အေရးေပၚ ေဆးကုသရခဲ့ေသာ္ - က်န္းမာေရးအာမခံတို့၏သေဘာ

ၿပီးခဲ့တဲ့လမ်ားက အေမရိကေရာက္ၿမန္မာတို့အတြက္ စိမ္ေခၚမွုမ်ားစြာၾကံဳၾကိဳက္ၾကရတဲ့ အာမခံအမ်ိဳးအစား မ်ားထဲက က်န္းမာေရးအာမခံနဲ့ ယာဥ္မေတာ္တဆတိုက္ခိုက္မွုတို့အေၾကာင္းနဲ့ပါတ္သက္ၿပီး၊ အေရးၾကီးတဲ့အ ေၿခခံအခ်က္ အလက္ေတြကို မီးေမာင္းထိုးၿပခဲ့ပါတယ္။ ခက္တာက တိုးတက္ဆန္းသစ္လာတဲ့နည္းပညာေတြ နဲ့ရွုတ္ေထြးလာတဲ့လူေနမွုသဘာ၀ေတြနဲ့လိုက္ေလ်ာညီေထြမွုရွိမဲ့အာမခံစနစ္ကို အာမခံကုမၸဏီၾကီးငယ္တို့က ၿပဳၿပင္ေၿပာင္းလဲလာခဲ့ပါတယ္။ အာမခံကုမၸဏီမ်ားလို့ဆိုတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ မိမိတို့ကအာမခံေပးရသူေတြအေပၚ လႊမ္းၿခံဳကာကြယ္မွုေတြေပးၾကရသလို၊ အက်ိဳးအၿမတ္ေပၚထြက္လာေရးကိုလည္းအၿမဲမ်က္ေၿခမၿပတ္ၿပဳၾကေလ့ ရွိပါတယ္။ အာမခံကုမၸဏီေတြက ေစ်းတိုးတက္ေကာက္ခံမွုေတြလုပ္တာကို၊ ထိမ္းကြပ္ဖို့အတြက္ အေမရိက ၿပည္ေထာင္စုၿပည္နယ္တိုင္းမွာရွိတဲ့အစိုးရေတြကေလ့လာေစာင့္ၾကပ္ၾကရပါတယ္။ ေစ်းကြက္(market competition) နဲ့စားသံုးသူလူထုရဲ့ ကုန္က်ခံႏိုင္မွုအင္အား (affordability/portability) ကိုအၿမဲခ်ိန္ထိုး ေနၾက ရပါတယ္။ အဲ့ဒါေတြကိုေစာင့္ၾကပ္ဘို့ insurance commissioners ေတြကတာ၀န္ယူၾကရပါတယ္။ ဒီရာထူးမ်ား ဟာ ေရြးေကာက္ခံရာထူးမ်ားဆိုေသာ္လည္း၊ အာမခံေငြေရးေၾကးေရးနယ္ပယ္မွာကြ်မ္းက်င္ၾကတဲ့ပညာရွင္မ်ား သာၿဖစ္ေလ့ရွိၾကပါတယ္။ ဘယ္လိုဘဲေစာင့္ၾကည့္တယ္ဘဲေၿပာေၿပာ တေန့တေန့ေၿပာင္းလဲလာတဲ့စီးပြားေရး၊ အတက္အက်နဲ့ေငြေၾကးေဖါင္းပြမွုနဲ့တရိပ္ရိပ္ၿမင့္မားလာတဲ့ေစ်းႏွဳန္းေတြက အာမခံပရီမီယံေၾကးေတြကိုတြန္း တင္ေပးေနပါတယ္။ အာမခံကုမၸစီေတြရဲ့ရပ္တည္ႏိုင္မွု၊ စီးပြားၿဖစ္ထြန္းမွုတို့ဟာပရီမီယံေပၚမွာလံုးလံုးလ်ားလ်ား တည္ေနတာမို့၊ ပရီမီယံေၾကးအတက္အက်ၿပင္ဆင္သတ္မွတ္ၿခင္းဟာ၊ အာမခံ plans ေတြရဲ့လႊမ္းၿခံဳေပးႏိုင္မွု အတိုင္းအတာ (coverage levels)ေတြကိုေၿပာင္းလဲေစပါတယ္။

အဲ့ဒီအထဲမွာ အမ်ားဆံုးသက္ေရာက္မွူရွိတဲ့က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မွုကိစၥေတြကေတာ့ ဆရာ၀န္မ်ားရဲ့စမ္းသပ္ ကုသမွုနဲ့အေရးေပၚကုသမွုေတြပါဘဲ။ ဒီလမွာေတာ့ ၿမန္မာတိုင္းတနည္းမဟုတ္တနည္း၊ တေန့မဟုတ္တေန့၊ မိမိကိုယ္တိုင္ေသာ္၎၊ မိမိသားခ်င္းမိတ္ေဆြတစ္ဦးဦးကေသာ္၎၊ ၾကံဳေတြ့ၾကရတဲ့ အေရးေပၚကုသရမွု အ ေၾကာင္းတေစ့တေစာင္းၾကည့္ၾကရေအာင္။

အေရးေပၚဆိုတဲ့အတိုင္း မိမိက်န္းမာေရးခ်ိဳ့ယြင္းမွုဟာ ဘယ္အခ်ိန္ဘယ္ကာလမွာၿဖစ္လာမယ္ဆိုတာ၊ သိႏိုင္ စရာအေၾကာင္းမရွိတဲ့အတြက္၊ လူတိုင္းဟာေဆာက္တည္ရာမရၿဖစ္ၾကၿပီး၊ အဓိကက်တဲ့အာမခံပိုင္းဆိုင္ရာကိစၥ ေတြမွာလြဲေခ်ာ္မွုေတြၿဖစ္တတ္ၾကပါတယ္။ တဖက္က်န္းမာေရးေၾကာင့္ပူပန္ရတဲ့ဒုကၡေပၚမွာ၊ ကုသမွုဆိုင္ရာ အာမခံစာရြက္စာတမ္းမ်ားနဲ့ ဖံုးေပၚမွာအၿပန္အလွန္ၿငင္းခံုစကားေၿပာရမွုေတြကစိတ္ထိခိုက္မွုအတိုင္းအတာကို တိုးသြားေစပါတယ္။ စည္းကမ္းကလနားနဲ့စာရြက္စာတမ္းေၾကာက္တတ္ၾကတဲ့ၿမန္မာေတြအတြက္ အဲ့ဒီဒုကၡက ပိုဆိုးေစပါတယ္။ တခ်ိဳ့ကလည္းဒီနားမလည္မွုေၾကာင့္စိတ္ဖိစီးရမွုကို ရွက္စရာကိစၥလို့လြဲမွားစြာသေဘာထားမိ ၿပီး၊ တိုင္ပင္သင့္သူ၊ အသိေပးသင့္သူေတြကိုအသိမေပးဘဲၿဖစ္ခ်င္ရာၿဖစ္၊ ထားရာကေနမရွုႏိုင္မကယ္ႏိုင္နဲ့ ေငြေရး ေၾကးေရးဒုကၡေတြေရာက္လာပါတယ္။ အဲ့ဒီလြဲေခ်ာ္တဲ့အယူအဆကို က်ြန္ေတာ္တို့ၿမန္မာေတြေရွာင္ရွား ၾကဘို့ လိုပါၿပီ။ အာမခံမရွိတာဟာ မိမိရဲ့ေပါ့ဆမွုေၾကာင့္ၿဖစ္ႏိုင္သလို၊ သေဘာသဘာ၀ကိုေကာင္းစြာနား မလည္ၾက သူေတြကပိုမ်ားတာကို၀မ္းနည္းဘြယ္ေတြ့ရပါတယ္။ ပိုဆိုးတာက ဒီလိုအခက္အခဲၿဖစ္လာရင္၊ ေဖးမသူထက္၊ ၿပစ္တင္ၾကသူေတြမ်ားတဲ့ၿမန္မာ့လူေနမွုစရိုက္က ပိုလို့ေတာင္ေအာ့ႏွလံုးနာစရာပါ။ ကိုယ္ကနားလည္ရင္ရွင္း လင္းၿပၿပီး၊ နားမလည္ရင္နားလည္ႏိုင္မဲ့သူဆီလမ္းညႊန္ဘို့စိတ္ကူးမရွိၾကတာက ရွက္စရာေကာင္းတဲ့ဆက္ဆံ ေရးစနစ္တခုပါ။

မိမိေသာ္၎၊ မိမိသားခ်င္းမိတ္ေဆြေသာ္၎ အေရးေပၚက်န္းမာေရးခ်ိဳ့တဲ့မွုၿဖစ္လို့ေဆးရံုေဆးခန္းေတြ မွာၿပသ ၾကရၿပီဆိုရင္သိသင့္တဲ့အခ်က္အခ်ိဳ့ကို တင္ၿပပါ့မယ္။

(က) က်န္းမာေရးအာမခံနဲ့ပါတ္သက္တဲ့အသိအမွတ္ၿပဳကတ္ၿပားဟာမိမိကိုယ္နဲ့မကြာအၿမဲရွိပါေစ။ (အိမ္မွာေန ခ်ိန္ကလြဲရင္ပါ။) အသိအမွတ္ၿပဳကတ္ၿပားလို့ဆိုတာေၾကာင့္ မိမိကုသမွုခံယူတဲ့ႏွစ္ကာလ policy term မွာ အၾကံဳး၀င္တဲ့ကတ္ၿဖစ္ဖို့လိုပါတယ္။ Medi-Caid/Medicare ၀င္ၿဖစ္ရင္ေတာ့ သက္ဆိုင္ရာေဆးရံုေဆးခန္းအုပ္စု (Medical Group) ရဲ့အသိအမွတ္ၿပဳကတ္ၿပားပါပူးတြဲရွိေနရပါမယ္။

(ခ) အေရးေပၚေၾကာင့္ေဆးရံု(သို့မဟုတ္)လူနာတင္ယာဥ္ေပၚေရာက္ၿပီဆိုတာနဲ့ အာမခံရွိေၾကာင္းမရွိေၾကာင္း ေမးရင္၊ အမွန္ကိုအမွန္အတိုင္းေၿပာၿပဘို့လိုပါတယ္။ အသက္ငယ္ရြယ္သူကေလးငယ္မ်ားနဲ့ အသက္(၆၅)ႏွစ္ အထက္ရွိၾကသူေတြအတြက္သက္ဆိုင္တဲ့အာမခံလႊမ္းၿခံဳမွုကိုခ်က္ခ်င္းထုတ္ေပးႏိုင္တဲ့ ေဆးလူမွုဆက္ဆံေရး တာ၀န္ရွိသူမ်ား (သို့မဟုတ္) ေဆးရံု accounting ဌာနမွပုဂၢိဳလ္မ်ားကအခ်က္အလက္မ်ားလာေရာက္ေတာင္း ခံေလ့ရွိပါတယ္။

(ဂ) ဒီေနရာမွာ အာမခံကတ္ၿပားေပးလိုက္ၿခင္းသည္၊ သက္ဆိုင္ရာေဆးရံု/လူနာတင္ယာဥ္တို့က ဆက္ၿပီး တာ၀န္ယူေဆာင္ရြက္သြားမယ္လို့ တထစ္ခ်ယံုလို့မရပါဘူး။ မိမိအေရးေပၚေရာက္ရွိေနတဲ့ေဆးရံုဌာနတို့ဟာ မိမိအာမခံရဲ့လႊမ္းၿခံဳမွုေအာက္မွာအၾကံဳး၀င္တဲ့ေနရာမဟုတ္ရင္ အထူးသတိခ်ပ္ရမဲ့ကိစၥက၊ မိမိအာမခံကုမၸဏီကို ဖံုးၿပန္ေခၚဘို့လိုအပ္ပါတယ္။ ကတ္ၿပားေလးလက္ကမ္းေပးလိုက္ၿခင္းကကိစၥကိုၿပီးေၿမာက္မသြားေစပါဘူး။ မိမိကဖံုးေပၚမွာေသာ္၎၊ လက္မွတ္ထို၍ေသာ္၎မိမိကခြင့္ၿပဳၿခင္း(authorization) မၿပဳသေရြ့၊ claims process ကခရီးဆက္မသြားပါဘူး။ အမ်ားအားၿဖင့္ မိမိကုသခြင့္လႊမ္းၿခံဳေဒသထဲမွာရွိတဲ့ေဆးရံုေဆးခန္း မဟုတ္ ခဲ့ရင္ အဲ့ဒီေဆးရံုမွာကုသမွုခံယူေၾကာင္းလက္မွတ္ထိုးဘို့လိုသလို၊ မိမိအာမခံကုမၸဏီထံမွာလည္းဖံုးေခၚၿပီးဘဲၿဖစ္ ၿဖစ္ခြင့္ၿပဳေၾကာင္းလက္မွတ္ထိုးရင္ဘဲၿဖစ္ၿဖစ္ (၂)ေနရာလံုးမွာလုပ္ေပးဘို့တာ၀န္ရွိေၾကာင္းသတိခ်ပ္ပါ။ အေရး ေပၚ ၿဖစ္စဥ္က သတိမထားမိေသာ္လည္း၊ မိမိကိစၥမိမိေၿဖးရွင္းေရးမွာ မိမိတာ၀န္သာၿဖစ္သည္ကိုသတိခ်ပ္ပါ။

(ဃ) ဆရာ၀န္၊ သူနာၿပဳတို့ကလာေရာက္ေၿပာဆိုေသာစကားကိုနားမလည္ဘူးဆိုတဲ့ေစာဒကကိုခ်က္ခ်င္း မတင္ မိၾကဘို့လိုပါတယ္။ စကားၿပန္မ်ားမွတဆင့္စကားေၿပာႏိုင္ေသာ္လည္း၊ မ်ားေသာအားၿဖင့္ ေဆးဘက္ဆိုင္ ရာေ၀ါ ဟာရကိုနားလည္ႏိုင္ေသာ ၿမန္မာစကားၿပန္အလြန္ရွားပါတယ္။ အေတြ့အၾကံဳအရ၊ နားလည္မွုလြဲမွား ၿခင္းမ်ား ၾကံဳေတြ့ဘူးပါတယ္။  HIPPA (Health Insurance Portability and Accountability Act) မွာၿပဆိုထားတဲ့ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ ပုဂၢလိကမွတ္တမ္းမ်ားလွိ်ဳ့၀ွက္တားၿမစ္ခ်က္မ်ားေၾကာင့္၊ ကာယကံရွင္ကိုယ္တိုင္ကေဆး၀န္ ထမ္းကိုတိုက္ရိုက္ေၿပာဆိုရန္လိုသည္ဆိုတဲ့အခ်က္ကို သတိၿပဳသင့္ပါတယ္။ နားမလည္လ်င္နားလည္ေအာင္ ရွင္းၿပရန္ေဆး၀န္ထမ္းတို့မွာတာ၀န္ရွိၾကတာမို့၊ ေဆး၀န္ထမ္းတို့ႏွင့္ဘာသာ စကားက်ြမ္း၀င္ၿခင္းမရွိေသာၿမန္မာ တို့အခက္အခဲမ်ားကိုေတြ့ၾကံဳတတ္ၾကရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ နားလည္မွုလြဲ မွားၿခင္းေၾကာင့္အမွားၾကီးမ်ားၾကံဳရ ၿခင္းအလြန္နည္းပါတယ္။

(င) ကိုယ္ခံစားရေသာေ၀ဒနာကို အမွန္ကိုအမွန္အတိုင္းေၿပာပါ။ မထိမ္ခ်န္ပါနဲ့ပါတယ္။ ေရာဂါခံစားရမွု လကၡဏာ(၂၄)နာရီၿပည့္တဲ့အထိဆရာ၀န္မ်ားကေစာင့္ၾကည့္ၿပီးမွအိမ္ၿပန္လႊတ္ေလ့ရွိတာမို့၊ ကိုယ့္ရဲ့ေရာဂါခံ စားရမွု အေၿခအေနတင္ၿပခ်က္က အခရာက်လို့ေနပါတယ္။ အိမ္ၿပန္ေရာက္ၿပီးမွ အေရးေပၚၿပန္ၿပရတာမ်ိဳး ေတြၾကံဳဘူးလို့ပါ။

(စ) အေမရိကမွာရွိတဲ့လူနာေတြကိုအိမ္ကလူနာကလိုက္ၿပီးေစာင့္အိပ္တာမ်ိဳးကို ခြင့္မၿပဳၾကပါဘူး။ အသည္း အသန္လူနာဆိုရင္ေတာင္၊ လူနာေစာင့္ခန္သီးသန့္မွာေနၾကရပါတယ္။ အဲ့ဒီအတြက္ လူနာၿဖစ္သူကာယကံရွင္ ေတြအေနနဲ့ ကိုယ့္အားကိုယ္ကိုးၾကဘို့အေလ့အက်င့္ၿပဳၾကဘို့လိုပါတယ္။ လူနာေစာင့္မရွိလို့အားငယ္ရမယ္ဆို တဲ့ႏိုင္ငံမဟုတ္ေၾကာင္းပါ။ မိမိရဲ့လက္တကမ္းအတြင္းမွာရွိတဲ့ ေဆးရံုကိရိယာတန္ဆာပလာမ်ားကို ေလ့လာၿပီး အသံုးၿပဳတတ္ေအာင္ေလ့လာပါ၊ ေလ့က်င့္ပါ။

(ဆ) မိမိေရာဂါခံစားရမွုေၾကာင့္သူနာၿပဳကိုေခၚရတာ၀န္မေလးၾကပါနဲ့။ သူနာၿပဳမ်ားရဲ့ပဓါနတာ၀န္ေတြထဲမွာ၊ လူနာနဲ့ဆရာ၀န္ၾကားအခ်ိန္မလပ္ကူးလူးဆက္သြယ္ေပးရမဲ့တာ၀န္ရွိတာမို့ မရွူႏိုင္မကယ္ႏိုင္ခံစားရမွ သူနာၿပဳဆီ ေၿပးရတာမၿဖစ္ပါေစနဲ့။

(ဇ) အေရးေပၚလို့ဆိုတာေၾကာင့္ မိမိရဲ့ေန့တဓူ၀လုပ္ေနက်လွုပ္ရွားသြားလာမွုကိုတမဟုတ္ၿခင္းရပ္ဆိုင္းသြားေစ မဲ့အေရးေပၚကိစၥမ်ားကိုဆိုလိုတယ္ဆိုတာကိုသတိၿပဳပါ။ အေရးေပၚက်န္းမာေရးခ်ိဳ့ယြင္းမွုမဟုတ္ဘဲ အေရးေပၚ ဌာနကိုအသံုးၿပဳမိလို့ဒါဏ္ေၾကးေပးၾကရသူမ်ိဳးေတြေတြ့မိပါတယ္။

(စ်) သည္းခံပါ။ အခက္ခဲဆံုးကိစၥပါဘဲ။ ဒါေပမဲ့ေဆးရံုအေရးေပၚဌာနေတြဟာ လူမ်ားၿပည့္ႏွက္တတ္တာမို့ စိတ္မရွည္ႏိုင္စရာၾကံဳတတ္ၾကရပါတယ္။ မိမိရဲ့အသက္အႏၱရာယ္ကိုေသာ္၎၊ လုပ္ေနက်ကိစၥေတြမလုပ္ႏိုင္ဘဲ ရပ္ဆိုင္းသြားေစတယ္ဆိုရင္ (911) လူနာတင္ယာဥ္ကိုေခၚဘို့လက္မေႏွးၾကပါနဲ့။ လူနာတင္ယာဥ္လာလမ္းကို ၾကိဳတင္ရွင္းလင္းထားေပးဘို့လဲလိုပါတယ္။

(ည) မိမိေရာဂါအေၿခအေနကိုေစာင့္ၾကည့္ၿပီး (observation) ၿပင္ပလူနာဌာနကေန ေဆးကုသဘို့လိုအပ္ရင္၊ ေဆးရံု (triage) ကိုတင္ေလ့ရွိတာမို့၊ ၿပင္ပလူနာဌာနအေရးေပၚကုသၿခင္း (Emergency Room ER) နဲ့ ေဆးရံုတင္ကုသၿခင္း (Hospitalization) မတူသလို ေပးသြင္းရမဲ့ အာမခံေၾကး co-payment (သို့မဟုတ္) deductible လဲမတူဘူးဆိုတာသတိခ်ပ္ပါ။ ေသၿခာတာကေတာ့ (၂)ခုလံုးအတြက္မေပးသြင္းမိေစဘို့ပါဘဲ။

ေ၀ဒနာေၾကာင့္စိအတိဒုကၡေရာက္ရတဲ့အထဲ အာမခံစနစ္နဲ့ေဆးရံုလည္ပါတ္မွုစနစ္တို့ရဲ့သေဘာကို နားမလည္ ၿခင္းက ပိုၿပီးစိတ္ဖိစီးေနရာေရာက္ပါတယ္။ အေရးေပၚေသာ္၊ က်န္းမာေရးအာမခံဗဟုသုတသက္လံုေကာင္း ႏိုင္ေအာင္၊ မ်က္ေစ့ဖြင့္နားစြင့္ၾကဘို့လိုေၾကာင္းအေမရိကားေရာက္ၿမန္မာမိသားစုမ်ားကိုႏွိဳးေဆာ္လိုက္ရပါ တယ္။