ၿပည္သူ့လႊတ္ေတာ္…..ဘယ္လဲ?

“ၿပည္ေထာင္စုသင့္၊ မစုသင့္” ဆိုတဲ့ ေမာင္မိုးညိဳရဲ့ေဆာင္းပါး ရဲ့ေနာက္ဆက္တြဲ ကိစၥေလးေတြ ေမာင္မိုးညိဳတို့မိတ္ေဆြေတြၾကားထဲ ေခါင္းခ်င္းရိုက္ခဲ့၊ ၿငင္းခုန္တဲ့အၿဖစ္ေလးေတြ တီးတိုးအၿဖစ္ကေန၊ အက်ယ္အက်ယ္ၿဖစ္လာပါတယ္။  ၿဖစ္ရပံုကဒီလိုပါ။

အရင္ ဗိုလ္သန္းေရႊလက္ထက္ လက္သန္ေၿပာင္ခဲ့ၿပီး ႏိုင္ငံအရင္းအၿမစ္ေတြမက်န္ လက္ရဲဇက္ရဲလုပ္ခဲ့ၾကတဲ့ ၀န္ၾကီး၀န္ကေလးၿပဳတ္ေတြ၊ အာဏာ လက္မဲ့ၿဖစ္ေတာ့၊ အရင္ကသံုးခဲ့တဲ့ စရိုက္ေတြ ဘရိတ္အုတ္မရတဲ့ အၿဖစ္ေတြေရာက္မွန္းမသိေရာက္သြားပါတယ္။ ခက္တာက အရင္ေခတ္အဆက္ဆက္ ၀န္ၾကီး၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၿပဳတ္မ်ားဟာ၊ ဒီေန့ၿပဳတ္ၿပီးတာနဲ့ လမ္းေပၚေရာက္သြားၿပီး၊ ေဘးထိုင္၊ဘိုင္က်၊ဘုေၿပာဘ၀ ကိုအရွင္လတ္လတ္ေရာက္ၾကပါတယ္။ ခုေခတ္ေၿပာင္းခ်ိန္မွာေတာ့ အဲ့ဒီ လက္သရမ္းအုပ္စု ကအလိုအေလ်ာက္လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ားၿဖစ္သြားယံုမက၊ သက္ဆိုင္ရာလႊတ္ေတာ္မ်ားရဲ့ ေကာ္မတီအသီးသီး (မိမိတို့ ၀န္ၾကီးဘ၀အဆက္ဆက္ကရယူခဲ့တဲ့ဌာနမ်ားအတိုင္း) မွာ ဥကၠဌမ်ားၿဖစ္သြားၾကတယ္ဆိုပါေတာ့။  ဥပမာ- အရင္က်န္းမာေရး၀န္ၾကီးၿဖစ္ခဲ့တဲ့ ေဒါက္တာေက်ာ္ၿမင့္ ဟာ လႊတ္ေတာ္ရဲ့ က်န္းမာေရးနဲ့ဆိုင္တဲ့ေကာ္မီတီမွာ ဥကၠဌၿဖစ္သြားပါတယ္။ လက္ရွိအသစ္စက္စက္တက္လာတဲ့ ၀န္ၾကီးမ်ားရဲ့အေရးပါအရာေရာက္မွုေတြကို မနာလိုမရွုစိမ့္ၿဖစ္လာၾကယံုမက၊ အရင္ကမိမိတို့တခ်က္လႊတ္ပိုင္စိုးခဲ့တဲ့အခြင့္အာဏာေတြ လက္လႊတ္ၾကရလို့ မစားႏိုင္မအိပ္ႏိုင္ၿဖစ္လာၾကတယ္လို့ဆိုၾကပါတယ္။ ဒါႏိုင္ငံေရးေရစီးေၾကာင္းမွာ ၿဖစ္ေနက် သံသရာဆိုေပမဲ့ အဲ့ဒီ၀ဲၾသဂထဲေရာက္ၾကသူေတြကေတာ့၊ ဒီဒါဏ္ကိုခံႏိုင္ေရမရွိၿဖစ္ၾကရတာဓမၼတာပါ။ အဲ့ဒီကေန လက္ရွိ၀န္ၾကီးမင္းမ်ား ကို”ၿပည္ေထာင္စု” ဆိုတဲ့စကားလံုးေ၀ါဟာရက ေကာင္းေကာင္းၾကီးစတင္ၿမွဴဆြယ္ပါေတာ့တယ္။ ဗဟိုအစိုးရ အၿပင္ၿပည္နယ္နဲ့တိုင္းေဒသၾကီးအစိုးရေတြရဲ့ မ်ားစြာေသာ ၀န္ၾကီးေတြထဲေပၚေပါက္လာတဲ့ ၿပည္ေထာင္စု အဆင့္ဆိုတဲ့သီးသန့္အလႊာတခုဖန္တီးလာရပါတယ္။   ၿပည္ေထာင္စုဆိုတဲ့စကားက ဘယ္သြားသြား ေရပန္းစားလာေတာ့၊ ဆိုခဲ့တဲ့ ၀န္ၾကီးတၿဖစ္လဲ လႊတ္ေတာ္ဥကၠဌမ်ားကလည္းသူတို့ဟာ ၿပည္ေထာင္စု အဆင့္မ်ားပါလို့ အတင္းကိုယ္ကိုယ္ကို သတ္မွတ္ဖို့စိုင္းၿပင္းလာၾကပါတယ္။ ဘာေတြၿဖစ္လာလဲ ဆိုတာေတာ့ MG မိသားစုေတြသိၿပီးၾကၿပီးသားပါ။

(၁) ၿပည္ေထာင္စု ဆိုတဲ့ေ၀ါဟာရက တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးေပါင္းစံုတအူတံုဆင္းတိုင္းရင္းသားေတြ၊ ကိုယ့္ၾကမၼာကိုယ္ဖန္တီးၾကရင္း၊ အက်ိဳးတူကိစၥေတြအတူေပါင္းစည္းေၿဖရွင္းေဆာင္ရြက္ၿခင္းလကၡဏာ ကိုေဆာင္ၿခင္းသက္သက္ ကိုၿပဆိုပါတယ္။ federalism ကနယ္နမိတ္နဲ့ဖြဲ့စည္းမွုေပၚမူတည္တဲ့ သတ္မွတ္ခ်က္ၿဖစ္ၿပီး၊ ၿပည္ေထာင္စုက မတူညီကြဲၿပားတဲ့ လကၡဏာေဆာင္သူေတြရဲ့ညီညြတ္ၿခင္း သ႑ာန္ကိုေဆာင္တာမို့၊  ခ်စ္ၾကည္ရင္းႏွီးမွုလကၡဏာကိုေဆာင္ပါတယ္။

(၂) ႏိုင္ငံေရးသေဘာလကၡဏာအရ ကေတာ့ executive လကၡဏာကိုေဆာင္ပါတယ္။ လႊတ္ေတာ္ ဟာ legislative မို့ executive  မဟုတ္ပါဘူး ဆိုတာကိုနားလည္ရပါမယ္။ Legislative ကဥပေဒကိုေရးဆြဲပါတယ္၊ ဥပေဒကိုသံုးသပ္ပါတယ္၊ လိုအပ္ရင္ၿပင္ပါတယ္၊ ေၿပာင္းပါတယ္။ ပယ္ဖ်က္ဘို့လိုရင္ပယ္ဖ်က္ရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ဥပေဒထဲက provision ေတြမွာ၀င္မပါရပါဘူး၊ ၀င္မေဆာင္ရြက္ရပါဘူး။ အဲ့ဒါကို executive ကလုပ္ရမွာပါ။ အဲ့ဒီအတြက္ ႏိုင္ငံအခြန္ကိုသူတို့ကိုေပးထားတာပါ။

(၃) လက္ရွိ ၂၀၀၈ အေၿခခံဥပေဒ ရဲ့လႊတ္ေတာ္(၂) ရပ္ေပါင္းကို ၿပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္လို့ၿပဌာန္းထားတာမို့၊ ၿပည္ေထာင္စုအဆင့္ရၿပီးသားပါ။ အဲ့ဒီအတြက္ အဲ့ဒီလႊတ္ေတာ္(၂)ရပ္မွာရွိၾကတဲ့ အမတ္အားလံုးတေယာက္မက်န္ဟာ ၿပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားအလိုအေလ်ာက္ၿဖစ္ပါတယ္။ ဘာလိုေသးလဲ?

(၄) ေဖၚၿပခဲ့တဲ့ လႊတ္ေတာ္ေကာ္မီတီဥကၠဌမ်ားက သူတို့ကိုလည္း သီးသန့္ေငြစားရင္းေခါင္းစဥ္နဲ့ ဘတ္ဂ်က္ခ်ေပးသင့္တယ္ဆိုၿပီးအေရးဆိုလာၾကပါတယ္။ ဒါမွ သူတို့လိုခ်င္တဲ့ သူတို့ခါးပိုက္ေဆာင္ေနာက္လိုက္မ်ားနဲ့ parallel government လိုလိုပံုစံေၿပာင္းယူၿပီး အစိုးရလုပ္သလို လုပ္လို့ရလာႏိုင္ၾကပါမယ္။ ဒါသူတို့ရဲ့ စိတ္ကူးယဥ္မွုေလးေတြေပါ့။

(၅) ၿပည္ေထာင္စုအဆင့္မဟုတ္ဘူးလို့ဆံုးၿဖတ္ခ်က္ခ်လိုက္တဲ့ ဖြဲ့စည္းပံုအေၿခခံဥပေဒဆိုင္ရာခံုရံုးအဖြဲ့၀င္မ်ားကို ၿဖဳတ္ထုတ္သတ္ လုပ္လိုက္ၿခင္းဟာလဲ၊ ၿမန္မာႏိုင္ငံရဲ့ၿဖစ္ေပၚတိုးတက္မွုကို အမဲစက္ထင္သြားေစခဲ့ပါတယ္။ ဆိုးတာက စြပ္စြဲခ်က္ေတြဟာ vague ၿဖစ္ယံုမက၊ လူထုကို အဓိကအေၾကာင္းရင္းခံကို ထင္သာၿမင္သာရွင္းမၿပႏိုင္ခဲ့ၿခငး္ပါဘဲ။ ေသေသၿခာၿခာစဥ္းစားၾကည့္ရင္၊ ဒီခံုရံုးမွာ ပါ၀င္သူထက္၀က္ေက်ာ္ဟာ ၂၀၀၈ အေၿခခံဥပေဒကို ကိုယ္တိုင္ေရးဆြဲခဲ့ၾကတဲ့ authors of the constitution ေတြၿဖစ္ယံုမက၊ ဥပေဒေလာကမွာ တတ္သိပညာရွင္ၾကီးေတြပါ။ သူတို့ေရးထားတဲ့အေၿခခံဥပေဒ ဘာကိုဆိုလိုလဲဆိုတာ သူတို့ေကာင္းေကာင္းၾကီးသိၾကပါတယ္။ သမိုင္းတြင္မဲ့အမွားၾကီးတခုၿဖစ္သြားပါၿပီ။ ဘာနဲ့တူသလဲဆိုေတာ့ ကိုယ္လက္နဲ့ေရးခဲ့တာ ကိုယ္ေၿခေထာက္နဲ့ကိုယ္ၿပန္ဖ်က္တဲ့ဘ၀ေတြကိုအမတ္မင္းမ်ားေရာက္သြားၾကပါၿပီ။

(၆) အေၿခခံဥပေဒကၿပဌာန္းခ်က္ပုဒ္မ(၃၀၂) ကိုသံုးၿပီး recall လုပ္တယ္ဘဲဆိုၾကပါစို့။ ခံုရံုးအဖြဲ့၀င္ေတြ အခုထြက္သြားၾကပါၿပီ။ ဆိုခဲ့တဲ့ေကာ္မီတီေတြက ၿပည္ေထာင္စုေတြၿဖစ္သြားၿပီလား။ ၿပည္ေထာစ္စုအဆင့္ၿဖစ္သြားတဲ့အတြက္ အမ်ားၿပည္သူအတြက္အေရးၾကီးတဲ့ကိစၥ ကိုလႊတ္ေတာ္(၂)ရပ္က ဘာေတြလုပ္ေပးႏိုင္မယ္လို့ထင္ၾကပါသလဲ။ (ဘယ္မွာလဲ rule of law) တပ္ကအမတ္ေတြကမဲမေပးၾကားေနတာကိုဘဲ၀မ္းသာေက်းဇူးတင္ရမလိုၿဖစ္ေနပါတယ္။

(၇) စြပ္စြဲခ်က္အေၾကာင္းရင္း၊ ရလာမဲ့အက်ိဳးအၿမတ္ေတြ ကိုအမ်ားၿပည္သူကိုမေၿပာနဲ့ ကိုယ့္အနားမွာကပ္ေနတဲ့ မိတ္ေဆြမ်ားကိုေတာင္းရွင္းမၿပႏိုင္ၾကပါဘူး။ (ဘယ္မွာလဲ transparency)

(၈) ဒီထက္ပိုၿပီးအေရးၾကီးတဲ့ကိစ`ၥေတြအမတ္မင္းမ်ားလုပ္စရာေတြအမ်ားၾကီးပါ။ ဥပမာတခုေၿပာရေအာင္- ဒီကေန့အထိ United States လိုနိုင္ငံၾကီးေတြမွာေခါင္းေခ်ာက္ေန၇တဲ့ မိသားစုသာယာ၀ေၿပာေနထိုင္ေရးဘ၀ၿမွင္တင္ေရး social security (လူမွုဖူလံုေရး ဥပေဒၾကမ္းၾကီး) ကိုေတာ့ ေန့တပိုင္း၊ ေရွ့က ေၿပာသြားသမွ် အိပ္ငိုက္ငိုက္နဲ့ေခါင္းညွိမ့္အတည္ၿပဳလိုက္တဲ့ ဥပေဒၾကီးကိုေတာ့ ေဆြးေႏြးေမးၿမန္းသူလက္ခ်ိဳးေရရေလာက္ေအာင္ေတာင္မရွိပဲ၊ ခံုရံုးၿဖုတ္ထုတ္သတ္ကိစၥက်ေတာ့ ၿပီးခဲ့တဲ့လႊတ္ေတာ္အစည္းအေ၀းၾကီးရဲ့ ေန့စဥ္ေဆြးေႏြးပြဲေတြမွာ မစားရ၀ခမန္း ေ၀ဖန္ၾက၊ ရွုတ္ခ်ၾကနဲ့အခ်ိန္ကုန္ၾကပါတယ္။ တန္ဘိုးရွိမဲ့ ၿပည္သူဘ၀ၿမွင့္တင္ေရးက်ေတာ့ ကိုယ္နဲ့မဆိုင္၊ ေဘးထိုင္ေနၾကပါတယ္။ ဥပေဒတရပ္ရဲ့အရည္အေသြးဟာ debate ေကာင္းေကာင္းရွိမွာေပၚလာႏိုင္တာပါ။ အဲ့ဒီအတြက္ကိုေတာ့အခ်ိန္မေပးနိုင္ေလာက္ေအာင္ပါဘဲ။

(၉) ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကိုဒီကိစၥနဲ့ပါတ္သက္ၿပီး၊ မွတ္ခ်က္ သေဘာထားမေပးလို့၊ အဲ့ဒီေန့မဲခြဲဆံုးၿဖတ္ၾကတဲ့ေန့မွာ  အစည္းအေ၀းမတက္လို့မေက်နပ္ၾက၊ ေ၀ဖန္ၾကတယ္လို့ၾကားပါတယ္။ သူကဘယ္တက္လိမ့္မလဲ။ အမတ္မင္းလုပ္ေဖၚကိုင္ဖက္ေတြ မလုပ္သင့္တာ၊ အခ်ိန္ကုန္မခံသင့္တာေတြကိုသူကေကာင္းေကာင္းၾကီးၿမင္ထား၊ နားလည္ထားၿပီကိုး။

Legislative ကႏိုင္ငံစီမံခန့္ခြဲေရးမွာ၀င္စြက္ဖက္ၿခင္းဟာ မသင့္ေတာ္တဲ့ကိစၥပါ။ အစိုးရကလည္းဥပေဒကိုဒီလိုထုတ္၊ ဒီလိုၿပင္ဆိုၿပီး၀င္စြက္ဖက္ရင္လဲ မေကာင္းပါဘူး။ တရားစီရင္ေရးကိစၥမွာ ၿဖတ္ထံုးဟာအခရာပါ။ ဘာၿဖစ္လို့လဲဆိုေတာ့ အဲ့ဒီၿဖတ္ထံုးဟာ ေနာင္လာေနာက္သားတို့အတြက္ precedent ပါ။ လႊတ္ေတာ္ကဥပေဒၿပဳမယ္၊ ၿပင္မယ္၊ ဖ်က္မယ္၊ အစိုးရက ဥပေဒကိုတြန္းအားေပးေဖၚေဆာင္ေပးရမယ္။ ဥပေဒပါၿပဌာန္းခ်က္နဲ့ပါတ္သက္လို့ အၿငး္အခံုၿဖစ္ရင္ တရားလႊတ္ေတာ္က အဆံုအၿဖတ္ကိုနာယူမယ္ ဆိုတာဟာ ၿဗမၼာစိုရ္တရားေတြပါ။ ေလာကပါလတရားေတြပါ။ လႊတ္ေတာ္ဟာ သူ့အလုပ္ၾကန့္ၾကာမွုအတြက္ၿပည္သူအမ်ားရဲ့ ကိစၥေတြမွာေႏွာင့္အသြားၿဖစ္သြားေစမဲ့ကိစၥေတြ လက္ေရ်ာင္ၾကဘို့လိုပါတယ္။ ကိုယ္ေဒသကိုယ္စားၿပဳတဲ့ မဲဆႏၵရွင္ေတြ ကိုကုိယ္စားၿပဳတယ္ဆိုတဲ့အခ်က္ကိုမေမ့ၾကဘို့လိုပါတယ္။ အမတ္မင္းမ်ားကိုယ္ကိုယ္ကိုေမးၾကည့္ၾကပါ။

(၁) ကိုယ့္မဲဆႏၵရွင္မ်ားကို ေရေရလည္လည္ရွင္းၿပႏိုင္ခဲ့သလား? ၿပည္ေထာင္စုအဆင့္ရရွိေရးဟာ ကိုယ့္ေဒသတုိင္းရင္းသားေတြအတြက္ အသက္တမ်ွအေရးၾကီးေလာက္တယ္လို့ဆိုရေလာက္တဲ့ အခ်က္နမူနာတခ်က္ေလာက္ၿပႏိုင္သလား?

(၂) transparency, rule of law, democracy ဆိုတဲ့စကားေတြရဲ့လမ္းေၾကာင္းေနာက္ကို ကိုယ္ကိုယ္တိုင္လိုက္ေနၾကရဲ့လား? သူမ်ားၾကားေကာင္းေအာင္ေရလဲနဲ့သံုူးေနၾကတာလား?

Filibuster အမတ္မင္းမ်ား၊ “ေ၀ေလေလ”အမတ္မင္းမ်ားအၿဖစ္မေရာက္ေအာင္ ကိုယ္ကိုယ္ကို ဘရိတ္အုတ္ၾကဘို့ေတာ့လိုအပ္ၿပီလို့ထင္ေၾကာင္း မခ်ြင္းမခ်န္ ေ၀ဖန္လိုက္ရပါတယ္။