ “ေဘာင္းဘီ၀တ္/ေဘာင္းဘီခ်ြတ္” မ်ားအၿဖစ္ရပ္တည္ခဲ့ သည္မွာယေန့တိုင္ပင္။ ထိပ္ဆံုး အာဏာပိုင္အစိုးရအတြင္းပါ၀င္ၾကသူအားလံုးလိုလိုကို ၿပည္သူကသိရွိခြင့္ မရွိၾကေပ။ တပ္၏ထံုးစံအရ ရာထူးတိုးၿခင္း၊ခန့္ထားၿခင္း၊ ရုတ္သိမ္းၿခင္းအ၀၀တို့ကို၊ ထိပ္ဆံုးအာဏာပိုင္သူ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီဥကၠဌ ဗိုလ္ေန၀င္းႏွင့္အနီးကပ္ရွိသူ သံုးေလးဦးေလာက္ကသာတိုက္ရိုက္ခန့္အပ္တာ၀န္ ေပးသည့္အစဥ္အလာ ၾကီးရွင္သန္ၾကီးထြားခဲ့သည္။ အမ်ားအားၿဖင့္ခန့္အပ္တာ၀န္ေပးခံရသူေတြမွာ စစ္တပ္မွ ၿဖစ္သၿဖင့္၊ အမိန့္စာ ေၾကးနန္းရလ်င္ရၿခင္းဌာနခ်ဳပ္သို့ေန့ခ်င္းညခ်င္းသတင္းပို့လ်က္ ခ်က္ခ်င္းတာ၀န္ယူၾက ရသည္။ တာ၀န္လႊဲလ်င္ ေသာ္၎၊ တာ၀န္မွရပ္စဲလ်င္ေသာ္၎၊ ထိုနည္းတူခ်က္ခ်င္းအေရးယူေဆာင္ ရြက္သည္။ အေရးယူရန္ ရွိလ်င္လည္း၊ အမိန့္စာႏွင့္ဖမ္းဆီးအေရးယူမည့္သူပါတၿပိဳင္တည္းေရာက္ရွိ အေရးယူ သည္။ ထိုက်င့္စဥ္သည္ စစ္တပ္တြင္သာမက အရပ္ဘက္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးတြင္လည္းထိုနည္းတူက်ယ္ၿပန့္စြာ အသံုးခ်သည့္အေလ့အထ ရွင္သန္ၾကီးထြားလာသည္။ ယင္းကားမီဒီယာမ်ားတင္းၾကပ္ေသာေခတ္၊ လူမွုကြန္ယက္ (social network) အပါအ၀င္၊ အင္တာနက္၊ ဖံုး၊ ဖက္စ္၊ ရုပ္ၿမင္သံၾကားကင္းမဲ့ေသာေခတ္အခါက ‘ေန့ၿမင္၊ ညေပ်ာက္’ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္တြင္က်ယ္စဥ္ကၿဖစ္သည္။ ရုပ္ၿမင္သံၾကားအပါအ၀င္၊ အင္တာနက္ေခတ္ ထိုးေဖါက္ေနေသာ ယေန့လူ့အဖြဲ့အစည္းတြင္၊ ရာထူးခန့္အပ္ၿခင္းခံရသူေတြ၊ ရာထူးရပ္စဲခံရသူေတြ ရုပ္ၿမင္ သံၾကားသတင္းၾကည့္ မိမွ မိမိ ၀န္ၾကီးၿဖစ္ေၾကာင္း၊ ရာထူးမွဆင္းေပးရေၾကာင္းသိၾကရသည္ဟူ၏။ ၿမန္မာႏိုင္ငံ၏ ပြင့္လင္းၿမင္သာမွု ကို မည္သည့္နည္းၿဖင့္အဓိပၸါယ္ဖြင့္သည္ဟူသည္ကိုကား လက္ရွိအစိုးရထိပ္ပိုင္းအာဏာရွိ မ်ားသာသိႏိုင္မည္ မွန္ေသာ္လည္း၊ ႏိုင္ငံတကာကမ်က္ေစ့ေဒါက္ေထာက္ၾကည့္ေနၿခင္းခံေနရသည့္ယေန့ ၿမန္မာ့ဒီမိုကေရစီ ကူးေၿပာင္းေရး လုပ္ထံုးလုပ္နည္းကား၊ ဤၿဖစ္ရပ္မ်ားေၾကာင္းဂုဏ္သိကၡာထိခိုက္ဖြယ္ရာ ၿဖစ္ေနသည္ မွာအမွန္ပင္။ ယခုအစိုးရသတင္းစာမီဒီယာပိုင္းတြင္ ေန့စဥ္ႏွင့္အမွ်ၿမင္ေတြ့ေနၾကရေသာ၊ အစိုးရ၏စီမံခ်က္/ ကံထရိုက္/တင္ဒါေခၚယူၿခင္းမ်ားကိုစတင္ၿမင္ေတြ့ၾကရေသာ္လည္း၊ ယင္းအခြင့္အလမ္းမ်ား ကို ရရွိမည့္သူေတြ မွာမည္သူေတြၿဖစ္သည္ကိုလူထုကၾကိဳတင္ခန့္မွန္းၿပီးသားၿဖစ္ေနသည္။ (၂၀၁၁)ခုႏွစ္တြင္ ေပၚေပါက္လာေသာ အစိုးရအဖြဲ့၀င္မ်ားသာမက လႊတ္ေတာ္ႏွင့္ ဗဟိုအဆင့္အဖြဲ့အစည္းၾကီးမ်ားအားလံုးကို၊ ယခင္ႏိုင္ငံေတာ္ ေအးခ်မ္းသာယာေရးႏွင့္ဖြံ့ၿဖိဳးေရးေကာင္စီအၾကီးအကဲ ဗိုလ္သန္းေရႊမွ စိတ္ၾကိဳက္ ကလဖန္ထိုး ခန့္အပ္ခဲ့သူ မ်ားခ်ည့္ၿဖစ္သည္ဆိုသည္ကားၿငင္းဘြယ္မရွိ။ ယုတ္စြအဆံုးၿပည္သူ့ကိုယ္စားလွယ္အမည္ခံ အမတ္မ်ားသည္ ပင္လ်င္စစ္အစိုးရအ၀န္းအ၀ိုက္ႏွင့္ ယင္းႏွင့္နီးစပ္လြန္း၍စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္မ်ားကိုသန္းၾကြယ္မ်ား ၿဖစ္ေအာင္ပံ့ပိုးေပး ၾကေသာစီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္ၾကီး အခ်ဳိ့ကိုွသာတာ၀န္ေပးေရြးခ်ယ္ခဲ့သည္မွအထင္အရွားပင္။

“တာ၀န္မွရပ္စဲၿခင္း”၊ “မိမိသေဘာဆႏၵအေလ်ာက္ႏွုတ္ထြက္ခြင့္ၿပဳၿခင္း”၊ “က်န္းမာေရးေၾကာင့္အနားယူၿခင္း” ဟူေသာေရလဲသံုးေ၀ါဟာရမ်ားသည္ထိုအမိန့္ေၾကၿငာခ်က္တိုင္းတြင္ပါ၀င္ၾကသည္ကိုၿပည္သူတို့ဖတ္ရွိသိရွိနားလည္ၾကေသာ္လည္း၊ အမ်ားၿပည္သူကသံုးစြဲေသာ တခုတည္းေသာ ေ၀ါဟာရကား ဘယ္၀န္ၾကီးေတာ့ ”ၿပဳတ္သြားၿပီေဟ့” ဟူေသာမွတ္ခ်က္ပင္။ ဆိုခဲ့ေသာအေၾကာင္းၿပခ်က္မ်ားသည္အမွန္တကယ္ၿဖစ္ႏိုင္ေခ် ေၾကာင္းခ်င္းရာမ်ားၿဖစ္ႏိုင္ေသာ္လည္း၊ လူထု ၏ယံုၾကည္မွေလ်ာ့နည္းေနေသာအစိုးရအေနၿဖင့္၊ မည္သည့္ ရွင္းလင္းခ်က္မ်ိဳးကမွထိုးေဖါက္ႏိုင္စြမ္းမရွိႏိုင္ေပ။ အစိုးရ၀န္ထမ္းအဖြဲ့အစည္းအဆင့္ဆင့္တို့တြင္ ၀န္ထမ္း အၾကီးအကဲမ်ားၿဖစ္သည့္ညႊန္ၾကားေရးမွူးခ်ဳပ္၊ ဦးေဆာင္ညႊန္ၾကားေရးမွူး၊ အဖြဲ့ဥကၠဌအသီးသီးမွစ၍ ေအာက္ေၿခ အက်ဆံုး ရံုးေစအထိအားလံုးေသာအဆင့္တိုင္းတြင္ရွိေနၾကသူတို့အစိုးရဌာနမ်ားမွ နည္းမ်ိဳးစံု (အၿငိမ္းစားယူမွု အပါအ၀င္) ၿဖင့္ထြက္ၾကရလ်င္၊ ထိုထြက္သည့္ေန့မွစ၍ လမ္းေဘးေရာက္သြားၾကသည္။ ထိုနည္းတူတပ္ဘက္ ဆိုင္ရာရာထူးမ်ားမွ သံအမတ္အပါအ၀င္၊ ၀န္ထမ္းအဖြဲ့အစည္းမ်ားသို့အရပ္၀တ္လဲ ေၿပာင္းေရႊ့ၾကရသူတို့လည္း မိသားစုလိုက္မ်က္ရည္ႏွင့္မ်က္ခြက္ၿဖစ္ၾကရသည္။ သို့အတြက္ေၾကာင့္ မိမိရာထူးၿမဲၿမန္ေရးကားေန့စဥ္ႏွင့္အမွ် အေရးၾကီးလာသကဲ့သို့၊ ဗုဒၶဘာသာမ်ားပင္ၿဖစ္လင့္ကစား ေဗဒင္၊ ဘိုးေတာ္၊ အခါေတာ္ေပးဆရာမ်ားထံ ခ်ဥ္းကပ္ၾကရသည္။ ဗုဒၶအယူႏွင့္ေၿဖာင့္ေၿဖာင့္ၾကီးဆန့္က်င္ေသာ ထိုလုပ္ရပ္မ်ားကို သူ့ထက္ငါအၿပိဳင္အဆိုင္ လုပ္ၾကရသည္။ မိမိရာထူးေပၚမူတည္လ်က္ရရွိခံစားရေသာ အခြင့္ထူးအာဏာမ်ား တည္ၿမဲအဓြန့္ရွည္ေရးကား၊ ထိုထိုအရာရွိၾကီးငယ္အားလံုႏွင့္စစ္ဗိုလ္ေလာကတြင္ ပါတြင္က်ယ္နက္ရွိုင္းစြာ ၀င္ေရာက္ေနရာယူေနသည္မွာ ပုဂံေခတ္အရည္းၾကီးေခတ္ႏွင့္အလားသ႑ာန္တူေနေပၿပီၿဖစ္သည္။ ၀မ္းနည္းဘြယ္ေကာင္းေပစြ။ အင္းအိုင္ လက္ဖြဲ့ယၾတာမ်ားေပးႏိုင္ၾကသူသံဃာေတာ္မ်ားပင္ လာဘ္လာဘ ရႊင္ၾကသည္ဟူ၏။ အထက္အဆင့္ဆင့္ ေသာအၾကီးအကဲမ်ားကိုပံုမွန္လက္ေဆာင္ပဏာဆက္သ ရေသာစနစ္သည္၊ သက္တမ္းစ,ခါစၿဖစ္ေသာ ပြင့္လင္းၿမင္သာမွုရွိသည့္ၿမန္မာ့အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္သစ္ၾကီးကို အႏိုင္ပိုင္းလုၿပီ ၿဖစ္သည္။ စကားတန္ဆာဆင္ ၀ါဒၿဖန့္စနစ္ထြန္းကားခ်င္တိုင္းထြန္းကားခဲ့ေသာ ေခတ္ေဟာင္းစနစ္သည္ ယခုတဖန္ေခါင္းေထာင္လာၿပီ ၿဖစ္သည္။

အံ့ၾသဘြယ္ေကာင္းသည္ကား၊ အစိုးရႏွင့္ဗဟိုအဆင့္အသီးသီးတို့၏ရာထူးၾကီးမ်ားတြင္ခန့္အပ္တာ၀န္ေပးရန္၊ သမၼတထံမွေပးပို့လာေသာ ၀န္ၾကီးေလာင္းအပါအ၀င္ရာထူးၾကီးမ်ားကိုလႊတ္ေတာ္တြင္ အေမးအၿမန္းမရွိ ေနာက္တေန့တြင္၊ ခန့္အပ္တာ၀န္ေပးေသာလုပ္စဥ္ၾကီးတရပ္လံုး လက္ခံေသာလက္ရွိ ၿပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ အပါအ၀င္၊ တိုင္းေဒသၾကီးႏွင့္ ၿပည္နယ္လႊတ္ေတာ္မ်ား၏ ၿပည္သူ့ကိုယ္စားလွယ္ေတာ္ၾကီးမ်ား၏ “ၿပည္သူ ကိုယ္စားၿပဳမွု” ကိုမယံုၾကည္ႏိုင္ဘြယ္ေတြ့ရသည္။ ပို၍အံ့ၾသရသည္မွာ အတိုက္အခံပါတီအမည္ခံ အမတ္မ်ား၏ ႏွုတ္ဆိတ္မွုကိုမယံုၾကည္ႏိုင္ဘြယ္ၿမင္ေတြ့ေနရသည္။ မိမိကိုတာ၀န္ေပးခန့္အပ္ေၾကာင္း surprise သိၾကသူ အၾကီးအကဲမ်ားရွိသလို၊ ရုပ္ၿမင္သံၾကားၾကည့္မိမွ မိမိရာထူးမွဆင္းေပးရေၾကာင္းသိရွိၾကသူေတြ၀န္ ခံေသာ စကားကိုၾကားရဖူးၿပီ။ အေနာက္ႏိုင္ငံသားမ်ားအတြက္surprise ၾကိဳက္ႏွစ္သက္ခံုမင္ေခတ္စားေသာ ယေန့ ေခတ္ကာလတြင္၊ ၿမန္မာ့ေၿမၿမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးေလာကတြင္ ရာထူး surprise ေခတ္ေရစီးေၾကာင္းသည္ (၁၉၆၂) ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီေခတ္ကတည္းကပင္အၿမစ္တြယ္ၾကီးထြားေနၿပီ ဆိုလ်င္ၾကြား၀ါရာ ေရာက္မည္ ေလာ။

မဲဆႏၵေပးေရြးခ်ယ္သူၿပည္သူတိုင္းက မိမိေရြးခ်ယ္ေပးလိုက္ေသာသမၼတမွခန့္အပ္တာ၀န္ေပးမည့္သူအစိုးရအဖြဲ့ အစည္း၀င္အဆင့္ဆင့္တို့အေၾကာင္းခေရေစ့တြင္းက် သိခ်င္သည္မွာသဘာ၀က်၍လက္ခံသင့္ေသာဒီမိုကေရစီ က်င့္ထံုးမူၿဖစ္သည္။ ထိုနည္းတူ ထိုရာထူးတာ၀န္မ်ားမွရုပ္သိမ္းခဲ့လ်င္လည္း၊ အေၾကာင္းရင္းအစစ္အမွန္ကို သိလိုၾကသည္မွာႏိုင္ငံသားတို၏ပိုင္ခြင့္ၿဖစ္သည္။ ထိုနည္းတူမိမိတို့ႏိုင္ငံအၾကီးအကဲသမၼတ၏ကိုယ္ေရး အေၾကာင္းအရာအားလံုးကိုႏိုင္ငံသားတို့ကသိခြင့္ရွိၾကပါ သည္။ ယုတ္စြအဆံုးမိမိသမၼတ(သို့)အၾကီးအကဲတို့၏ စိတ္ေနသေဘာထား၊ အားနည္းခ်က္၊ အားသာခ်က္၊ ၀ါသနာ၊ လုပ္ငန္းအေတြအၾကံဳႏွင့္အဓိကက်ေသာ ၿပႆနာကိုယ္တြယ္ေၿဖရွင္းခ်က္မ်ား၊ မိသားစုကိစၥရပ္မ်ားကအစအသိေပးရန္လိုအပ္ပါသည္။ မိမိႏိုင္ငံအၾကီး အကဲကိုမိမိႏိုင္ငံသားတိုင္းကသိလိုခြင့္မွာေမြးရာပါပိုင္ခြင့္မ်ားပင္ၿဖစ္သည္။ အမည္၊ ပညာအရည္အခ်င္း၊ ရာထူးတာ၀န္အဆင့္ဆင့္ေလာက္သာေဖၚၿပထားေသာကိုယ္ေရးမွတ္တမ္းအက်ဥ္းေလာက္သာအသိေပးရေတာ့မည့္ေခတ္မဟုတ္ေတာ့။ ကိုယ္ကမရွင္းလင္းမေဖၚၿပလ်င္၊ လူမွုကြန္ယက္က၀င္ေရာက္ေနရာယူလ်က္ ကိုယ့္အေၾကာင္းေသာင္းေၿပာင္းေထြလာၿဖစ္သြားႏိုင္သည္။ ၿဖစ္လည္းၿဖစ္ေနေသာေခတ္ၾကီးသို့ ခ်ဥ္းနင္း ၀င္ေရာက္ေနေပၿပီ။

သမၼတဦးသိန္းစိန္အေနၿဖင့္ ေခတ္အဆက္ဆက္ႏိုင္ငံေရးေလာကတြင္နည္းမ်ိဳးစံုပါ၀င္ခဲ့ၾကၿပီး၊ နည္းမ်ိဳးစံုၿဖင့္ အနားယူခဲ့ၾကသူမ်ားကို ေနရာေပးအေရးတယူၿပဳမွုမ်ားရွိသည္ကိုႏိုင္ငံေရးေလာကသားတို့ေတြ့ၿမင္ေနၾကရ သည္။ အတိုက္အခံမ်ားကိုပင္ မိမိတို့ယံုၾကည္ခ်က္ခံယူခ်က္မ်ားကိုေဘးခ်လ်က္နိုင္ငံၿပန္လည္ထူေထာင္ေရးကို လက္တြဲလုပ္ႏိုင္ရန္အတြက္၊ လက္ကမ္းၾကိဳမွုမ်ားတရား၀င္ၿပဳလုပ္ခဲ့သည္ကိုလည္းေတြ့ရသည္။ အရည္အေသြး ၿပည့္၀ေသာ capacity building ၿဖစ္စဥ္ၾကီးေပၚထြန္းေရးႏွင့္ အဓြန့္ရွည္တည္တန့္ေရးမွာ ရာထူးခန့္အပ္ ေၿပာင္းလဲမွုမ်ားတိုင္းကို ၿပည္သူတိုင္းပြင့္လင္းၿမင္သာစြာသိရွိခြင့္ရေရးမွာအေရးၾကီးသလို၊ ကာယကံရွင္မ်ား ကိုၾကိဳတင္အသိေပးေဆြးေႏြးေ၀ဖန္ခြင့္အခြင့္အေရးေပးရန္မွာလည္းအထူးအေရးၾကီးေပသည္။ “အိမ္ေနာက္ေဖး ေပါက္” မွမိမိရာထူးဌာနႏၱာရကိစၥေဆာင္ရြက္မွၿဖစ္မည္ဟူေသာ၀န္ထမ္းဆက္ဆံေရး က်င့္ထံုးၾကီးစိုးေနသမွ် ကာလပါတ္လံုး ၿပဌာန္းထားေသာ ၀န္ထမ္းဥပေဒ၊ လုပ္ထံုးလုပ္နည္း ႏွင့္ တည္ဆဲၿပည္ေထာင္စုရာထူး၀န္ အဖြဲ့ၾကီး၏ဂုဏ္သိကၡာသည္ဘန္းၿပအဖြဲ့အစည္းအေနႏွင့္လူထု၏အခြန္လစာကိုအေခ်ာင္ထိုင္စားေနေသာေသးသိမ္သည့္အဆင့္တြင္သာတည္ရွိေနေပမည္။ ထိုအဂတိတရားလိုက္စားမွုကအခြင့္အာဏာရွိသူတို့၏ရိုသားမွုကို ၿဖိဳဖ်က္ၿခင္းခံေနၾကရမည္။ ၿပည္သူကိုအလုပ္အေက်ြးၿပဳရမည့္ public servant ဘ၀မွ အထက္အရာရွိကို သာကိုယ္စား ၿပဳေသာ ၀န္ထမ္းအဆင့္ဆင့္မ်ားသာလႊမ္းမိုးမ်ားၿပားလာမည္ၿဖစ္သည္။ တခိ်န္တည္းမွာပင္ ေ၀ဖန္ခံႏိုင္အားနည္းပါးလြန္းလွေသာ ၀န္ၾကီး၀န္ကေလးမင္းမ်ားအေနႏွင့္လည္း၊ လူထုႏွင့္စတုတၳမ႑ိဳင္ၾကီး၏ ၿပစ္ၿပစ္ႏွစ္ႏွစ္ေ၀ဖန္မွုကိုခံႏိုင္ရည္ရွိေသာ စိတ္ဓါတ္က ႏိုင္ငံခ်စ္စိတ္ဟူေသာ စကားတန္ဆာထက္ပိုအေရးၾကီး သည္ဆိုသည္ကို လက္ခံၾကဘို့လိုၿပီၿဖစ္သည္။ ေခတ္အဆက္ဆက္ ေ၀ဖန္ခံရဖို့ေ၀းစြ၊ ေမာ္ပင္အၾကည့္မခံရ ေသာ သက္ဦးဆံပိုင္အာဏာတည္းဟူေသာ အခြင့္ထူးၾကီးမ်ားကို ခ၀ါခ်ၾကရန္အထူးလိုၿပီၿဖစ္ပါသည္။

လူသည္စနစ္၏သားေကာင္ တည္းဟူသည္မွာေသြးထြက္ေအာင္မွန္ေသာ္လည္း၊ ဤစနစ္ကိုလူေတြကသာ ဖန္တီးထားသည္မဟုတ္ပါလား။ ပြင့္လင္းၿမင္သာမွုဆိတ္သုဥ္းေသာေခတ္ထဲတြင္ပင္ရွိေနေသးေသာ “မင္းခစား”အစိုးရအၾကီးကဲအဆင့္ဆင့္တို့၊ “ကမ္းနားသစ္ပင္” ဟူေသာဘ၀၀ဲၾသဂါမွလြန္ေၿမာက္ေရး ၾကိဳးပမ္းရန္မွာ၊ မိမိတို့တာ၀န္သာၿဖစ္ပါေၾကာင္း။   ။