Benefit ရာသီေရာက္ၿပန္ေၿခၿပီ

အေမရိကႏိုင္ငံတ၀ွမ္းေနထိုင္ၾကေသာ ၿမန္မာမ်ားအပါအ၀င္လူတန္းစားမ်ိဳးစံုၾကီးငယ္မဟူအားလံုးတို့ မိမိအပါ အ၀င္မိသားစု၀င္မ်ားအတြက္ အက်ိဳးခံစားခြင့္မ်ား (benefits) တဖန္ေလွ်ာက္ထားရမည့္အခ်ိန္ေရာက္ၿပန္ေခ်ၿပီ။ အေမရိကားတြင္ ေမြးၿပီး၊ အေမရိကားတြင္ၾကီးၾကသူ လူမ်ိဳးၿခားမ်ားကိုယ္တိုင္ပင္၊ မိမိအသက္တမ်ွ အေရးၾကီး လွေသာ ဤကိစၥၾကီး ကိုအခ်ိန္ေပးစဥ္းစားသံုးသပ္ၿခင္း၊ အေရးယူေဆာင္ရြက္ၿခင္းအလ်င္းမရွိၾကေၾကာင္း အံ့ၾသဘြယ္ ေတြ့ရ သည္။ သို့ေသာ္ ေန့တဓူ၀စားေသာက္ေနထိုင္ေရးႏွင့္၊ အထူးသၿဖင့္ေပ်ာ္ပါးေရးကိစၥတို့တြင္၊ အခလြတ္ (free) (သို့မဟုတ္) ေလ်ွာ့ေစ်း (discount)ရရွိေရးတည္းဟူေသာတန္ဘိုးနည္းပါးသည့္ကိစၥမ်ိဳးတြင္မူ အခ်ိန္ေပးအေရးစိုက္ၾကသည့္အေလ့အထကိုမယံုႏိုင္ဘြယ္ေတြ့ရသည္။ ခက္သည္ကား မိမိႏွင့္ယဥ္ေက်းမွု ကြာၿခားလွေသာ လူေနမွုစရိုက္ရွိသည္ဟုအဆိုရွိၾကကုန္ေသာ အေမရိကားေရာက္ၿမန္မာမ်ားက၊ ယင္းဓေလ့ ကိုမူ၊ အခ်ိန္တိုအတြင္းမိမိကိုယ္ပိုင္သမွုၿပဳၾကေလကုန္သည္။ ေငြကုန္ေၾကးက်ရွိမည့္ကိစၥတိုင္းအထူး စိစစ္ တတ္ ေသာအေလ့အထကားအတုယူဘြယ္ေကာင္းေသာကိစၥဆိုေသာ္လည္း၊ ယင္းထက္အဆမ်ားစြာပိုမို အေရးၾကီး ယံုမက၊ မိမိအသက္ရွင္ေနထိုင္ေရးအတြက္ပင္အေရးထားသင့္ေသာ benefits မ်ားႏွစ္စဥ္ ေလ့လာသံုးသပ္ၿခင္း၊ မိမိ မိသားစုႏွင့္လိုက္ဖက္အသင့္ဆံုး plans/ programs မ်ားကိုေရြးခ်ယ္ၿခင္းတို့ကို အခ်ိန္ေပးၿပီး၊ သတ္မွတ္ၿခင္း မ်ားစသည္တို့ကိုပိုမိုအေလးထားသင့္ေပသည္။

က်န္မာေရးအာမခံ Medicare/Medicaid plans မ်ား

စာေရးသူယခင္ကအဆိုရွိခဲ့သည့္စကားကိုၿပန္ေကာက္ရမည္ဆိုလ်င္၊ အေမရိကႏိုင္ငံတြင္အသက္ရွင္ ရပ္တည္ ေရးအတြက္မရွိမၿဖစ္ေသာ က်န္းမာေရးအာမခံ (health insurance)သည္အဓိကအက်ဆံုးေသာ လိုအပ္ခ်က္ ၾကီးတခုၿဖစ္သည္။ Obamacare ဟုအမည္သညာတြင္ေသာ Affordable Care Act အရ (၂၀၁၅) ခုႏွစ္မွ စတင္ၿပီး၊ အေမရိကႏိုင္ငံတ၀ွမ္းမွီတင္းေနထိုင္ၾကကုန္ေသာၾကီးၾကီးငယ္ငယ္ရြယ္ရြယ္အားလံုးတို့က၊ မိမိတို့ လက္၀ယ္ က်န္းမာေရးအာမခံရွိေၾကာင္းသက္ေသမထူႏိုင္လ်င္ (ခ်ြင္းခ်က္အနည္းငယ္မွအပ) သက္ဆိုင္ရာ အခြန္ဌာနၾကီး၏ဒဏ္ရိုက္ၿခင္းကိုခံၾကရမည္ၿဖစ္သည္။ ယင္းဒါဏ္ရိုက္မွုမွကင္းလြတ္ခြင့္ရေသာ လုပ္နည္းအခ်ိဳ့ မွတပါး ”ရာ”ဂဏန္းမွသည္၊ ေနာင္ႏွစ္မ်ားတြင္ဆတိုး (double fine)မ်ားတပ္ခံရမည္ၿဖစ္ပါသည္။ က်န္းမာေရး ဟူေသာကိစၥမွာၾကီးငယ္မေရြးလူမ်ိဳးတိုင္းကို အခ်ိန္အခါမေရြး၊ ၾကိဳတင္ဒုကၡေပးတတ္ေသာသေဘာရွိသည့္ အတိုင္း၊ ဒုကၡလွလွၾကီးေတြ့ခါမွ မိသားစုခ်င္းပင္မကယ္ႏိုင္ေသာ အခက္အခဲမ်ားၾကံဳေတြရတတ္သည္ ဆိုသည္ ကို၊ ေရေရလည္လည္သေဘာေပါက္ၾကရန္လိုပါသည္။ ဥပေဒအရ individual mandate ဟုဆိုထား သၿဖင့္၊ ဤအာမခံလူတိုင္းမရွိမၿဖစ္ရွိရမည္ဟုဆိုထားပါသည္။ ႏိုင္ငံေရးၿငင္းခုန္မွုမ်ားမည္သို့ပင္ရွိေစကာမူ၊  ဤၿပဌာန္း ခ်က္သည္ဥပေဒအၿဖစ္အသက္၀င္ေနၿပီၿဖစ္ေၾကာင္းသိၾကရန္လိုပါသည္။

(၁) ေၿပာင္းေရႊ့ခိုလွံုသူ refugee/asylee အပါအ၀င္ Obamacare အရလက္ရွိ Medicaid ရရွိၾကသူမ်ားအားလံုး လိုလိုတို့သည္၊ မိမိတို့ရွိရင္းစြဲ plans မ်ားေနာင္(၂၀၁၅)ခုႏွစ္အတြက္ အလိုအေလ်ာက္ဆက္လက္ရရွိၾကမည္ဟု၊ အစိုးရက ေၾကၿငာထားသည္။ သို့ေသာ္လည္း ယခုသတင္းစာဖတ္ေနခ်ိန္တြင္မိမိတို့ plan မ်ားကိုေနာင္ႏွစ္ သုိ့အေၿပာင္းအလဲမရွိဆက္လက္သယ္ယူသြားလိုေၾကာင္း’ေထာင္ခံခ်က္’ကို၊ တင္သြင္းရန္တာ၀န္ရွိသည္ ဆိုသည့္အခ်က္ကို မ်က္ေၿခမၿပတ္ၾကဘို့လိုပါသည္။

(၂) ထိုနည္းတူ Medicare ႏွင့္ပါတ္သက္၍ Part (A) ေခၚေဆးရံုတက္ေရာက္ၿခင္းဆိုင္ရာလႊမ္းၿခံဳမွုပိုင္း ႏွင့္ Part (B) ေခၚဆရာ၀န္ေဆးခန္းၿပသၿခင္းအပိုင္း၊ Part (D) ေခၚ ေဆး၀ါးစရိတ္မ်ားအပိုင္းတို့တြင္ရွင္းလင္းမွုရွိ ႏိုင္ ေသာ္လည္း၊ Part (C) ေခၚေဖၚၿပပါလႊမ္းၿခံဳမွုမ်ားကိုမ်ားစြာအေထာက္အပံ့ေပးႏိုင္မည့္ အပိုင္းတြင္plan အေရြး မမွားၾကဘို့လိုပါသည္။ အဓိကအေရးၾကီးသည္မွာ၊ ၾကီးရင့္လာၿပီၿဖစ္ေသာအသက္အရြယ္အလိုက္၊ မိမိေ၀ဒနာ ခံစားရမွုကိုေကာင္းစြာအေထာက္အပံ့ၿပဳမည့္ မိမိေနရင္းအရပ္ေဒသတြင္းလက္လွမ္းမွီမွီ လႊမ္းၿခံဳမွု ေပးႏိုင္ေသာ၊ plan မ်ိဳးေရြးမိေစရန္အထူးလိုအပ္ပါသည္။

(၃) လက္ရွိအလုပ္လုပ္ကိုင္ၾကသူတိုင္းအတြက္အလုပ္ရွင္မ်ားကပံ့ပိုးေပးၾကေသာ employer-sponsored group health plans မ်ားသည္၊ ေယဘူယ်အားၿဖင့္၊ မိမိအတြက္အေကာင္းဆံုးၿဖစ္သည္ ဟူေသာအခ်က္ ကိုမေမ့ပါႏွင့္။ Obamacare အရေပၚထြက္လာေသာ marketplace (insurance exchanges) မ်ားတြင္ မိမိတို့အလုပ္ရွင္ကပံ့ပိုးေသာ plans မ်ားေလာက္ေရာဂါၿဖစ္ရာတြင္ကုန္က်စရိတ္ပိုင္းအားၿဖင့္မေကာင္းလွသည္ ကို ေတြ့ရသည္။ ေစ်းသက္သာ သည္ဟူေသာအခ်က္တခုတည္းကိုၾကည့္ၿပီး၊ မိမိအလုပ္ကေပးေသာ plan ကို မ၀ယ္ဘဲ၊ marketplace မွplan ကို၀ယ္မည္ဆိုပါက၊ အမွားၾကီးတခုၿဖစ္ႏိုင္ဘြယ္ရာရွိပါသည္။ အေသအၿခာ နားလည္မွ marketplace မွ၀ယ္ပါ။

(၄) deductibles ဆိုသည့္ေ၀ါဟာရသည္ မိမိကိုယ္တိုင္ေရာဂါခံစားရၿပီးေဆးကုသကာမွ နဖူးေတြ့ဒူးေတြ့ စတင္ဒုကၡေပးေတာ့သည္။ ဥပမာ-ဆရာ၀န္ၿပခ်ိန္တြင္ deductible plan လက္၀ယ္ရွိသူအေနၿဖင့္ co-insurance ေခၚမိမိခြဲတမ္းအရေပးရမည့္ေပးေငြအၿပင္၊ မိမိအခ်ိဳးက် အိပ္စိုက္ deductible ကိုေပးရန္ တာ၀န္ရွိလာပါသည္။ Obamacare မွလူတိုင္းအတြက္ ယခင္ကန့္သတ္ထားေသာက်န္းမာေရးကုန္က်စရိတ္ ကန့္သတ္ခ်က္ကိုရုတ္သိမ္းလိုက္ေသာ္လည္း၊ ဤ deductible ကိုအခ်ိဳးက်ေတာင္းခံခြင့္ကိုေပးထားသည္။ deductibles တြင္ high ႏွင့္low (၂)မ်ိဳးရွိရာ၊ high plan လက္၀ယ္ယူထားမိသူတို့ လစဥ္ေၾကးေပးရ ေသာ ပရိမီယံေၾကးသက္သာေသာ္လည္း၊ အိပ္စိုက္ေၾကးနင့္ေနေအာင္ေပးရမည္ဆိုသည္ကိုနားလည္ၾက ဘို့လိုပါသည္။

Obamacare ႏွင့္ Exchange marketplace

(၂၀၁၃)ခုႏွစ္မွစတင္၍ဤဥပေဒ၏ပင္မၿပဌာန္းခ်က္ၾကီးသက္၀င္လာသည္ႏွင့္တၿပိဳင္နက္တည္း၊ အသက္အပိုင္း အၿခားလူမ်ိဳးမေရြးအာမခံ၀ယ္ယူခြင့္ႏွင့္သင့္တင့္ေလ်ာက္ပါတ္ေသာေစ်းႏွဳန္းသတ္မွတ္ခ်က္မ်ားၾကီၾကပ္ေဆာင ္ရြက္ႏိုင္ရန္အလို့ငွာ၊ ၿပည္နယ္တိုင္းတြင္ health insurance market place/exchange မ်ားထူေထာင္ထား ေပ သည္။ ၿပည္နယ္ေပါင္းထက္၀က္ေလာက္ကၿပည္နယ္အစိုးရမွတိုက္ရိုက္ၾကီးၾကပ္ေသာ စနစ္မ်ားထူေထာင္ထား ေသာ္လည္း၊ အခ်ိ့ဳၿပည္နယ္မ်ားတြင္ဗဟိုအစိုးရမွယခုတိုင္တိုက္ရိုက္ၾကိၾကပ္ေနရေသာ marketplace မ်ားရွိ ေနဆဲၿဖစ္သည္။

(၁) ကာလီဖိုးနီးယားၿပည္နယ္ေနၿမန္မာမိသားစုမ်ားအတြက္ www.coveredca.com ဟူေသာ website မွတက္ေရာက္၀ယ္ယူႏိုင္သလို၊ ဤ “ၿမန္မာ့ဂဇက္”ပါ insurance agent မ်ားမွေသာ္၎၊ မိမိတို့ေနထိုင္ရာ ၿမိဳ့အသီးသီး၏၊ zip code မ်ားကိုအသံုးၿပဳ၍ insurance agent မ်ားကိုရွာေဖြၿပီးတိုက္ရိုက္ေတြ့ဆံုကာ၊ ေဆြးေႏြးေမးၿမန္း ၀ယ္ယူၿခင္းကပိုမိထိေရာက္လြယ္ကူေၾကာင္းေတြ့ရပါသည္။ ထို agent မ်ားကို အစိုးရမွ အခေၾကးေငြေပးထားၿပီးၿဖစ္သၿဖင့္ agency fee အခမ်ားေပးရန္မလိုအပ္ေတာ့ပါ။

(၂) က်န္ၿပည္နယ္မ်ားအတြက္မူ www.healthcare.gov ဟူေသာwebsite မွတဆင့္တက္ေရာက္၀ယ္ယူႏိုင္ ၾကပါသည္။ မိမိတို့ေနထိုင္ရာၿပည္နယ္အစိုးရကတိုက္ေရာက္ၾကီးၾကပ္ပါက၊ ထို website သို့အလြယ္တကူ ေရာက္ရွိသြားနိုင္ၿပီး၊ ၀ယ္ယူႏိုင္ၾကပါသည္။ မိမိတို့ၿပည္နယ္အစိုးရကတိုက္ရိုက္ၾကီးၾကပ္ၿခင္းမရွိပါကလည္း၊ ဗဟိုအစိုးရ၏ယင္း website မွပင္ local agent မ်ားရွာေဖြကာ၊ ၎တို့ထံသြားေရာက္ၿပီးအခ်ိန္ယူေဆြးေႏြး ၀ယ္ယူၾကရန္အၾကံၿပဳလိုပါသည္။ အမ်ားအားၿဖင့္ ႏို၀င္ဘာ (၁၅) ရက္မွစတင္၀ယ္ယူႏိုင္ၾကပါမည္။

(၃) Marketplace တြင္၀ယ္ယူရာတြင္ plan အေတာ္မ်ားမ်ားသည္ deductibles မ်ားပါရွိသၿဖင့္၊ ေစ်းသက္သာ မွုတခုတည္းကိုၾကည့္မ၀ယ္ဘဲ၊ တကယ္ၿဖစ္လာပါက၊ မိမိအတြက္စရိတ္စကမွအစ၊ လက္ေတြ့က်က်အပ္စပ္ မည့္ plan မ်ိဳးကို၀ယ္ယူၾကရန္လိုပါသည္။

(၄) plan တိုင္းတြင္ပါ၀င္ေသာ services ေခၚေစာင့္ေရွာက္မွုအမ်ိဳးအစားသတ္မွတ္ခ်က္မ်ားသည္၊ ဥပေဒအရ တန္းတူၿဖစ္ရမည္ဟူေသာဥပေဒၿပဌာန္းခ်က္ေၾကာင့္၊ ယခင္ကလို service ကြာၿခားခ်က္မ်ား မရွိမည္ကိုမပူရ ေတာ့ပါ။ (သို့ေသာ္- Catastrophic ေခၚအေရးေပၚကုသမွုပိုင္းဆိုင္ရာ အာမခံစနစ္တြင္မူ၊ ကန့္သတ္ေသာ လႊမ္းၿခံဳမွုသာရွိပါသည္။)

(၅) အေသးစိပ္ေလ့လာရမည့္အပိုင္းကားdeductible မည္သို့ရွိသည္၊ မိမိေနထိုင္ရာ၀န္းက်င္အတြင္းဆရာ၀န္ ႏွင့္ေဆးရံုမည္စာရင္း၀င္မွု၊ စသည္တို့ကိုအေလးထားရန္လိုအပ္လွပါသည္။

Open Enrollment မ်ား

Medicare, Medicaid ႏွင့္လုပ္ခြင္မ်ားတြင္သာမက၊ ယမန္ႏွစ္မွစတင္၍ marketplace/exchange မ်ားတြင္ ႏွစ္စဥ္ စာရင္းသြင္းခြင့္ကာလမ်ားကို (ႏို၀င္ဘာ) မွစတင္ၾကၿပီၿဖစ္သည္။ မိမိတို့လုပ္ငန္းအၾကီးအငယ္ေပၚ မူတည္၍ plan/programs မ်ားအမယ္စံုလင္ေအာင္အလုပ္ရွင္ (employers) မ်ားက၊ သူ့ထက္ငါအၿပိဳင္ပံ့ပိုး လာၾကသည္ကိုေတြ့ရသည္။ အေၾကာင္းမွာအခြန္အခကိစၥေၾကာင့္ၿဖစ္သလို၊ လုပ္ခြင္အတြင္း၀န္ထမ္းမ်ားအဆင္ ေၿပစြာၿဖင့္အင္အားၿပည့္ (maximum production) ရရွိေစေရးအတြက္ဟုသံုးသပ္ၾကသူမ်ားကဆိုၾကသည္။

(၁) ဆိုခဲ့သည့္အတိုင္းအေရးၾကီးဆံုးမွာ planမ်ားကိုအေသးစိပ္အခ်ိန္ယူေလ့လာၾကရန္အထူးတိုက္တြန္း လိုပါသည္။ ၿပီးလ်င္ၿပီးေရာဆိုလ်င္၊ အခက္အခဲၾကံဳမွေနာင္တရ ရမည့္အၿဖစ္မ်ိဳးကိုေရွာင္ၾကရန္လိုပါသည္။

(၂) လုပ္ငန္းရွင္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက (အမွန္တကယ္အားၿဖင့္ အာမခံကုမၸဏီ insurance carriers မ်ားက) မိမိ၀န္ထမ္းမ်ား၏က်န္းမာေရးအဆင့္အတန္းကိုဆန္းစစ္သည့္ health norms ကိန္းဂဏန္းရရွိေရး အတြက္၀န္ထမ္းမ်ားကို ေသြးေဖါက္စစ္ေဆးၿခင္း၊ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ႏွင့္တကြ biometric အခ်က္အလက္မ်ား စစ္တမ္းစစ္ေကာက္ယူၾကပါသည္။ ထို့အၿပင္၊ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာေမးခြန္းမ်ားစြာတို့ကိုေၿဖၾကားေစပါသည္။ ထိုသို့ပါ၀င္ေၿဖဆိုၾကသူ၊ အစစ္ေဆးခံၾကသူတို့ကို ဆြဲေဆာင္မွုတစိပ္တပိုင္းအၿဖစ္၊ လစဥ္ေၾကးပရီမီယံကိုမိမိ လစာမ်ားမွေလ်ွာ့ခ်ၿဖတ္ယူ(dicscount) ၾကပါသည္။ ယင္းbiometric/questionnaire မ်ားတြင္ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ ၾကေစလိုပါသည္။

(၃) medical plans မ်ားအတြက္မိမိ မိသားစု၀င္မ်ားအားလံုး၏အမည္ႏွင့္ကိုယ္ေရးအခ်က္အလက္မ်ားကို အၿပည့့္အစံုထဲ့သြင္းၾကရန္လိုအပ္ပါသည္။ အေၾကာင္းမွာ ကိစၥတစံုတခုေၾကာင့္မိမိ မိသားစုတစ္ဦး  (ဇနီး သို့မဟုတ္ခင္ပြန္း)၏ က်န္းမာေရးအာမခံဆံုးရွံုးမွူရွိခဲ့ပါက အခ်ိန္မေရြးမိမိ plan ေအာက္သို့ ခုန္ကူးခြင့္ ရရန္ ၿဖစ္ပါသည္။

(၄) အၿခားplans မ်ိဳးမ်ားၿဖစ္ေသာ dental, vision, Healthcare Saving Account (HSA), Flexible Spening Account (FSA), life insurance for dependents (including supplemental), accident, death, critical illness insurances, pet insurance, pension plans, vacation time saving/purchase plans, Legal consultation plan, etc. စသည္ ၿဖင့္မ်ိဳးစံုရွိရာ မၿဖစ္မေနထားရွိရမည့္ Medical, Dental ႏွင့္ Vision plans မ်ားကိုမူ၊ တင္ၾကိဳေလ့လာ၀ယ္ယူထားရမည္ၿဖစ္ပါသည္။ အေရးၾကီးသည့္အခ်က္ကား ကုသမွုခံယူခ်ိန္ တြင္ေငြအၿပည့္ေပးၿပီး ေနာက္မွreceipt ေၿပစာၿပန္တင္ၿပၿပီးကုန္က်စရိတ္ကိုေတာင္းယူေသာ စနစ္ (reimbursement) သည္၊ အာမခံ စနစ္မဟုတ္ဆိုသည္ကိုခြဲၿခားသိဘို့လိုပါသည္။

(၅)  မိမိက်န္းမာေရးအေနအထားေပၚမူတည္၍၎၊ ခြဲစိတ္ကုသမွုၾကိဳတင္ၿပင္ဆင္မွု (elective surgery) မ်ိဳးမ်ားတြင္ သံုးစြဲရန္၎၊ အစီအစဥ္မ်ားရွိခဲ့ပါက HSA/FSA စေသာ စုေဆာင္းေငြမ်ားသတ္မွတ္ႏိုင္ပါသည္။ အစိုးရ၏အခြန္ကင္းလြတ္ခြင့္ရေသာက်န္းမာေရးႏွင့္သီးသန့္လူမွုေရးအသံုးစရိတ္မ်ားအတြက္အလြန္ေရပန္းစားေနေသာ အစီအမံမ်ားၿဖစ္ၾကပါသည္။ ဤေနရာတြင္ HSA ႏွင့္ FSA accounts တို့၏အဓိကကြာၿခားမွု ကိုသိရန္လိုပါသည္။ HSA account ရွိသူမ်ားအေနၿဖင့္ယင္းစူေဆာင္းေငြကိုရာသက္ပန္စုေဆာင္းထားခြင့္ရွိၿပီး၊ FSA ကိုမူၿပကၡဒိန္ႏွစ္အတြင္းကုန္ေအာင္သံုးရန္အေရးၾကီးသည္ဟူေသာကြာၿခားခ်က္ၾကီးပင္ၿဖစ္ပါသည္။ ယင္းaccounts မ်ားကိုႏွစ္စဥ္ပမာဏတိုးတက္စုေဆာင္းခြင့္မ်ားၿပဳေနၿပီၿဖစ္ပါသည္။ ဤအစီအစဥ္ plans မ်ားကို deductible health plans ၀ယ္ယူထားၾကသူေတြမၿဖစ္မေနအပိုေဆာင္းထားသင့္ပါသည္။

(၆) အၿခားအေရးၾကီးေသာအခ်က္မွာ အလုပ္ရွင္မ်ားမွ မိမိ၏   401-k ေခၚအိုနာစာစုေဆာင္းေငြစာရင္းတြင္ matching မိမိထဲ့၀င္ေငြတိုင္းအတြက္ယွဥ္တြဲထဲ့၀င္မွုကိုရာႏွဳန္းအမ်ားဆံုးအထိထဲ့၀င္စုေဆာင္းၾကရန္လိုပါသည္။ လူသိမ်ားေသာခံစားခြင့္ၿဖစ္ေသာ္လည္း သတိေမ့ေလ်ာ့၍ မထဲ့၀င္ၾကသူမ်ိဳးမ်ားကိုစာေရးသူမွေတြ့ၾကံဳရဘူး ပါသည္။

Benefit/program ေလွ်ာက္ထားၿခင္း

စာရြက္စာတမ္းအေၾကာက္ၾကီးေၾကာက္ၾကေသာ ၿမန္မာအမ်ားစုၾကံဳေတြ့ရေသာအဓိကၿပႆနာကား၊ မည္သူက ကူညီေလ်ွာက္ထားေပးမည္လဲဟူေသာေမးခြန္းပင္။ အေမရိကားလိုႏိုင္ငံမွာေမြးၿပီးၾကီးၿပင္းၾကသူလူၿဖဴမ်ိဳးမ်ားပင္၊ လက္ဖ်ားခါရေသာ ရွုတ္ေထြးနက္နဲလွေသာေလွ်ာက္လႊာတင္သြင္းၿခင္းဆိုင္ရာကိစၥမ်ားႏွင့္ဖံုးဆက္ေခၚဆိုရ ၿခင္း၊ ေၿဖၾကားရၿခင္း၊ အင္တာနက္ၿဖင့္စာရင္းသြင္းၿခင္းစသည့္ မ်ားေၿမာင္လွေသာ အဆင့္မ်ားကိုၿမန္မာႏိုင္ငံ သားမ်ားလက္လွမ္းမမွီရၿခင္းမွာမထူးဆန္းလွ။ ယင္းလုပ္ငန္းစဥ္အဆင့္ဆင့္ႏွင့္က်ြမ္း၀င္ေသာၿမန္မာcommunity leaders မ်ား၊ ကူညီလိုရင္းဆႏၵစိတ္ရင္းအမွန္ရွိသူမ်ား အလ်ွိဳလ်ွိဳေပၚထြန္းလာသည္။ (၂၀၀ရ) ႏွစ္မွစ၍ၿမန္မာ့ ႏိုင္ငံေရးမတည္ၿငိမ္မွုေပၚအေၿခခံ၍ေရႊ့ေၿပာင္းခိုလွံဳလာၾကသူ refugees မ်ား asylees မ်ားႏွင့္ နည္းမ်ိဳးစံုးသံုး ေရာက္ရွိအေၿခခ်ၾကသူေတြကိုယင္းေစတနာရွင္မ်ားကလက္လွမ္းမွီသေလာက္အတတ္ႏိုင္ဆံုးကူညီၾကသည္ကို၀မ္းေၿမာက္ဂုဏ္ယူဘြယ္ေတြ့ရသည္။ ထူးေသာ္လည္းမဆန္းေသာကိစၥတစ္ရပ္ကား၊ ယင္းအလ်ွိဳလ်ွိဴေသာ ေစတနာရွင္မ်ားၾကားထဲမွ “လုပ္စားလိုသူ”လူတန္းစားတစ္မ်ိဳးေပၚေပါက္လာသည္ကို၀မ္းနည္းဘြယ္ေတြ့ရ ပါသည္။ ထိုသူတို့မွာအစိုးရအသိအမွတ္ၿပဳ လိုင္စင္ရမ်ားလည္းမဟုတ္ၾကေပ။ နားလည္သေလာက္ကူညီ လုပ္ကိုင္ရင္း၊ ၀င္ေငြၿမက္ၿမက္ကေလးရႏိုင္ေသာ “လုပ္အားေပး” လုပ္ငန္းတခုသဖြယ္လက္ရဲဇက္ရဲ ၿဖစ္လာၾကသည္။ မိမိတို့ကိုယ္ကို ေဒသဆိုင္ရာအစိုးရႏွင့္ agency အဖြဲ့အစည္းမ်ား၏အသိမွတ္ၿပဳ၀န္ထမ္း မ်ားသဖြယ္ သတင္းလႊင့္ လုပ္ကိုင္လာၾကသည္။ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူေခတ္ေရစီးေၾကာင္းႏွင့္ေကာင္းစြာရင္ပါး ခဲ့ေသာ ေၿပာင္းေရႊ့ခါစ ၿမန္မာမ်ားအေနၿဖင့္၊ “ကိုယ္တသက္လံုးဆံုးရွံဳးနစ္နာခဲ့တာဘဲ။ ခုမွေတာ့မထူးပါဘူး” ဟူေသာ “မထူး”ေၿဖသိမ့္ စကားၿဖင့္ေငြေၾကးေပးၾကရသည္။ ဥပမာတခုၿပရေသာ္- Green Card ေလ်ွာက္ထား ရာတြင္အစိုးရကိုေပးသြင္း ရမည့္၊ ကုန္က်စရိတ္ (လက္ရွိ ေဒၚလာ ၁၀၇၀) အတြက္၊ ေလွွ်ာက္ထားမည့္သူ refugee တစ္ဦးကို၊ ထိုပုဂၢိဳလ္ မ်ိဳးတို့က refugee ၿဖစ္သည့္အတြက္ ေလ်ွာ့ေပးရန္သာလိုေၾကာင္းေၿပာၿပီး (ေဒၚလာ ၅၀၀) စီေတာင္းပါသည္။ အမွန္စင္စစ္အားၿဖင့္ public assistant ရရွိခံစားေနဆဲၿဖစ္ေသာ ထို refugee မ်ားအတြက္သြင္းေငြကင္း လြတ္ခြင္ ့(fee waiver) အၿပည့္ရွိသည္ ဆိုသည္ကိုအသိလံုး၀မေပး ဘဲထားသည္။ မိသားစု(၅)ေယာက္ရွိေသာ မိသားစုတခုထဲမွရလိုက္သည့္ေငြကိုတြက္ၾကည့္ၾကပါကုန္။ စာဖတ္သူအားလံုးတို့သိၿပီးသည့္အတိုင္း အေမရိကႏိုင္ငံတ၀ွမ္းတြင္အစိုးရအဆင့္ဆင့္ထံေလွ်ာက္လႊာေလ်ွာက္ ထားရာတြင္ေလွ်ာ့ေစ်း discount ဆိုသည္မွာလံုး၀မရွိဆိုသည့္အခ်က္ကိုပင္။ သတ္မွတ္ေၾကးအၿပည့္သြင္း လ်င္သြင္း(full stated amount) (သို့မဟုတ္) ေပးသြင္းေငြကင္းလြတ္ခြင့္ (fee waive) (၂) မ်ိဳးသာရွိပါသည္။ ထိုနည္းတူ မိသားစုအေၿခအေန ေပၚမူတည္၍အဆင့္ဆင့္ေသာအစိုးရအဖြဲ့အစည္းမ်ားကပံုမွန္ (သို့မဟုတ္) ရံပံုေငြပမာဏေပၚမူတည္ေသာ public assistance အမ်ိဳးအမယ္မ်ားစြာေပါမ်ားပါသည္။ လုပ္အားခအေနၿဖင့္ ေတာင္းလိုပါကေၿဗာင္ဖြင့္ေတာင္းၿခင္းသည္အေကာင္းဆံုးေသာအကူအညီေပးနည္းဟုသံုးသပ္မိပါသည္။ ၿမန္မာႏိုင္ငံမွာကဲ့သို့အဆက္အသြယ္ေကာင္းၿပီး လာဘ္ထိုးရန္မလိုဘဲ၊ အရည္အခ်င္းၿပည့္မွီပါကခံစားခြင့္ မ်ားရွိၾကပါသည္။ ထိုခံစားခြင့္မ်ားတြင္ SSI ေခၚ Supplemental Social Security payment, disability benefit, စသည္တို့ကိုကိုယ္တိုင္ကတကယ္မခံစားရဘဲ၊ အစိုးရထံမွလိမ္လည္ ရယူေနေသာအခြင့္အေရးသမား မ်ားလည္းအလြန္ေပါမ်ားလွေပသည္။ ဤအထဲတြင္ၿမန္မာလူမ်ိဳးပညာရွင္ ဆရာ၀န္၊ ေရွ့ေနမ်ားပင္ပါ၀င္ ပါတ္သက္ေသာအၿဖစ္မ်ားရွိေနေၾကာင္း၀မ္းနည္းဘြယ္ၾကားရပါသည္။ အၿခားသူေတြလည္းလုပ္ေနတာဘဲ ဟူေသာ အေၾကာင္းၿပခ်က္ၿဖင့္မၿဖစ္စေလာက္ေငြယူၿပီးပင္လုပ္ေပးၿခင္း ေၾကာင့္အေရးယူပင္ခံရေၾကာင္း ရွက္ဖြယ္လိလိ ၾကားရသည္။ အစိုးရခံစားခြင့္ public assistance ကိုသပိတ္၀င္ အိတ္၀င္တဖက္မွရယူခံစားရင္း အစိုးရမေကာင္းေၾကာင္းေရရြတ္ၾကသူေတြလည္းေတြ့ရဘူးၿပီ။ ဘယ္သူတရား ပ်က္ပ်က္ကိုယ္မပ်က္ရဘူး ဟူေသာဆိုဆံုးမစကားကိုထို၀င္ေငြေကာင္းေသာပညာရွင္မ်ားေမ့ေလ်ာ္ၾကေရာ့ထင္။

“ခံစားခြင့္”ဟူသည္မွာ “အခြင့္ထူး” မဟုတ္ဆိုသည္ကိုခံစားခြင့္ရရွိၾကသူေတြလက္ခံဘို့လိုသလို၊ အေမရိက ၿပည္ထူေထာင္စဥ္က founding fathers ၾကီးမ်ား၏ ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္ၾကီးၿဖစ္ေသာ လြတ္လပ္ေရးေၾကၿငာစာ တမ္းပါ “လူသားတို့ရွိအပ္ေသာ ေမြးရာပါအခြင့္အေရး ခံစားခြင့္ၾကီးမ်ားရရွိခံစားခြင့္ရွိေသာလူ့ေဘာင္ဘ၀” ထူေထာင္ရန္ဟူေသာပဋိဥာဥ္ ၿပဌာန္းခ်က္အႏွစ္သာရကို ၿမင္ေအာင္ၾကည့္တတ္ၾကဘို့လိုပါသည္။ ခံစားခြင့္ မ်ားႏွင့္အေထာက္အပံ့မွန္သမွ်သည္၊ ခံစားခြင့္ရၾကသူေတြကလိုက္နာရမည့္ႏိုင္ငံသားတို့၏တာ၀န္ႏွင့္ ယွဥ္တြဲ လိုက္ပါသည္မို့၊ ခံစားခြင့္ရသည္ႏွင့္အူၿမဴးမေနၾကရန္လိုသလို၊ လိုက္နာေစာင့္ထိန္းရမည့္ကိစၥေတြတပံုတပင္ ရွိသည္ဆိုသည္ကိုမေမ့ၾကပါႏွင့္။ မိမိေပးေဆာင္ရေသာအခြန္ကို public assistance ေခၚအစိုးရ ေထာက္ပံ့ ကူညီၾကသူမ်ားကအေခ်ာင္ရယူခံစား ေနၾကသည္ဟူေသာ မနာလို စိတ္မ်ားကို ခ၀ါခ် ၾကရန္လို ပါသည္။ ထိုပုဂၢိဳလ္မ်ားအေနၿဖင့္မိမိတို့အသိႏွင့္ ယွဥ္လ်က္မိမိတို့၏မွားယြင္း ေနေသာအယူအဆမ်ားပယ္ေဖ်ာက္လ်က္၊ မလုပ္အပ္ေသာလုပ္ရပ္မ်ားရပ္တန့္ ၿခင္းမရွိပါက၊ အသက္အရြယ္ရခ်ိန္ေရာက္ကာမွ၊ ဘ၀ပ်က္ေသာ အေၿခသို့ တမဟုတ္ၿခင္းေရာက္ႏိုင္ေၾကာင္းၾကိဳတင္သတိေပးလိုပါသည္။ အခြင့္ေရးအေခ်ာင္လိုက္ၾကသူေတြႏွင့္အခြင့္အေရးေဆာင္က်ဥ္းေပးမွုအေပၚေခါင္းပံုၿဖတ္မွုကင္းေသာ ၿပည္ပ ေရာက္ၿမန္မာအသိုင္းအ၀န္းၾကီတရပ္ထူေထာင္ၿခင္းၿဖင့္လူမ်ိဳးဂုဏ္ကိုၿမွင့္တင္ၾကပါစို့ဟူ၍။