ပြဲမ၀င္ခင္ အၿပင္ကက်င္းပ - Retirement

က်ြန္ေတာ္တို့ ၿမန္မာတိုင္းရင္းသားေတြအတြက္ အၿငိမ္းစားယူၿခင္းဟာ ေပါင္းသင္းဆက္ဆံေရး လူမွုနယ္ပယ္က ဖယ္ခြာထြက္ၿပီလို့ယူဆၾကေပမဲ့ တိုးတက္တဲ့ႏိုင္ငံေတြ၊ အထူးသၿဖင့္ ကိုယ္စိတ္ ဖိစီးမွုၾကီးမားတဲ့ တိုးတက္ဖြံ့ၿဖိဳးၿပီး ႏိုင္ငံၾကီးေတြမွာေတာ့ ရေတာင့္ရခဲလွတဲ့ သက္ေတာ့္သက္သာ ဘ၀ (တနည္း) လြတ္လပ္တဲ့သက္တမ္းဘ၀ကိုေရာက္ၿပီဆိုၿပီး တန္ဘိုးထား ၿမတ္ႏိုးၾကပါတယ္။ ဒါဘာေၾကာင့္လဲလို့ေမးစရာရွိပါတယ္။ I am waiting for the retirement day ဆိုတဲ့ဆိုစကားဟာ၊ အေမရိကအပါအ၀င္ ႏိုင္ငံတကာမွာေရာက္ရွိအေၿခခ်ၾကသူေတြအတြက္ မရိုးႏိုင္တဲ့ ေတာင့္တေမွ်ာ္ မွန္းခ်က္ၾကီးပါ။ ေန့တဓူ၀ဇယ္စက္သလိုလွုပ္ရွားရုန္းကန္မွုေတြနဲ့ၿပည့္ႏွက္ေနတဲ့၊ ၀န္ထမ္းဘ၀ဟာ၊ ရရွိမွုနဲ့ညီမွ်တဲ့ ေပးဆပ္မွုေတြရွိတယ္ဆိုတာ၊ ဒီလိုႏိုင္ငံၾကီးေတြမွာေရာက္ရွိၾကသူ က်ြန္ေတာ္တို့ၿမန္မာ တိုင္းရင္းသားေတြနားလည္လက္ခံၿပီးသားပါ။ ၿမန္မာႏိုင္ငံတြင္းမွာေနစဥ္ အလုပ္လုပ္ကိုင္ၾကဘူးသူ ၿမန္မာ တိုင္းရင္းသားေတြအားလံုးကေတာ့၊ မိမိေမြးရပ္ကခြာၿပီး၊ တစိမ္းတရံေဒသမွာအေၿခခ်ေနထိုင္ ရင္း အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းၾကၿပီ ဆိုတာနဲ့၊ ကြာၿခားလွတဲ့ လုပ္ခြင္ဘ၀ကိုတေၿဖးေၿဖးသိလာၾကပါ တယ္။ ၿမန္မာႏိုင္ငံတြင္းေနထိုင္စဥ္ အလုပ္ခြင္တြင္းမွာ ဘာမွမယ္မယ္ရရကိစၥၾကီးငယ္မရွိဘဲ၊ ေန့တဓူ၀ ကုန္ဆံုးမွန္းမသိကုန္ဆံုးသြားၾကတဲ့ ရက္ေတြ မေရမတြက္ႏိုင္ေအာင္ပါ။ ဒါကလူတိုင္းမဟုတ္ႏိုင္ေပမဲ့ ဒီလိုဘ၀မွာေနထိုင္ခဲ့ဘူးၾကတဲ့ ၿမန္မာေတြသတိတရရွိေနၾကအံုးမယ္ထင္ပါတယ္။

ေသၿခာတဲ့က်ိဳးေၾကာင္းဆက္စပ္မွုတခုကေတာ့၊ အလုပ္ကိုအလုပ္နဲ့တူေအာင္လုပ္ၾကသူေတြ၊ ဘ၀ရဲ့ အာမခံခ်က္ကိုအားကိုးေလာက္တဲ့လူမွုလံုၿခံဳမွုကိုရရွိခံစားၾကရပါတယ္။ တေနကုန္လို့ကုန္မွန္း မသိဘဲ၊ မယ္မယ္ရရအလုပ္ၿပစရာမရွိတဲ့အလုပ္မ်ိဳးဆိုရင္ေတာ့၊ ဆိုခဲ့တဲ့ လူမွုခံစားခြင့္ဆိုတဲ့ အာမခံခ်က္က မေသၿခာမေရရာစရာပါ။

ခုအပါတ္မွာေတာ့ အေမရိကႏိုင္ငံရဲ့အထင္ကရ သက္ၾကီးေတြအတြက္အားကိုးအားထားေလာက္တဲ့ အဖြဲ့အစည္းၾကီးၿဖစ္တဲ့ AARP ၾကီးကၿပဳစုထုပ္ေ၀တဲ့ “Countdown to Retirement” ေဆာင္းပါးကို မွီၿငမ္းၿပီး၊ အေမရိကေရာက္ၿမန္မာသက္လြန္မ်ားအတြက္အေထာက္အကူၿဖစ္ေစၿခင္းငွာ၊ အခ်က္အ လက္မ်ားကိုစုေဆာင္းတင္ၿပလိုက္ပါတယ္။

အၿငိမ္းစားယူရန္ (၅)ႏွစ္အလို ၿပင္ဆင္သင့္တာေတြ

ဒီလို(၅)ႏွစ္ေလာက္ကတည္းကၿပင္ဆင္ဘို့တကယ္ဘဲလိုသလားလို့ေမးစရာရွိပါတယ္။ အေၾကာင္းရင္း ကေတာ့ အေမရိကႏိုင္ငံဟာလြတ္လပ္ေသာလူေနမွုဆိုတာယံုမွားဘြယ္ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ၿပည့္စံုတဲ့ လူမွုဘ၀အာမခံခ်က္ေတြကို တင္းၿပည့္ၾကပ္ၿပည့္ရရွိေရးဟာ မိမိကေနလိုက္နာေစာင့္ စည္းေဆာင္ရြက္ရမဲ့တာ၀န္၀တၱရားေတြအမ်ားၾကီးရွိတယ္ ဆိုတာကိုေတာ့ ၾကိဳတင္နားလည္ၾကရပါ လိမ့္မယ္။ Freedom is not always free ဆိုတဲ့စကားကိုၾကားဘူးၾကပါလိမ့္မယ္။ 

(က) အၿငိမ္းစားယူခ်ိန္မွာ မိမိလက္ရွိရရွိေနတဲ့လစဥ္၀င္ေငြရဲ့ (၆)ဆမွ(၈)ဆအထိ၊ အပိုစုေဆာင္း ရံပံုေငြရွိထားရပါမယ္။

(ခ) မိမိအလုပ္လုပ္ကိုင္စဥ္ထားရွိတဲ့ Pension, 401k/403(b) စသည္တို့ရဲ့စုေဆာင္းမွုနည္းဗ်ဴဟာကို စနစ္တက်သံုးသပ္ေလ့လာၿပီး၊ ထဲ့၀င္ေငြႏွဳန္းထားနဲ့ထဲ့၀င္ပံု(Contribution rate & distribution/divestment strategy) ေတြကိုေၿပာင္ းလဲသင့္ကေၿပာင္းလဲသတ္မွတ္ၾကရပါမယ္။

(ဂ) ေၿခြတာပါ။ ဒါကေတာ့ရွင္းပါတယ္။ ေၿပာရလြယ္သေလာက္ လိုက္နာရခက္ခဲလွပါတယ္။ အသံုးအစြဲၾကီးၾကသူေတြ ဘရိတ္အုတ္ၾကရမဲ့အခ်ိန္ေရာက္ပါၿပီ။ Life style ေၿပာင္းၾကရမဲ့အခ်ိန္လို့ ဆိုပါရေစ။

(ဃ) အေမရိကမွာအၿငိမ္းစားမယူမေနရအသက္ကန့္သတ္ခ်က္မရွိပါဘူး။ အၿငိမ္းစားယူဘို့အခ်ိန္ ဆိုင္းငံ့ႏိုင္ေလ၊ ကိုယ္အတြက္အက်ိဳးရွိေလပါဘဲ။ လက္ရွိအခ်ိန္မွာ အသက္(၅၉ ႏွစ္ခြဲ)မွာ မိမိစုေဆာင္းေငြ 401kကိုစတင္ထုတ္ယူႏိုင္သလို၊ အသက္(၆၅)မွာ Medicare လို့ေခၚတဲ့ က်န္းမာေရး အာမခံစတင္ခံစားႏိုင္ပါတယ္။ (၆၆ ႏွစ္ခြဲ) မွာ Social Security ခံစားခြင့္ရရွိႏိုင္ၿပီး၊ အသက္(၇၀)  ေလာက္မွ အဲ့ဒီခံစားခြင့္ကိုေစာင့္ဆိုင္းထုတ္ယူရင္ရာႏွုန္းၿပည့္ခံစားခြင့္ရၾကမွာပါ။

(င) ခုခ်ိန္ကစၿပီး၊ လစဥ္ တစ္လ $၉၀ စီသီးသန့္စတင္စုေဆာင္းပါလို့ဆိုပါတယ္။

(စ) 401k/403(b) (သို့မဟုတ္) IRA (Individual Retirement Account)ရွိၾကသူေတြ Roth IRA စတင္စုေဆာင္းၾကဘို့လိုၿပီလို့ ေငြေၾကးပညာရွင္မ်ားကအဆိုၿပဳၾကပါတယ္။ Roth IRA ရွိၾကသူေတြ ဟာ ခုလိုအၿငိမ္းစားမယူမွီမွာ 401k/403(b) ကေနထုတ္ယူသံုးစြဲတာမ်ိဳး (ဥပမာ- အိမ္ၿပင္ဆင္တာမ်ိဳး) ထက္ Roth IRA ကေနထုတ္ယူသံုးစြဲရင္ အခြန္သက္သာကင္းလြတ္ခြင့္ရၾကပါမယ္။ 

(ဆ) အိမ္ဖိုးေငြ (Mortgage)ကို ဦးစားေပးၿပီး၊ အ့ဲဒီအေၾကြးကေနကင္းေအာင္အၿမန္ၾကီဳး စားၾကရ မဲ့အခ်ိန္ပါ။ က်ြမ္းက်င္သူေတြအဆိုအရ လစဥ္ေပးသြင္းမဲ့အစား (၂)ပါတ္ၿခားတခါေပးသြင္းေငြပမာဏ ရဲ့ထက္၀က္စီေပးသြင္းသြားၿခင္းဟာ (၁၃)လစာေပးသြင္းရတာနဲ့ညီမွ်တဲ့အတြက္ အဲ့ဒီနည္းကိုသံုးစြဲၾက ဘို့ တိုက္တြန္းၾကပါတယ္။ Refinancing/home equity လို့ေခၚတဲ့ mortgage ကိုအသစ္တဖန္ၿပန္ စတဲ့ သက္သာစရာလို့ယူဆႏိုင္ဘြယ္ရွိတဲ့နည္းလမ္းေတြကိုေရွာင္ရွားၾကဘို့လည္းအၾကံၿပဳၾကပါတယ္။

(ဇ) Stockဟာ အၿမတ္အက်ိဳးမ်ားေပမဲ့ ဒီအခ်ိန္မွာ ပံုမွန္စုေဆာင္းမွုပမာဏကို အာမခံတဲ့ bond ကိုဦးစားေပးရမဲ့အခ်ိန္ပါ။ 401k/403(b) မွာ  bond ရဲ့ထဲ့၀င္ပမာဏ အနည္းဆံုး (၆၀%)ရွိဘို့အၾကံၿပဳ ၾကပါတယ္။ ေနာက္တနည္းကေတာ့ Target-fund ေတြအၿဖစ္မိမိစုေဆာင္းေငြကိုအသြင္ေၿပာင္းၾကဘို့ လိုပါလိမ့္မယ္။ အၿခားစဥ္းစားစရာစုေဆာင္းရံပံုေငြအမ်ိဳးအစားေတြကေတာ့- High-grade corporate bonds, Money Market, US Government bond, Certificate of Deposit (CD)နဲ့ Series I (Inflation-protected saving bonds) ေတြဟာ အက်ိဳးအၿမတ္နည္းေပမဲ့ အာမခံခ်က္ရွိတဲ့ စုေဆာင္းေရးနည္းဗ်ဴဟာ အမ်ိဳးအစားေတြပါ။

အၿငိမ္းစားယူရန္ (၃)ႏွစ္အလို ၿပင္ဆင္သင့္တာေတြ

ဒီအခ်ိန္မွာေဆာင္ရန္ထက္ေရွာင္သင့္တာေလးေတြ အရင္ေဆြးေႏြးရေအာင္ပါ။

(က) တန္ဘိုးၾကီးဇိမ္ခံကား၀ယ္ယူၿခင္း၊

(ခ) သားသမီး မဂၤလာေဆာင္တာ၀န္ယူၿပဳလုပ္ေပးၿခင္း၊

(ဂ) ကမၻာပါတ္ၿပီးဇိမ္ခံခရီးထြက္ၿခင္း၊

(ဃ) အိမ္သစ္၀ယ္ရန္၊ ေၿပာင္းရန္ၾကိဳးစားၿခင္း၊

(င) မိမိေဆြမ်ိဳးသားခ်င္းအမ်ိဳးမ်ားကို ေပးကမ္းစြန့္ၾကဲ၊ သံုၿဖံဳးၿခင္း၊

- ဒါေတြကိုေတာ့ စိတ္မကူးမိၾကဘို့လိုပါတယ္။

ဒီအခ်ိန္မွာ စတင္ေဆာင္ရြက္သင့္တာေလးေတြကေတာ့-

(က) လစဥ္ေပးသြင္းရမဲ့၊ ကုန္က်စရိတ္မ်ားကိုစာရင္းၿပဳစုၿပီး၊ ခ်က္ခ်င္းလက္ငင္းအက်ိဳးၿပဳၿခင္းမရွိတဲ့၊ တခဏတာ ေပ်ာ္ရႊင္မွုကိုဖန္တီးေပးမဲ့ ကုန္က်စရိတ္ေတြၿဖတ္ေတာက္ၾကဘို့ လိုပါၿပီ။

(ခ) ႏွစ္စဥ္ ပံုမွန္ မိမိတို့ရဲ့Credit historyမ်ားကို စစ္ေဆးရပါမယ္။ www.annualcreditreport.comဟာအခမဲ့စစ္ေဆးရမဲ့ေနရာပါ။

(ဂ) အေၾကြးမ်ား ရွိခဲ့ရင္ ေၿဖရွင္းဘို့စနစ္တက်ၿပင္ဆင္ရမဲ့အခ်ိန္ပါ။ က်ြန္ေတာ္တို့ၿမန္မာေတြထဲ အေၾကြးထူသူရွားလွေပမဲ့၊ ရွိသူေတြရွိေနၾကတာကေတာ့ အမွန္ပါဘဲ။ လူအထင္ၾကီးေအာင္ ၀တ္စားၿပီး၊ အိမ္မွာဘိုက္ေမွာက္ေနၾကရသူေတြလည္းေတြ့ဘူးပါတယ္။ ၀မ္းနည္းစရာပါ။

(ဃ) Social Security ခံစားခြင့္ေဆြစတင္စစ္ေဆးရမဲ့အခ်ိန္ပါ။ ႏွစ္စဥ္ statement ေတြကို ssa .gov မွာအလြယ္တကူရယူႏိုင္ၾကပါတယ္။ အထက္မွာဆိုခဲ့သလို မိမိအၿငိမ္းစားယူခ်ိန္ကို တစ္ႏွစ္ေနာက္ ဆုတ္လိုက္တိုင္း တႏွစ္ကို (၈%) ၀င္ေငြတိုးလာႏိုင္တာမို့ မက္ေလာက္ဘြယ္ပါ။ ဒါေပမဲ့ မိမိရဲ့က်န္း မာေရးအေၿခအေနနဲ့ အေမရိကႏိုင္ငံမွာအလုပ္လုပ္တဲ့သက္တမ္းေတြေပၚမွာမူတည္စဥ္းစားၾကဘို့ အေမရိကေရာက္ၿမန္မာမ်ားကို အၾကံၿပဳလိုပါတယ္။

အၿငိမ္းစားယူရန္ (၁)ႏွစ္အလို ၿပင္ဆင္သင့္တာေတြ

(က) မိမိအၿငိမ္းစားတကယ္ယူခ်ိန္မွာသံုးစြဲတဲ့၀င္ေငြထြက္ေငြအခ်ိဳးအစားနည္းတူ၊ အသံုးစရိတ္ေတြကို စတင္စမ္းသပ္သံုးစြဲၾကည့္ၾကဘို့အၾကံၿပဳထားပါတယ္။ 

(ခ) က်န္းမာေရးနဲ့ (အထူးသၿဖင့္)သြားက်န္းမာေရးကိုစတင္စစ္ေဆးၿပီး၊ ကုသသင့္တာေတြ စတင္လုပ္ေဆာင္ရမဲ့အခ်ိန္ပါ။ ခုထိက Medicare အေနနဲ့ သြားေရာဂါကုသႏိုင္တဲ့ လႊမ္းၿခံဳကာကြယ္တဲ့ အာမခံမွုမရွိပါဘူး။

(ဂ) အလုပ္ခြင္မွာေဘးကင္းရန္ကင္း၊ အေၿပာင္းအလဲမ်ားလုပ္တာေတြရပ္တန့္ုရေတာ့မဲ့အခ်ိန္ပါ။ 

(ဃ) မိတ္ေဆြအသိုင္းအ၀န္းအဆက္အသြယ္ ေတြ စတင္ပ်ိဳးေထာင္ၿပီး၊ ဗဟုသုတနဲ့ၿပင္ပေလာကကို ၀င္ဆန့္မဲ့ အသိုင္းအ၀န္းေတြစတင္ရွိၾကဘို့လိုပါၿပီ။ ပါတ္၀န္းက်င္ေလာကနဲ့ အၿဖစ္အပ်က္ေတြနဲ့ စိမ္းကားမေနၾကဘို့လိုလာပါၿပီ။

(င) မိမိက်န္းမာေရးနဲ့ အေရးေပၚကိစၥေတြ၊ ေငြေရးေၾကးေရးနဲ့ ပိုင္ဆိုင္မွုေတြနဲ့ပါတ္သက္တဲ့အစီအမံ  ေတြ၊ နည္းလမ္းေတြအခိုင္အမာ ခ်မွတ္ၿပီး၊ မိမိနဲ့ နီးစပ္သူေသြးရင္းသားရင္းမ်ားကို အသိေပးတာေတြ၊ ဥပေဒေၾကာင္းဆိုင္ရာေတြခ်မွတ္ၾကရပါေတ့ာမယ္ (Will, Revocable Living Trust, Advanced healthcare directive, Durable power of attorney, End of life Arrangement) စတာေတြၿပဳစုၿဖန့္ေ၀တာတို့ကိုလုပ္သင့္ပါၿပီ။

(စ) Medicare နဲ့ပါတ္သက္တဲ့ၾကိဳတင္ေလ့လာမွု၊ အၿပင္အဆင္အစီအမံေတြ လိုအပ္ရင္ သက္ဆိုင္ရာထံသြားေရာက္စံုစမ္းတာေတြ လုပ္ၾကရပါမယ္။

က်ြန္ေတာ္စုေဆာင္းတင္ၿပခ်က္ေတြဟာ ၿပည့္စံုလံုေလာက္မွုရွိခ်င္မွရွိေပမဲ့ လဲ၊ သတိမမူဂူမၿမင္ဆိုတဲ့ ဆိုရိုးစကားအတိုင္း၊ ကိုယ္ကသိေသာ္လည္းဘဲ ၿပင္ဆင္ဘို့ေန့ေရႊ့ညေရႊ့လုပ္တတ္တဲ့ အက်င့္ပါသူေတြ အေတာ္မ်ားမ်ားကိုေတြ့ဘူးပါတယ္။ မလိုလားအပ္တဲ့ ၾကီးမားတဲ့အခ်က္အခဲေၿဖရွင္းရတာမ်ိဳးအထိ  ေရာက္သြားတတ္ၾကတာေတြ ၾကံဳဘူးၾကားဘူးရတာမို့၊ မၿဖစ္သင့္တာေတြကိုၾကိဳတင္တားဆီးလိုတဲ့ ဆႏၵရင္းနဲ့ ဒီေဆာင္းပါးကိုၿပဳစုရၿခင္းပါလို့။.        ။