တႏွစ္တာကုန္ဆံုးဘို့တာစူၿပီး
ေနာက္ႏွစ္သစ္ကိုကူးေၿပာင္းေတာ့မဲ့အခ်ိန္ေတြမွာ အေမရိကႏိုင္ငံတ၀ွမ္းလံုးေန အလုပ္လုပ္ကိုင္ၾကသူေတြေရာ၊
အလုပ္မရွိသူေတြပါ၊ မပ်က္မကြက္ လုပ္ၾကရတဲ့အလုပ္ကေတာ့ Open Enrollment လို့ေခၚတဲ့ တႏွစ္တာက်န္းမာေရးကအစ၊
လႊမ္းၿခံဳကာကြယ္မွုအသီးသီးတို့အတြက္၊ စာရင္းေပး သြင္းၿခင္း၊ အသစ္တဖန္သက္တမ္းတိုးၿခင္းတို့ကိုလုပ္ၾကရပါတယ္။
စာေရးသူေၿပာေနၾကစကားေၿပာရရင္၊ အေတာ္မ်ားမ်ားက၊ ဒီကိစၥေတြကိုေပါ့ေပါ့တန္တန္ၿပီးရင္ၿပီးေရာလုပ္ၾကေလ့ရွိပါတယ္။
အခြင့္အေရးနဲ့ ပါတ္ သက္ရင္အေမရိကႏိုင္ငံမွာတြင္က်ယ္တဲ့ၿမန္မာစကားပံုတခုကိုဥပမာေပးလိုပါတယ္။
ဘာတဲ့ - “မသိသူ ေက်ာ္သြား၊ သိသူေဖၚစား”
ဆိုတာ။ အဲ့ဒီၿမန္မာစကားပံုက အေမရိကမွာေသြးထြက္ေအာင္မွန္တယ္လို့ေဖါက္ သယ္ခ်ပါရေစ။ “အခြင့္အေရး”ဆိုတဲ့အခ်က္ဟာ
ၿမန္မာၿပည္ဖြားေတြအတြက္အခြင့္ထူးခံခြင့္ရွိမွရတယ္ လို့အမ်ား သေဘာေပါက္ၾကတာမွတ္မိမွာပါ။
ဒီေနရာမွာ Earned benefit လို့ေခၚတဲ့မိမိလုပ္အားကေပၚထြက္ လာတဲ့အ က်ိဳးခံစားခြင့္ဟာ၊
အလုပ္လုပ္ၾကသူတိုင္းရဲ့ေမြးရာပါခံစားခြင့္ပါ။ ဒါေပမဲ့အဲ့ဒီခံစားခြင့္ကကိုယ့္အေပၚအလိုအ
ေလ်ာက္ေရာက္မလာပါဘူး။ ရေအာင္ယူရပါတယ္။ အေမရိကမွာရေအာင္ယူႏိုင္ဘို့ တရား၀င္နည္းလမ္းေတြကို
တန္းတူရည္တူေပးထားၿပီး၊ အလြယ္တကူရယူႏိုင္ေအာင္လည္း၊ လမ္းထြင္ထားၿပီးသားပါ။ ကိုယ္က ၀ါယမနဲနဲ
ေတာ့စိုက္ထုတ္ဘို့လိုပါတယ္။ အဲ Entitlement လို့ေခၚတဲ့ခံစားခြင့္ကေတာ့ မိမိရဲ့ဘ၀အေၿခအေနေပၚမူ
တည္ၿပီး၊ ဥပေဒကခြင့္ၿပဳတဲ့နည္းလမ္းေတြအရ၊ ၿပည္သူ့ဘ႑ာကေနရရွိခံစားတဲ့အခြင့္အလမ္းပါဘဲ။
ဥပမာ လြယ္လြယ္ေပးရရင္ Food Stamp လို့လူသိမ်ားတဲ့ ခံစားခြင့္ဆိုပါေတာ့။ အဲ့တာက
Entitlement ပါ။
ဒီကေန့ေဆြးေႏြးမဲ့ကိစၥက
ဆိုခဲ့တဲ့ ေနာက္ႏွစ္သစ္တခုတခုတည္းအတြက္ မဟုတ္ပါဘူး။ ကိုယ္ဘ၀တစ္ သက္ တာလံုၿခံဳဖူလံုေစေရးအစီအမံပါ။
က်ြန္ေတာ္တို့ၿမန္မာေတြကိုနားလည္ေအာင္လူၿပိန္းစကားနဲ့ေၿပာရရင္၊ “ေသတမ္းစာ” (Will) ဆိုပါစို့။
ေသတမ္းစာလို့ဆိုတာနဲ့ ငါတို့ကေတာ့လူခ်မ္းသာလည္းမဟုတ္၊ တိုက္တာစီးပြား ေရးနဲ့လုပ္ငန္းေတြလည္းမရွိတာ၊
ဘာလုပ္ဖို့ ေသတမ္းစာလိုမလည္းလို့ ဆိုလိုက္ရင္ တက္တက္စင္ေအာင္ လြဲတဲ့အယူအဆလို့ သတိေပးပါရေစ။
အေမရိကႏိုင္ငံမွာႏွစ္ပရိေစၦဒအေနၾကာၾကသူေတြအပါအ၀င္၊
မေန့တေန့ကမွေၿပာင္းေရႊ့လာၾကသူတိုင္း အတြက္ ေဖၚၿပမဲ့ဘ၀အစီအမံမ်ားဟာမရွိမၿဖစ္လိုအပ္ခ်က္ေတြပါ။
ပစၥည္းဥစၥာရွိတာမရွိတာနဲ့မဆိုင္ပါဘူး။ အေမရိက ေရာက္က်ြန္ေတာ္တို့ၿမန္မာေတြ စာရြက္စာတမ္း၊
လုပ္ထံုးလုပ္နည္း၊ ဆိုင္ရာေတြနဲ့ဆက္သြယ္ ေဆာင္ရြက္ရတဲ့ ဗာဟီရကိစၥေပၚေပါက္တိုင္း၊ စိတ္အေႏွာင့္အရွက္ၿဖစ္ၾကရတာေတြ
မွတ္မိၾကမယ္ထင္ပါတယ္။ အဲ့ဒီသာဓကေတြ က ဘကိုၿပသလဲဆိုေတာ့၊ ေဖၚၿပမဲ့ဘ၀အစီအမံေတြ ၾကိဳတင္ၿပင္ဆင္မွုကင္းမဲ့ခဲ့တာေတြ
ေၾကာင့္ဆိုတာကို ၿမင္ေအာင္ၾကည့္တတ္ၾကပါ။ ဒီလိုအစီအမံေတြကိုကိုယ္တိုင္လုပ္ရင္းနဲ့ နားလည္ေအာင္
လုပ္ၾကရပါတယ္။ နားလည္ရင္းနဲ့မွ မိမိဘ၀ဖူလံုေရးကိစၥေတြၿဖစ္ေၿမာက္ၾကရတာပါ။
ကဲ - အဲ့ဒါဘာေတြလဲဆိုတာၾကည့္ၾကရေအာင္။
(က) အေရးၾကီးစာရြက္စာတမ္းမ်ားစုေဆာင္း၍စနစ္တက်သိုမွီၾကဘို့
- အိမ္ပိုင္ဆိုင္မွုစာခ်ဳပ္၊ ႏွစ္အလိုက္အခြန္ ေဆာင္မွု၊ ခရီးသြားပါတ္စပို့၊ အာမခံေၾကၿငာလႊာမ်ား၊
မေရႊ့မေၿပာင္းႏိုင္ေသာပစၥည္းႏွင့္ပါတသက္ေသာစာရြက္ စာတမ္းမ်ား၊ လက္ရွိေငြေရး ေၾကးေရးဆိုင္ရာအစီရင္ခံစာမ်ား။
(ခ) မိမိ
မိသားစု ႏွင့္ သီးၿခားလိပ္စာတြင္ေနထိုင္သူ (မိမိ မိသားစုမွ ယံုၾကည္စိတ္ခ်သည္ဟုယံုၾကည္ရ
ေလာက္ သူ) ရဲ့အဆက္အသြယ္လိပ္စာႏွင့္ဖံုးနံပါတ္၊ ဘဏ္ႏွင့္တကြေငြေရးေၾကးေရးႏွင့္အထက္ေဖၚၿပပါအဖြဲ့အစည္းမ်ား
နဲ့ပါတ္သက္ေသာ၊ account နံပါတ္ႏွင့္အဆက္အသြယ္မ်ား၊
(ဂ) အင္တာနက္အပါအ၀င္
accounts မ်ားရဲ့ ခ်ိတ္ဆက္ User Names နဲ့ Passwords မ်ား၊ (ၿမန္မာလိုေရးၿပီး သိုမွီးႏိုင္ၾကပါတယ္။)
(ဃ) မိမိကြယ္လြန္ၿပီးေနာက္၊
မိမိ၏အက်ိဳးခံစားခြင့္်ားကိုဆက္ခံခြင့္ရွိသူမ်ား သတ္မွတ္ေရး (Designation of
beneficiary)
(င)
Credit card အပါအ၀င္ မိမိအိပ္ေဆာင္တြင္အၿမဲကိုင္စြဲသည့္ကတ္မ်ိဳးစံုမ်ားၿဖစ္သည့္ က်န္းမာေရးႏွင့္
ယာဥ္အာမခံကတ္မ်ား၊ ယာဥ္ေမာင္းလိုင္စင္မ်ား၊ ႏိုင္ငံသားၿပဳၿခင္းဆိုင္ရာcertificates
ႏွင့္ Social Security Cards မ်ားကို Mediafire, Cloud စသည္တို့တြင္သိုေလွာင္ၿခင္း၊
အၿမဲမၿပတ္ အခ်ိန္ႏွင့္တေၿပးညီ မွတ္တမ္း ၿပဳၿခင္း၊ ထိန္းသိမ္းၿခင္း၊ မိသားစု၀င္အတြင္းအသိေပးၿဖန့္ေ၀ထားၿခင္း။
(စ)
Advance Directive ေခၚမိမိနာမက်န္းၿဖစ္ၿပီး၊ ေသလုေၿမာပါးအခ်ိန္၊ မိမိကိုယ္ကိုမိမိမသိႏိုင္ေလာက္ေသာ
အေၿခအေနတြင္၊ မိမိက်န္းမာေရးေဆးကုသေရးႏွင့္ပါတ္သက္ေသာအဆံုးအၿဖတ္ကိုၾကားမွ၀င္ေရာက္ အဆံုး
အၿဖတ္ေပးမည့္စာရြက္စာတမ္းေရးဆြဲထားၿခင္း။
(ဆ)
Revocable Living Trust ေခၚ မိမိပိုင္ဆိုင္မွုအပါအ၀င္၊ မိမိလိုလားေတာင့္တေမွ်ာ္မွန္း၍ၿဖစ္ေစလိုေသာ
အေၾကာင္းခ်င္းရာတို့အတြက္အစီအမံစာတမ္းၿပဳစုထားၿခင္း၊ Revocable ဟုဆိုထားသၿခင့္အခ်ိန္မေရြးၿပင္ဆင္၊
ၿဖည့္စြက္၊ ပယ္ဖ်က္ၿခင္းေတြၿပဳလုပ္ႏိုင္ၿခင္း။
(ဇ)
Durable Financial Power of Attorney မိမိ၏အသက္အာမခံအပါအ၀င္ခံစားခြင့္စာခ်ုဳပ္မ်ား၊စုေဆာင္းေငြ
မ်ားကိုတာ၀န္ပိုင္းၿခားေပးမည့္ အစီအမံစာတမ္းၿပဳစုထားၿခင္း။
(စ်)
Will ေခၚေသတမ္းစာ မွာမိမိပိုင္ဆိုင္မွုကို မိမိရဲ့သားသမီး (သို့မဟုတ္) အေမြဆက္ခံခြင့္ေပးေစလိုသူတို့ကို
ထိန္းခ်ဳပ္မည့္အစီအမံစာတမ္း။
(ည) မိမိေသဆံုးပါက
ေဆာင္ရြက္ေစလိုေသာ အစီအမံ Funeral plan
(ဋ) မိမိကြယ္လြန္ပါက
လစဥ္အပါအ၀င္ ပံုမွန္ၿပန္ေပးသြင္းရမဲ့ လစဥ္/ႏွစ္စဥ္ေၾကးမ်ား မည္သို့မည္ပံုေပးရ မည္ဆိုေသာ
အစီအမံ။
(ဌ) က်န္ရစ္သူဇနီးခင္ပြန္းႏွင့္သားသမီးအပါအ၀င္၊
အတူေနမ်ားအတူမေနညီအကိုေမာင္ႏွစ္မ၊ သားၿခင္းအရင္း အၿခာမ်ားအတြက္မွာတမ္းစာ၊ အသိေပးစာမ်ားၿပဳစုထားရွိၿခင္း။
ဆိုခဲ့တဲ့
အခ်က္ေတြဟာတန္းစီခ်ၿပၿပီးေရးရရင္လြယ္သေလာက္တကယ္လက္ေတြ့ၿပင္ဆင္ရာမွာအခက္အခဲမ်ား စြာရွိႏိုင္ပါတယ္။
အခ်ိဳ့စာရြက္စာတမ္းမ်ားဟာ၊ မိမိဖာသာၿပဳစုၿပီးထားႏိုင္ေသာ္လည္းဘဲ၊ အခ်ိဳူ့စာရြက္စာတမ္းမ်ိဳး
ေတြဟာ ဆိုင္ရာရံုေတြမွာ Notarize လုပ္ဘို့လိုပါတယ္။ ဒီ့အၿပင္ ေနထိုင္ရာအေမရိကႏိုင္ငံရဲ့ေဒသၿပည္နယ္မ်ား
ရဲ့ တည္ဆဲဥပေဒလုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ားနဲ့ညီညြတ္ၾကဘို့လိုပါတယ္။ ဒီလိုလုပ္ထံုးလုပ္နည္းရွုတ္ေထြးေပြလီလို့၊ ေန့ေရႊ့ညေရႊ့လုပ္လို့မရပါဘူး။ မၿဖစ္မေနလုပ္ရမဲ့ကိစၥၾကီးပါ။
ခုရွုပ္မွေနာင္ရွင္းမဲ့ကိစၥေတြပါ။ က်ြန္ေတာ္တို့ၿမန္မာ ႏိုင္ငံမွာ ဒီေန့အထိၾကံဳေတြ့ေနၾကရတဲ့ အေမြကိစၥေၾကာင့္ေမာင္ႏွမခ်င္း၊ သားအမိခ်င္း မေခၚႏိုင္မေၿပာႏိုင္ၿဖစ္
ၾကရတဲ့သာဓကေတြအမ်ားၾကီးပါ။ အဲ့ဒါဘာေၾကာင့္လဲလို့ေမးရရင္ ဒီေန့အထိသပြတ္အူလည္ေနၿပီး၊
ႏိုင္ရာဆြဲယူ တဲ့ မခိုင္မာတဲ့ဥပေဒေၾကာင့္ရယ္၊ ေဖၚၿပခဲ့တဲ့ စာရြက္စာတမ္းမွတ္တမ္းၿပဳစု၊
ထိန္းသိမ္း၊ အသံုးခ်တဲ့စနစ္ကင္း မဲ့မွု၊ နားနည္းမွုေတြေၾကာင့္ပါဘဲ။
အေမရိကႏိုင္ငံမွာေတာ့
လုပ္ထံုးလုပ္နည္းဥပေဒနဲ့ လုပ္ကိုင္ရမဲ့နည္းလမ္းေတြက အဆင္သင့္ရွိၿပီးသားပါ။ အဲ့ဒါေတြကိုအလြယ္တကူရယူသံုးစြဲၾကဘို့နဲ့၊
မွန္မွန္ကန္ကန္အသံုးခ်တ္ဘို့ဘဲလိုပါတယ္။
ကိုယ္မရွိေတာ့တဲ့ေနာက္မွာဘဲကိုယ့္ေရွ့ေမွာက္သက္ရွိထင္ရွားဘ၀မွာဘဲၿဖစ္ၿဖစ္၊
မိမိနဲ့မိမိရဲ့မိသားစု၀င္ေတြ၊ တေယာက္နဲ့တေယာက္ခ်စ္ခ်စ္ခင္ခင္ ေပါင္းသင္းဆက္ဆံၿပီး၊
စိတ္ခ်လက္ခ်ေနရတဲ့ဘ၀ကိုတည္ေဆာက္ ႏိုင္ၾကဘို့ ကြ်န္ေတာ္တို့ၿမန္မာအားလံုးကလိုလားေတာင့္တၾကမယ္ဆိုတာယံုၾကည္ပါတယ္။
လံုၿခံဳၿပည့္၀စိတ္ခ်ရေသာ
ဘ၀အစီအမံမ်ားစတင္ထူေထာင္ၿခင္းနဲ့သာယာ၀ေၿပာတဲ့ အေမရိကေရာက္ၿမန္မာ မိသားစု မ်ား ေပၚထြန္းလာေရးကိုေမွ်ာ္မွန္းလ်က္။ ။
