မွန္ကန္ေသာ အာမခံစနစ္ၿဖင့္ လႊမ္းၿခံဳကာကြယ္ႏိုင္မွုရရွိေရး

တေလာကရင္းႏွီးတဲ့မိတ္ေဆြတစ္ဦးက သူကေန လစဥ္ေပးသြင္းေနရတဲ့ သူ့ရဲ့အာမခံပရီမီယံေၾကးေတြၿမင့္ လာတဲ့ကိစၥနဲ့ ပါတ္သက္ၿပီးၿငိီးတြားေၿပာဆိုတာကိုၾကားမိရင္းက ဒီေဆာင္းပါးကိုေရးမယ္လို့စိတ္ကူးမိပါတယ္။ က်ြန္ေတာ့မိတ္ေဆြဟာ ဒီအေမရိကႏိုင္ငံမွာေမြးဖြားၾကီးၿပင္းပညာသင္တတ္ဘဲြ့ရလူမ်ိဳးၿခားတေယာက္ၿဖစ္ၿပီး၊ ကိုယ္ပိုင္အသက္ေမြး၀မ္း ေၾကာင္းလုပ္ေနသူၿဖစ္တာမို့၊ ၀င္ေငြေၿဖာင့္ၿဖဴးတဲ့စာရင္း၀င္တစ္ဦးလို့ဆိုႏိုင္ေပမဲ့ ၾကြယ္၀ခ်မ္္းသာေလာက္ေအာင္ ၀င္ေငြေကာင္းသူတေယာက္ေတာ့မဟုတ္မွန္းက်ြန္ေတာ္ေကာင္းေကာင္း သိပါတယ္။ သူ့အဆိုအရလစဥ္ေပး သြင္းရတဲ့အာမခံအမ်ိဳးမ်ိဳးတို့ရဲ့ပရီမံယံေၾကးဟာ (၃)ေထာင္ေက်ာ္ေလာက္ ရွိတယ္လို့ဆိုပါတယ္။

ဆိုေတာ့-အာမခံစရိတ္စကဟာအေမရိကလူေနမွုဘ၀မွာသိသာတဲ့၀န္ထုပ္၀န္ပိုးၾကီးတခုၿဖစ္လာၿပီလို့ဆိုရမွာ ေပါ့။ အာမခံတို့ရဲ့သေဘာသဘာ၀ဟာ တေန့တၿခားၾကီးမားလာတဲ့ေနထိုင္စားေသာက္စရိတ္၊ ၀န္ေဆာင္စရိတ္၊ ေပၚေပါက္လာႏိုင္မဲ့ကိစၥမေတာ္တဆမွုေတြေၾကာင့္ ကုန္က်ရမဲ့စရိတ္စကကိုၾကားကန္မိႏိုင္ေအာင္၊ ၀န္းရံေပး ထားတဲ့ လႊမ္းၿခံဳကာကြယ္မွုတခုမို့ ဆိုခဲ့တဲ့ကိစၥေတြကိုတာ၀န္ယူေၿဖရွင္းေပးမဲ့ ေငြေရးေၾကးေရးပိုင္းဆိုင္ရာေတြ မွာ၊ စိတ္ေအးခ်မ္းသာမွု (peace of mind) လို့ယူဆထားခ်က္ဟာလြဲေခ်ာ္မွုတခုခုဆီသို့ဦးတည္ေနၿပီလားဆိုတဲ့ သံသယစိုးရိမ္မွုေတြၾကီးထြားလာႏိုင္ဘြယ္ရွိေနပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဆိုခဲ့တဲ့မေမွ်ာ္မွန္းႏိုင္တဲ့ၿဖစ္ရပ္ေတြ အတြက္ အမွန္တကယ္ကုန္က်မဲ့စရိတ္စကေတြဟာေၾကာက္ခမန္းလိလိ ေစ်းစရိတ္ၾကီးတဲ့ေခတ္ကိုေရာက္ မွန္းမသိ ေရာက္ေနၾကပါၿပီ။ ဥပမာ-က်န္းမာေရးအာမခံရွိသူတစ္ဦးဆီမိမိေဆးရံုတက္ေရာက္ကုသစရိတ္တြက္ ခ်က္မွုမွတ္တမ္း (care statement) ေရာက္လာတဲ့အခါမွ၊ ရက္ပိုင္းေလးအတြင္းေသာင္းနဲ့ခ်ီကုန္က်ေၾကာင္း ေတြ့ရမွ မ်က္လံုးၿပဴးၿပီ။ ေတာ္ပါေသးရဲ့ ငါ့က်န္းမာေရးအာမခံကအကုန္အက်ခံေပးလို့ဘဲလို့သက္ၿပင္းခ်ၾကရတဲ့ အၿဖစ္ေတ့ြၾကံဳဘူးၾကပါမွာပါ။ အေမရိကေရာက္ၿမန္မာမ်ားအေနနဲ့ ဆိုခဲ့တဲ့အာမခံအမ်ိဳးမ်ိဳးတို့ရဲ့အရံအတား လက္ ၀ယ္ရွိေနၾကတာေၾကာင့္တကယ္ကုန္က်စရိတ္ကိုမ်က္ေၿခၿပတ္ေနၾကၿပီး၊ ၿမန္မာႏိုင္ငံမွေနတဲ့ေဆြမ်ိဳးသားခ်င္း မ်ားရဲ့ေဆးကုသစရိတ္သိန္းေသာင္းမ်ားစြာတို့ရဲ့သတင္းကို၊ ရင္သပ္ရွုေမာအံ့ၾသၾကတာေတြအမွတ္ရၾကလိမ့္မယ္ ထင္ပါတယ္။

ကမၻာ့စီးပြားေရးပညာရွင့္အသီးသီးတို့ကတညီတညြတ္သေဘာတူၾကတဲ့အခ်က္ကေတာ့၊ အာမခံစနစ္ဟာ တဖက္က၊ စားသံုးသူအမ်ားရဲ့ဥစၥာပိုင္ဆိုင္မွုကိုလႊမ္းၿခံဳကာကြယ္မွုေပးသလို၊ တဖက္ကေနၿပီးစီးပြားဖြံ့ၿဖိဳးမွုကို တြန္းအားေပးတဲ့ေမာင္းႏွင္အားၾကီးတခု ဆိုတဲ့အခ်က္ကိုပါဘဲ။

ကဲ- အေမရိကႏိုင္ငံမွာေနထိုင္ၾကတဲ့အလုပ္အကိုင္ရွိၿပီးအလုပ္ကပံ့ပိုးေပးတဲ့ခံစားခြင့္ပံုမွန္ရွိသူတစ္ဦးမွာ ထားရတဲ့အာမခံအမ်ိဳးအစားေတြကိုၾကည့္ၾကရေအာင္ပါ။

(၁) ယာဥ္ႏွင့္ပါတ္သက္ေသာသူတပါးထိခိုက္မွုအာမခံ၊ (auto liability insurance) - မိမိဖာသာ၀ယ္ယူ ရပါတယ္။

(၂) က်န္းမာေရးအာမခံ (health insurance) အလုပ္ရွင္ကပံ့ပိုးရင္ေသာ္၎၊ မိမိကိုယ္တိုင္အစိုးရ/ ပုဂၢလိကမွတဆင့္၀ယ္ယူၿခင္းၿဖင့္၎၊

(၃) ဘ၀အာမခံ (Life insurance – permanent or life) - အလုပ္ရွင္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက အဲ့ဒီ အတြက္ကိုပရီမီယံေၾကးေပးသြင္းေပးၾကပါတယ္။ တန္ဘိုးပိုမိုၾကီးမားတဲ့အာမခံေတြကိုလည္း သင့္ေလ်ာ္ တဲ့ႏွဳန္းထားေတြနဲ့ေပးသြင္းႏိုင္ၾကပါတယ္။

(၄) လုပ္ခြင္မေတာ္တဆထိခိုက္မွုအာမခံ (Workers’ Compensation insurance) - အလုပ္ရွင္ကေပးသြင္း တဲ့အလုပ္ခြင္တြင္းတိုက္ရိုက္(သို့မဟုတ္)သြယ္၀ိုက္ေသာနည္းနဲ့ဆက္စပ္တဲ့ထိခိုက္ နာမက်န္းမွုအာမခံ၊

(၅) အိမ္တန္ဘိုးလစဥ္ေပးသြင္းေငြအတြက္အာမခံ (Mortgage insurance) – (အိမ္ပိုင္ရွိသူမ်ားဆိုရင္) မိမိကုိယ္တိုင္ေပးသြင္းရပါတယ္၊

(၆) အိမ္ႏွင့္ပါတ္သက္ေသာသူတပါးထိခိုက္မွုႏွင့္ပ်က္စီးဆံုးရွံဳးမွု အာမခံ (Property liability insurance – renter, owned or condominium policies) - မိမိကုိယ္တိုင္ေပးသြင္းရပါတယ္၊ ဒီေနရာမွာ မိမိပိုင္းအိ္မ္တြင္း ပစၥည္းမ်ားတြက္ Wall-in insurance နဲ့ ငလ်င္ေဘးအာမခံ (earthquake insurance) တို့ကိုလည္း (သီးသန့္ ၀ယ္လိုရင္) မိမိကုိယ္တိုင္ေပးသြင္းရပါတယ္၊

ဒါေတြဟာလက္လွမ္းမွီသေလာက္စာရင္းၿပဳစုထားတဲ့ အေမရိကႏိုင္ငံအေၿခခ်ေနထိုင္ၾကတဲ့ ၿမန္မာေတြ အတြက္ မရွိမေနရွိေနရမဲ့ အာမခံေတြလို့ဆိုပါရေစ။

မိမိရဲ့ဘ၀လိုအပ္ခ်က္ေပၚမူတည္ၿပီးအၿခားလိုအပ္တဲ့အာမခံအရံအတားအမ်ိဳးမ်ိဳးတို့လည္းရွိေနပါေသးတယ္။ ဥပမာ- ကို္ယ္ပိုင္းစီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္တို့အတြက္မရွိမေနလိုအပ္တဲ့ တရားစြဲမွုေတြအတြက္ဥပေဒေၾကာင္း ဆိုင္ရာအာမခံ၊ စီးပြားေရးအာမခံ၊ ကုန္ပစၥည္းအာမခံ၊  ဆရာ၀န္သူနာၿပဳေတြအတြက္ professional liability (သို့မဟုတ္) malpractice အာမခံမ်ိဳးေတြ ဟာ ဥပမာအခ်ိဳ့သာၿဖစ္ၿပီးမရွိမၿဖစ္ရွိေနဘို့လိုတဲ့ အာမခံအမ်ိဳးအစား ေတြပါ။

ဒီေနရာမွာ အာမခံလစဥ္ေပးသြင္းေနပါလ်က္နဲ့ ကိစၥၾကီးငယ္ေပၚရင္အာမခံကုမၸဏီမ်ားနဲ့ၿငင္းၾကခုန္ ၾကရတဲ့ ေပးေလ်ာ္ဘို့ၿငင္းဆန္မွု (တနည္း - coverage denial) ဘက္တေစ့တေစာင္းၾကည့္ၾကရေအာင္ပါ။ ေအာက္ပါအခ်က္ေတြဟာတကယ္ေတာ့ မိမိ၀ယ္ယူထားတဲ့ ေပၚလစီ (Policy) ေတြကအတိအက်ညႊန္းၿပေလ့ ရွိတဲ့ ၿခြင္းခ်က္ (exclusions) ေတြပါ။

(က) ဘ၀အာမခံ -  ေသဆံုးမွုၿဖစ္ရၿခင္းဟာ အရက္မူးယစ္ေဆးသံုးစြဲမွုေၾကာင့္၊ မိမိကိုယ္ကိုေသေၾကာင္း ၾကံၿခင္း၊ ထိခိုက္ေစတဲ့နည္းနဲ့တမင္ၾကံရြယ္ေသေစၿခင္း၊ မိမိခံစားရေသာေ၀ဒနာကိုေပ်ာက္ကင္းေအာင္ကုသ ႏိုင္ေသာအေၿခအေနရွိေပမဲ့ တမင္လ်စ္လ်ဴရွုၿခင္း။

(ခ) ယာဥ္ထိခိုက္မွုအာမခံ - ယာဥ္အတြင္းကိုယ္ပိုင္ပစၥည္းမ်ား၊ တမင္ၾကံရြယ္ေသာထိခိုက္ပ်က္စီးေစမွု၊ ယာဥ္ေမာင္းႏွင္စဥ္မွာအရက္/တားၿမစ္ေဆး၀ါးယံုးစြဲထားမွု၊ စစ္/သဘာ၀ေဘးက်ေရာက္ေသာေဒသတြင္း ပ်က္စီးမွု။

(ဂ) က်န္းမာေရးအာမခံ - တမင္ၾကံရြယ္မွုၿဖစ္နာမက်န္းၿဖစ္ေစရန္ မိမိကိုယ္တိုင္ကိုေသာ္၎၊ တပါးသူအားေစ ခိုင္း၍၎ ၿပဳလုပ္ၿခင္း၊ အာမခံစနစ္ကသတ္မွတ္ထားေသာေဆးကုထံုး၊ ဆရာ၀န္၊ ေဆးခန္းေဆးရံုႏွင့္ ေဆးခန္း မ်ားကို အသံုးမၿပဳၿခင္း၊ စစ္/သဘာ၀ေဘးက်ေရာက္ေသာေဒသတြင္း ထိခိုက္မက်န္းမာမွု။

(ဃ) အိမ္ႏွင့္ပါတ္သက္ေသာ အာမခံ - မိမိပိုင္အိမ္အစိတ္အပိုင္းေသာ္၎၊ တခုလံုးကိုေသာ္၎ တမင္ၾကံရြယ္ ၍ပ်က္စီးေစၿခင္း၊ ပ်က္စီးေအာင္အားေပးၿခင္း၊ လ်စ္လွ်ဴရွုၿခင္း၊ ေငြေၾကးေပ်ာက္ဆံုးၿခင္း၊ စစ္/သဘာ၀ေဘးက် ေရာက္ေသာေဒသတြင္း ပ်က္စီးမွု။

ေသေသၿခာၿခာစဥ္းစားၾကည့္ရင္ တိုးတက္တဲ့ႏိုင္ငံၾကီးေတြမွာအေၿခခ်ေနထိုင္ၾကသူအားလံုးတို့အတြက္ (အာမခံ အမ်ိဳးအစားနည္းနည္းသာကြာရင္ကြာမယ္)၊ အာမခံရွိၿခင္းမရွိၿခင္းဟာဘ၀ရဲ့လံုၿခံဳမွု၊ စိတ္ခ်မ္းသာမွုရွိေစေရးတို့ အတြက္အခရာက်လွတဲ့  (very big deal!) လို့ဆိုပါရေစ။