မျိုးရိုးစဉ်ဆက်ဇယား ဆွဲကြရအောင်…

အလုပ်ကအနားယူပြီးနောက်ပိုင်း မောင်မိုးညိုတယောက် ဆွေစဉ်မျိုးဆက်ဇယားတွေပြန်လည်ဖေါ် ထုတ်ရေးဆွဲတဲ့အထဲခေါင်းမြုတ်နေတာ တနှစ်ကျော်လို့နှစ်နှစ်ထဲရောက်နေပါပေါ့။ ပြောသာပြောရ တာပါ။ ကို်ယ့်မိဘစဉ်ဆက်အထက်ဖက်ကမျိုးရိုးစဉ်ဆက်ကိုကြိုတင်ရေးဆွဲပြီးသားရှိနေတော့ (သွား လေသူမိဘတွေရဲ့ကောင်းမှုကြောင့်) သိပ်နောက်ကြောင်းလိုက်စရာမလိုတော့ပါဘူး။ ကိုယ့် generations တွေကစပြီးခါးဆက်ပြတ်နေတဲ့အပိုင်းကိုသာ အာရုံထားစရာလိုပါတော့တယ်။ မိဘများရဲ့ ထဲထဲဝင်ဝင်ဖေါ်ထုတ်ရေးသားခဲ့တဲ့ manuscripts တွေကိုသာကြည့်ပြီး တအံ့တသြဖြစ်မဆုံးဖူးပေါ့။ သေခြာစဉ်းစားကြည့်တော့ ကိုယ့်မိဘတွေဒီကိစ္စတွေရေးဆွဲကြစဉ်က၊ ခုခေတ်လို ဖုံး၊ အင်တာနက် ဆိုတာနတ္ထိပါ။ သွားရေးလာရေးကလည်းခက်ခဲ၊ စရိတ်ကလည်းကြီးလေးပြီး၊ အရွယ်လွန် ချိန်တွေမှာ တောင် ဖြစ်ဖြစ်မြောက်မြောက်ဖြစ်သွားတာတွေကို မြင်ရတော့ လေးစားကျေးဇူးတင်မဆုံး နိုင်အောင် ပါ။ တကယ်တော့ မိဘဆွေမျိုးစဉ်ဆက်ဆိုတာကို ဖေါ်ထုတ်မှတ်တမ်းပြုစုရတာမလွယ်ကြောင်း၊ ကိုယ် တိုင်လုပ်ကြည့်မှသိရတာပါ။ ဒါတောင် ကိုယ့်မိဘကလုပ်ထားပြီးသားခူးခပ်ပြီးအဆင်သင့် ယခင် generations တွေကရှိပြီးအဆင်သင့်။ အထူးသဖြင့် ပြည်ပကိုရောက်နေပြီဆိုတော့ ပိုမလွယ်ပေါ့။ ဒါပေမဲ့အားသာချက်က ခုခေတ်တိုးတက်လာတဲ့ဆက်သွယ်ရေးလူမှုကွန်ယက်ရဲ့အား  ကအတော် ခရီးပေါက်စေတာကတော့အမှန်ပါ။ မြန်မာပြည်တွင်းလက်ရှိဖြစ်ပျက်နေတာတွေကတော့၊ ကြီးစွာသော အဟန့်အတားတွေပေါ့။ ပြောချင်တာက တိုးတက်တဲ့ အမေရိကားလိုနိုင်ငံမှာတော့ (23 & Me) လို services တွေ၊  Census Bureau ကမှတ်တမ်းအချက်အလက်တွေကိုကျော်ထောက်နောက်ခံပြု ထားတဲ့၊ လူတဦးချင်းဆီရဲ့မှတ်တမ်း၊ သန်းခေါင်စာရင်းနဲ့ဆက်စပ်တဲ့ demographic data တွေ က သက်သာတဲ့နှုန်းထားနဲ့ရဘို့ကအခွင့်အလမ်းကလက်တကမ်းအတွင်းမှာပါ။ လိုချင်တဲ့အချက်အလက် တွေကလည်း၊ သာမာန်နှုန်းအပြင်၊ နောက်ထပ်ဆောင်းအပိုကြေးသက်သက်သာသာနဲ့ရနိုင်ပါတယ်။ ဒီလိုအထောက်အထားတွေကို လိုက်ခံစုဆောင်းနေကြတဲ့ (Holocaust)လိုမှတ်တမ်းများ၊ genealogical societies တွေက တိုးတက်တဲ့နိုင်ငံကြီးတွေမှာ စနစ်တကျရှိပြီး စဉ်ဆက်မပြတ်တဲ့မှတ် တမ်း၊ တိကျမှန်ကန်မှုတွေကို ဇောက်ချသုတေသနပြုနေကြတာတွေကလည်းအဆင်သင့်ရှိပြီးနေပြီမို့၊ သူတို့ကထုတ်ပြန်တဲ့အချက်အလက်တွေဟာ အင်တာနက်မှာ အလွယ်တကူရနေပြီပေါ့။

မရနိုင်ကြသူတွေကတော့ မြန်မာပြည်ပေါက်မြန်မာတွေအတွက်ပါဘဲ။ အလွန်ဆုံးရနိုင်ရင် မိမိတို့ရဲ့ salivary sample ကပြညွှန်းတဲ့ ကမ္ဘာ့ဒေသကြီးတွေရဲ့မြစ်ဖြားခံတဲ့အရပ်တွေရဲ့ roots တွေလောက်က အသားကုန်ပါ။ မြန်မာနိုင်ငံက သန်းခေါင်စာရင်းဌာနကြီးလို့ပြောတဲ့ “လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးနှင့်ပြည်သူ့ အင်အား” ဌာနကြီးဆီကအကူအညီကတော့ ဝေလားဝေးပါဘဲ ဆိုတာကလူတိုင်းအသိ။ အဲ့ဒီမှာတင် pedigree/ family lineage ခေါ် family hierarchy ဟာရှေ့ဆက်ရခက်တဲ့ “မိမိသမိုင်းကိ မိ်မိကရှာ ဖွေမှု” လို့ခေါ်တဲ့ ANCESTRY ရေးဆွဲရေးမှာ ကြီးမားတဲ့စိန်ခေါ်မှုကြီးဖြစ်မှန်းမသိဖြစ်သွားရတတ်ပါ တယ်။ 

တိုးတက်တဲ့နိုင်ငံကြီးတွေမှာတော့ မိဘမျိုးရိုးစဉ်ဆက်မှတ်တမ်းဟာ မိမိတို့မျိုးစဉ်ဆက်အတွက် တန် ဘို့းဖြတ်မရတဲ့ (Family’s heirloom) ကြီးတခုဖြစ်နေပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့မြန်မာတွေက မိဘရဲ့ လက်ဝတ်ရတနာလောက်ကိုသာ၊ အမွေခံတန်ဘိုးကြီးလို့ လွဲမှားစွာယူဆသတ်မှတ်ကြချိ်န်မှာ၊ ရုပ် ၀တ္ထုကိုအသားပေးတဲ့တိုးတက်တဲ့နိုင်ငံတွေမှာတော့၊ ဆိုခဲ့တဲ့မှတ်တမ်းက ပိုလို့အရေးကြီးပါတယ်။ ဘယ်နေရာမှာထင်ရှားလဲဆိုတော့ မီးဘေးရေဘေးလို သဘာဝဘေးအန္တရာယ်မျိုး၊ စစ်မက်ဖြစ်ပွားမှု တွေမှာ တန်ဘိုးကြီးပစ္စည်းကိုပျက်စီခြင်းဘေးကကင်းအောင် ဆွဲကြစတမ်းဆိုရင်၊ မိဘမျိုးရိုးမှတ်တမ်း တွေကို အခြားလက်ဝတ်ရတနာတွေကဲ့သို့ တတန်းတစားထဲထားပြီး ဆွဲယူထိန်းသိမ်းကြတာကိုကြည့် ရင် သိသာထင်ရှားစွာတွေ့နိုင်ပါတယ်။ လူတိုင်းဟာ ကိုယ်သမိုင်းကိုကိုယ် ရေးနေကြသူတွေချည့်ပါဘဲ။ ကိုယ်ပြောချင်တဲ့ကိစ္စတွေ၊ ကိုယ်သိစေချင်တဲ့ ကိစ္စတွေအားလုံးကို ကိုယ်ကတဆင့်ပေါက်ဖွားလာသူ သားသမီးတွေကို ပြန်ပြောပြချင်တာဟာ လူ့သဘာဝပါ။ ကျွန်တော်အပါအဝင် စာဖတ်ပရိဿတ်အားလုံး ကလက်ဆင့်ကမ်းသယ်ဆောင်သွားကြရမဲ့ကိစ္စကြီးဖြစ်ပါတယ်။ လူတိုင်းဟာ စားဝတ်နေရေးနဲ့ ဘဝ ရှင်သန်ရပ်တည်ရေးအတွက် နေ့တဓူဝမအားလပ်ကြသူချည့်ပါ။ ဒါပေမဲ့ ဒီကိစ္စ ဟာ “ကျွန်တော်တို့ ဟာဘယ်သူတွေဖြစ်တယ်ဆိုတဲ့” (Who we are and what our root is?) ဆိုတဲ့ အချက်ကိုရေရေလည်လည်သဘောပေါက်နားလည်ကြဘို့လိုပါတယ်။ တရှိန်ထိုး တိုးတက်လာတဲ့ အီ လက်ထရွန်နစ် စနစ်ကြီးရဲ့နည်းပညာတွေကိုရယူသုံစွဲတဲ့နည်းလမ်းတွေနဲ့ မိမိဖာသာလည်းပြုစုကြ၊ ရေ ရှည်တည်တန့်အောင်လဲဒီနည်းပညာတွေကိုဘဲသုံးပြီး ထိန်းသိမ်းကြတဲ့အလေ့အထကို အချိန်မနှောင်း ခင်မှာစတင် အကောင်အထည်ဖေါ်တတ်ကြဘို့လိုပါပြီ။

ဇာတ်လမ်းဘယ်ကစကြမလဲ?

တကယ်ပြောကြစတမ်းဆို ကိုယ့်မျိုးရိုးစဉ်ဆက်ဇယားကိုဘယ်ကစဆွဲမလဲဆိုတဲ့မေးခွန်းက ဘဲဥအစ ရှာမရနိုင်တဲ့အခက်အခဲလို့ထင်တတ်ကြပါတယ်။ ထင်သလောက်သိပ်မခက်ခဲလှပါဘူး။ အထင်ကရ သမိုင်းပညာရှင်ကြီး ဒေါက်တာသန်းထွန်းရဲ့ လမ်းညွှန်ချက်ဖြစ်တဲ့ “သမိုင်းကိုနားလည်ချင်ရင်၊ ကိုယ့်အ ကြောင်းကစပြီး လေ့လာကြရမယ်” ဆိုတဲ့ အဆိုအမိန့်ကိုသတိရကြပါ။ အသက်ကြီးပိုင်း (အနားယူချိန် မှစမယ်) ဆိုတဲ့ “အချိန်ကကိုယ့်ကိုမစောင့်တဲ့” ပျင်းရိမှုကိုခဝါချပြီး၊ ခုချိန်စကြဘို့လိုပါတယ်။ ကျွန် တော်ကိုယ်တိုင် ခုအသက်ကြီးမှ ကိုယ်သိချင်တာမေးဘို့ မိဘလို(ရှေ့မှီနောက်မှီတွေ)မရှိချိန်မှနောင်တ ရ ရတာမျိုး မဖြစ်စေချင်လို့ပါ။ ဒါကြိမ်သေပေါက်ရမဲ့နောင်တမျိုးပါ။

၁။ အချက်အလက်များစတင်စုဆောင်းခြင်း

(က) မိမိအမည်ကိုစပြီးချရေးပါ၊

(ခ) မိမိဇနီးခင်ပွန်းနဲ့သားသမီး၊ မြေးမြစ်များရဲ့အမည်တွေ၊

(ဂ) မိဘများနဲ့လက်လှမ်းမှီနိုင်သမျှဖိုးဘွားဘီဘင်များရဲ့အမည်၊

(ဃ) အားလုံးရဲ့ မွေး/ကွယ်လွန်ရက်စွဲနဲ့နေရပ်၊

(င) ဓါတ်ပုံများ (အကောင်းဆုံးက FaceBook ကဲ့သို့သောလူမှုကွန်ယက်မှရယူခြင်း)၊

ဒါဟာ မိမိရဲ့တစ်ဦးတည်းသောမျိုးရိုးစဉ်ဆက်ဝင်ရိုး (Family hierarchy axis) သာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီက ဇာတ်လမ်းစကြရပါမယ်။ ဒါဟာ ကုန်ကြမ်း (raw data) စတင်စုဆောင်းခြင်းပါ။ 

၂။ အဲ့ဒီအချက်အလက်များမှန်ကန်တိကျမှုရှိမရှိကိုနောက်တဆင့်အနေနဲ့ အတည်ပြုရပါမယ်။ လို အပ်ရင်နီးစပ်ရာသားချင်းများကိုဆက်သွယ်ရပါမယ်။ (data validation) တိုက်ဆိုင်စစ်ဆေးနိုင်တဲ့ မှတ်တမ်းမူရင်းများ (original documents for support) တွေကတော့ -

(က) ဒိုင်ယာရီများ၊

(ခ) မွေး/သေ၊ ပညာသင်ကျောင်းအောင်လက်မှတ်၊ ဂုဏ်ပြုလက်မှတ်များ၊

(ဂ) မူရင်းလက်ရေးမူမှတ်တမ်းများ၊

(ဃ) ကျမ်းကြိမ်လွှာ၊ လက်ထပ်၊ သေတမ်းစာစာချုပ်များ၊

(င) ရေးစာ၊ ပေးစာများ၊

(စ) ကိုယ်ရေးရာဇဝင်ရေးသားထားမှု၊

(ဆ) ဓါတ်ပုံအယ်လ်ဘမ်များ၊

(ဇ) ကျောင်းနှစ်လည်စာစောင်များ၊  reunion မှတ်တမ်းမဂ္ဂဇင်းများ၊

(စျ) နံရံပေါ်/စားပွဲပေါ်တမြတ်တနိုးချိတ်ဆွဲထားရှိတတ်ကြသောဓါတ်ပုံများ၊ (အသုံးဝင်ပေမဲ့၊ မေ့တတ် ကြလေ့ရှိပါတယ်။)

(ည) မီးခံသေတ္တာ၊ ဘဏ်တို့တွင်ထားရှိသော အရေးကြီးစာရွက်စာတမ်းမှတ်တမ်းများ၊

(ဋ) သားချင်းဆွေမျိုးများထံမှဖုံး၊ ပေးစာ၊ text message/Messenger/Viper တို့မှပို့ပေးသော ဆွေ စဉ်မျိုးဆက်ဇယားအချက်အလက်များ၊ 

(ဌ) နှုတ်မှတ်တမ်းများကိုရေးသားမှတ်တမ်းတင်ထားမှုများ (oral histories)၊

(ဍ) ဘာသာရေး(ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်း)နှင့်ရပ်ရွာအကြီးအကဲ နှင့် စာသင်ကျောင်းများ၊ လူမှုရေးဆိုင် ရာအဖွဲ့အစည်းများ၊ သာရေးနာရေးအဖွဲ့အစည်းများ မှတ်တမ်းများ၊၊ 

အဲ့ဒီအပြင် အလှမ်းဝေးနေတဲ့ သားချင်းများနှင့်ပါတ်သက်သော ခုနှစ်သက္ကရာဇ်အဖြစ်အပျက်များကို၊ အထင်ကရသမိုင်းစာအုပ်များနဲ့လည်းတိုက်ဆိုင်စစ်ဆေးဘို့လိုပါတယ်။ Google search နဲ့ ခုပေါ် ပေါက်လာတဲ့ ChatGPT (open artificial intelligent) တွေဟာအတော်အသုံးဝင်သွားနိုင်ပါတယ်။

၃။ ထိုနည်းတူဘဲ ၀မ်းကွဲမောင်နှမသားချင်း၊ ဦးလေးအဒေါ်၊ တူ/တူမမမျိုးနွယ်များကိုလည်း မှတ်တမ်း တင်ကြဘို့လိုပါတယ်။ အလှမ်းဝေးလို့ ပိုပြီးအခက်အခဲရှိနိုင်ပေမဲ့၊ မထင်မှတ်ဘဲ အသုံးဝင်နိုင်တဲ့အ ထောက်အကူတွေရှိတတ်ပါတယ်။

၄။ မိမိစုဆောင်းတဲ့အချက်တွေက demographic လောက်ကိုဘဲစ, စခြင်းမှာ အခြေခံကြဘို့အရေးကြီး ပါတယ်။ နောင်ရေရှည်အနေနဲ့ သူတို့ရဲ့ဘဝကြောင်း၊ ဆွေမျိုးများနဲ့ဆက်စပ်ပါတ်သက်ခဲ့ကြတဲ့ငယ်စဉ် ဘဝအခြေအနေ၊ ရှားပါးဓါတ်ပုံမှတ်တမ်း၊ အချက်အလက်တွေကို ချဲ့ထွင်နိုင်ရင်ချဲ့ထွင်နိုင်သလောက် အမယ်စုံဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။ ဒ့ါအပြင် လူမှုကွန်ယက်တွေမှာ ဆွေများသားချင်းများသက်သက်သာ. ကြည့်ရှုဆက်သွယ်နိုင်မဲ့ groups တွေ (“ဆုံဆည်းရာ”) အုပ်စုတွေဖွဲ့ပြီးအချိန်နဲ့တပြေးညီ ဆက်သွယ် နိုင်ကြ၊ စကားပြောနိုင်ကြပါတယ်။ ဆွေမျိုးသားချင်းများသက်သက်သာတွေ့ဆုံစကားပြောနိုင်မဲ့ (Virtual platforms, FaceTime) တွေလုပ်နိုင်မဲ့ လူမှုကွန်ယက်တွေကအပေါသားခေတ်ကာလပါ။ အချိန်နေ့ရက်သတ်မှတ်ပြီးဆုံဆည်းနိုင်ကြပါတယ်။

၅။ ကြိုတင်စဉ်းစားအတည်ပြုရမည့်အချက်အလက်များ

မိရိုးဖလာအစဉ်အလာဖြစ်တာကိုဘဲကြည့်မလား။ ဖြစ်ရပ်မှန်အချက်အလက်မှန်ကိုဘဲဦးစား ပေးမလား ဆိုတာဟာ ဦးစွာစဉ်းစားကြရမဲ့အချက်ပါ။ ကမ္ဘာကလိုက်စားတဲ့အစဉ်အလာကတော့ အချက်အလက် မှန်ကန်တိကျမှုဟာ ဆွေမျိုးသားချင်းကြား ရှိလေ့ရှိထရှိတဲ့ အမှန်ကိုဖေါ်ထုတ်ပြ သရန်ဝန်လေးမှု (တနည်း) လျှို့ဝှက်လိုမှု ထက်ပိုလို့အရေးထားလေ့ရှိကြပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ မြန်မာမှာဆိုရိုးစကား တခုဖြစ်တဲ့ “မခေါ်ချင်နေလို့ရပေမဲ့၊ မတော်လို့မရဘူး” ဆိုတဲ့အချက်ဟာဒီ စံစနစ်နဲ့တထပ်တည်းသွား ကျနေပါတယ်။ ဒါကိုကြိုပြီးကာယကံရှင်တွေကိုဖွင့်ဟအသိပေးအသိ အမှတ်ပြုလက်ခံကြဘို့တိုက် တွန်းသင့်ပါတယ်။ ဥပမာအနေနဲ့ကတော့ အိမ်ထောင်ဖက်တခုထက်ပို ရှိတဲ့အခါ၊ ဆွေမျိုးမိသားစုအ တွင်းအကြောင်းကြောင်းကြောင့်ဖယ်ကျဉ်ခံထားရသူများရှိချိန်မှာ၊ အယူအဆအတွေးအခေါ်တွေမ တူညီကြတဲ့အတွက် မခေါ်မပြောရှိကြတဲ့အခါ၊ အဖေမပေါ်ဘဲမွေးတဲ့အဖြစ်မျိုး စသည်တို့ဟာ ဥပမာ အချို့ပါ။ ဆိုင်ရာကာယကံရှင်တို့ရဲ့ကိုယ်ရေးကိစ္စတိုင်းကိုအသိအမှတ် ပြုလေးစားရေးဟာ စာရင်း (၀င်)ပေါက်ကြသူ အားလုံးကတသွေမတိမ်းလိုက်နာကြရမဲ့လူမှုကျင့်ဝတ်ပါ။ မိမိတို့ရယူတဲ့အချက်အလက်စတင်ရရှိတဲ့နေရာ/ဌာန (facts sources) ရဲ့တိကျခိုင်ခန့်မှုတို့ဟာအခ ရာကျလှပါတယ်။ အဲ့ဒီ sources တွေကိုမှတ်တမ်းကော်ပီ ယူနိုင်တဲ့အပြင်၊ ကိုးကားမှုရှိပါကလည်း (footnotes/end-notes) တွေနဲ့ဖေါ်ပြကြဘို့လိုပါတယ်။

ဇယားစဆွဲကြပြီဆိုရင်

(က) ဒီကနေ့ခေတ်မှာ အင်တာနက်ဟာ များစွာသောအထောက်အကူပြု software/websites တွေ ပြည့်လျှံနေတတ်ပါတယ်။ Family tree လို့ခေါ်တဲ့ဇယားကို template အဖြစ်ရယူအသုံးချနိုင်မဲ့ ဇယား ကြမ်းတွေအလွယ်တကူရနိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့သိထားကြဘို့က မျိုးရိုးစဉ်ဆက် (generations) (၃-၅) ခုလောက်သာအများဆုံးဆွဲနိုင်ပါတယ်။ ဒီထက်ပိုရင် တန်ဘိုးတခုပေးသွင်းရပါမယ်။ အဲ့ဒီတန်ဘိုးထက် အမေရိကနဲ့ကမ္ဘာမှာသုံးတဲ့ (template formats) တွေဟာ နိုင်ငံတကာစံနှုန်းကိုအခြေပြုကြတာမို့ လိုအပ်တဲ့အချက်အလက်တွေကိုဖြည့်သွင်းရာမှာ (ဥပမာ-မွေးရပ်၊ သက္ကရာဇ်တွေပေါ်မူတည်ပြီး hierarchy ကိုအလိုအလျောက်စဉ်ပေးတာမို့ မြန်မာသက္ကရာဇ်ကိုသုံးရင်) အမှားအဖြေတွေထွက်တတ် ပြီး၊ ကမောက်ကမဖြစ်သွားတတ်ပါတယ်။ ငွေကုန်အကျိုးမရှိဘူးလို့ဘဲ ကျွန်တော့်အတွေ့အကြုံအရ ပြောပါရစေ။

(ခ) အကောင်းဆုံးကတော့ Excel Spreadsheet ပါဘဲ။ software တွေဟာလည်းအဲ့ဒီအပေါ်အခြေခံ ထားတာမို့၊ ဒီနည်းဟာလက်တွေ့အသုံးအကျဆုံးပါ။ မျိုးဆက် axis တခုစီအတွက် spreadsheet အောက်ခြေမှာပြထားတဲ့ tabs တွေကိုသုံနိုင်တဲ့အပြင်၊ မြန်မာ fonts တွေကိုစိတ်ကြိုက်သုံးနိုင်ပါတယ်။ အထက်အောက်ဘေးကိုလည်းအကန့်အသတ်မရှိတိုးချဲ့နိုင်သလို၊ လိုအပ်တဲ့ designs, insertion, notes, labeling တွေကိုတွင်တွင်ကျယ်ကျယ်သုံးသွားနိုင်ပါတယ်။

(ဂ) တခုဘဲရှိပါတယ်။ အချိန်ယူပြီးလက်ဝင်တဲ့ (manual) နည်းဖြစ်တာမို့ စိတ်ရှည်ကြဘို့ဘဲလိုပါ တယ်။ 

(ဃ) အားလုံးပြီးပြီဆိုရင် (.pdf formt) (သို့မဟုတ်)အခြားသင့်တင့်ရာပြောင်းနိုင်သလို၊ တယောက်နဲ့ တယောက်မျှဝေကြရာမှာလည်းလွယ်ကူလျင်မြန် အသုံးတည့်တာကိုမြင်ကြရမှာပါ။ 

(င) အချက်အလက်များကိုဖြည့်သွင်းရာမှာ (Myanmar Unicode Font) ဟာအသုံးအတဲ့ဆုံးမို့၊ အဲ့ဒီ စနစ်ကိုဦးတည်တဲ့ ဇယားကိုဖေါ်ထုတ်နိုင်ဘို့လိုပါတယ်။

(စ) ကျွန်တော် ဖေါ်ထုတ်ထားတဲ့ဇယား (အညွှန်း)သရုပ်ပြသမှုကိုကြည့်ပါ။

စဉ်းစားရမဲ့၊ သတိပြုကြရမဲ့အချက်တွေ

(က) ပထမဆုံးဖြန့်ဝေမဲ့ ဇယားချုပ်ဟာအမှားများ၊ လွဲချော်မှုများပါနိုင်တာမို့၊ ပြန်လည်ပြုပြင်တဲ့အချက် အလက်မှန်ကို ရယူဘို့နဲ့ အကြောင်းပြန်ကြားဘို့အတွက်နည်းလမ်း (hotlines) တွေသတ်မှတ်အသိ ပေးရပါမယ်။

(ခ) ပြက္ခဒိန်လ/ရက်တခုကိုသတ်မှတ်ပြီး နှစ်ပါတ်လည်တိုင်း နောက်တိုးစာရင်းကို ဖွား/သေဖြစ်စဉ် တွေပေါ်မူတည်ပြီး၊ ပြန်အကြောင်းပြန်နိုင်ကြဘို့နည်းလမ်းကိုကြိုအသိပေးရပါမယ်။ 

(ဂ) ဆိုင်ရာစာရင်းပေါက်သူတိုင်းဟာ ဒီဇယားမှတ်တမ်းတွေရှိနေကြောင်း၊ ဘယ်လိုနည်းနဲ့ရယူနိုင် ကြောင်းစတဲ့အချက်တွေကို သိသာထင်ရှားစွာအသိပေးရပါမယ်။

(ဃ) ဆွေမျိုးစုတွေနေထိုင်တဲ့အရပ်ဒေသတွေပေါ်မူတည်ပြီး “ခေါင်သူကြီး (team leads)”တွေကို သတ်မှတ်ကြရပါမယ်။ အချင်းချင်းလဲသိအောင်ပုံမှန်ဆက်သွယ်မှုတွေရှိရပါမယ်။

(င) မူရင်းစာရင်းချုပ်ကိုထိန်းသိမ်း၊ ရေးဆွဲမဲ့ စာရင်းထိန်း (author/registrar) သတ်မှတ်ပြီး၊ အများက လေးစား အသိအမှတ်ပြုနိုင်မဲ့သူဖြစ်ဖို့လိုပါတယ်။ ဆက်သွယ်ရလွယ်ကူနိုင်တဲ့သူဖြစ်သလို၊ နည်းပညာ ပိုင်းကိုလည်း ကောင်းစွာနားလည်တဲ့သူဖြစ်နေသင့်ပါတယ်။ အချက်အလက်များကိုလုံခြုံစွာထိန်းသိမ်း နိုင်ပြီး၊ ယုံကြည်စိတ်ချရသူဖြစ်ဖို့ကလည်းအလွန်အရေးကြီးပါတယ်။ နောင်အမွေဆက်ခံနိုင်မဲ့ အလား တူစာရင်းထိမ်းကိုလည်း၊ ကြိုတင်ရှာဖွေပြီးလက်ပွန်းတတီးဆက်သွယ်ပြီး အပြန်အလှန်စဉ်ဆက်မပြတ် သတင်းဖလှယ်နိုင်တဲ့အ ခြေအနေမျိုးကိုဖန်တီးထားရပါမယ်။

(စ) လူတိုင်းဟာ မိမိတို့ဘဝနဲ့ပါတ်သက်ပြီးလှို့ဝှက်စရာကိစ္စကိုယ်စီရှိကြပါတယ်။ ဒီဓမ္မတာသဘောကို နားလည်လက်ခံကြဘို့လိုသလို၊ မှတ်တမ်းမှတ်ရာတွေရဲ့သိုသိပ်မှု၊ တိကျမှန်ကန်မှုကိုဦးစားပေးရမဲ့သ ဘောထားကို နားလည်ကြဘို့လိုပါတယ်။ international genealogical စံတွေကိုတိုင်းတာရာမှာ၊ အချက်အလက်မှန်ကန်တိကျမှုဟာဦးစားပေးကိစ္စဆိုတာကိုနားလည်သလို၊ ကာယကံရှင်တို့ရဲ့ လိုအင်၊ လှိျု့ဝှက်ချက်ကိုလေးစားအသိအမှတ်ပြုခြင်းနည်းနဲ့၊ လူမှုကွန်ယက်မှာ သတင်းဖလှယ်ခြင်းမပြုကြဘို့ ဟာ လူမှုစည်းကမ်းကြီးတခုဆိုတာကိုလိုက်နာကြဘို့လိုပါတယ်။

(ဆ) ငယ်ရွယ်သူတို့ရဲ့သဘဝအတိုင်း၊ နေ့တဓူဝများမြောင်လှတဲ့ကိစ္စဝိစ္စတွေဟာ ဒီမျိုးရိုးစဉ်ဆက် pedigree ကိစ္စမှာအားတက်သရော်မပါကြတာကို၊ နားလည်ခွင့်လွှတ်ကြဘို့လိုပါတယ်။ ဒီလူရွယ်လူ လတ်ပိုင်းတွေအသက်ရလာတာနဲ့အမျှ၊ တနေ့တချိန်မှာ မိမိတို့ရဲ့မျိုးရိုးစဉ်ဆက်အကြောင်း သိလိုစိတ်၊ စပ်စုလိုစိတ်ရှိလာကြမှာဧကန်မလွဲပါ။ အဲ့ဒီအချိန်မှာ သူတို့လက်ထဲမှာအဆင်သင့်လေ့လာနိုင်ဘို့ တိကျ ပြီးပြည့်စုံနိုင်သမျှပြည့်စုံတဲ့ မှတ်တမ်းရှိနေဘို့ဟာ အရေးအကြီးဆုံးအချက်ဖြစ်နေပါတယ်။

(ဇ) နောက်ဆုံးဆိုပေမဲ့အရေးအကြီးဆုံးအချက်ကတော့ ဆိုင်ရာစာရင်းပေါက်သူကလွဲရင်၊ အခြားမည် သူ့လက်ထဲမျှမှတ်တမ်းအချက်အလက်များပေါက်ကြားမသွားဘို့အရေးကြီးလှပါတယ်။ Privacy နဲ့ confidentiality ရဲ့အရေးပါမှုကိုမပြတ်သတိပြုကြပါ။

အချုပ်အားဖြင့်တိုက်တွန်းလိုတဲ့အချက်ကတော့

(က) မိမိတို့ရဲ့မျိုးဆက်နွယ်ဇယားဖေါ်ထုတ်ခြင်းကိုအချိန်မဆိုင်းဘဲ အားတဲ့အချိန်မှာစတင်နိုင်ကြဘို့၊ အားထုတ်ကြဖို့လိုပါတယ်။

(ခ) မိမိတို့ရဲ့နောင်လာနောက်သား၊ သားသမီးတွေလက်ထဲကိုအပြည့်စုံနိုင်ဆုံး Family Registry ကို “အမွေ”အဖြစ်လက်ဆင့်ကမ်းပေးနိုင်ဘို့လိုပါတယ်။

(ဂ) မျိုးရိုးစဉ်ဆက်ဇယားမှတ်တမ်းတွေဖေါ်ထုတ်ရာမှာ၊ တထိုင်တည်းနဲ့ပြီးတဲ့ကိစ္စမဟုတ်သလို၊ အလုံး စုံပြီးပြည့်စုံမှုဆိုတာတကယ်တော့မရှိနိုင်ဘူးဆိုတာကိုနားလည်ကြဘို့လိုပါတယ်။

စာဖတ်သူတို့ ကိုယ့်မျိုးရိုးဂုဏ်ကိုလက်ဆင့်ကမ်းထိန်းသိမ်းနိုင်တဲ့ “Family Heritage” အမွေကို လက် ဆင့်ကမ်းပေးနိုင်တဲ့ ၀ါယမစိုက်အားထုတ်မှုများ ပေါ်ပေါက်လာကြပါစေဟူ၍။