Social Security Benefits မ်ားဘက္ တေစ့တေစာင္း

အေမရိကႏိုင္ငံသားေတြနည္းတူ၊ က်ြန္ေတာ္တို့ၿမန္မာေတြ မ်က္ေၿခၿပတ္ၿပီး၊ အသိနည္းတဲ့ Social Security အေၾကာင္း၊ ဒီအပါတ္ေဆြးေႏြးရေအာင္ပါ။ က်ြန္ေတာ္တို့အားလံုးထင္သာၿမင္သာ၊ သိသာေအာင္ အခ်က္အလက္ကေလးေတြနဲ့ ခ်ၿပၾကည့္ရေအာင္ပါ။

(က) လာမဲ့(၂၀၁၉ )ႏွစ္သစ္မွာ ႏွစ္ပါတ္လည္၀င္ေငြ (US$ ၁၃၂,၀၀၀) အထိ၀င္ေငြရရွိသူတိုင္းဟာ မိမိ၀င္ေငြရဲ့ (၁၄.၂%) ကိုအဲ့ဒီရံပံုေငြထဲကိုမၿဖစ္မေနထဲ့၀င္ၾကရပါလိမ့္မယ္။ ကိုယ္ပိုင္လုပ္ငန္းလုပ္ၾက သူအားလံုးတို့ဟာ အဲ့ဒီရႏွုန္းသတ္အမွတ္ခ်က္ကိုအၿပည့္ေပးသြင္းၾကရမွာၿဖစ္သလို၊ တပါးသူ လုပ္ငန္း မွာ ၀န္ထမ္းအၿဖစ္လုပ္ၾကသူေတြကေတာ့ မိမိလုပ္ငန္းရွင္မ်ားနဲ့အခ်ိဳးတူရာႏွုန္း (၆.၂%) စီအသီး သီးထဲ့၀င္ၾကရပါလိမ့္မယ္။ ဒီထက္၀င္ေငြမ်ားၾက သူေတြကေတာ့ ရာႏွုန္းမ်ားပါလိမ့္မယ္။

(ခ) (၂၀၁၇) ကိန္ဂဏန္းမ်ားအရ စုစုေပါင္းထဲ့၀င္ၾကသူဦးေရ (၁၇၄)သန္းရွိတယ္လို့ဆိုၿပီး၊ အဲ့ဒီ တႏွစ္ထဲမွာ ($၉၉၆.၆ သန္း)ရရွိတယ္လို့ဆိုပါတယ္။ ဒီကေန့မွာ ႏွစ္မ်ားစြာအတည္းကစုေဆာင္း လာတဲ့ရံပံုေငြ ဟာ (သန္းေထာင္ေပါင္း $၂.၈၉ )ရရွိေနၿပီလို့ဆိုပါတယ္။

(ဂ) အဲ့ဒီစုေဆာင္းေငြဟာ အေမရိကဗဟိုအစိုးရရဲ့ trust fund ၿဖစ္တဲ့ Treasurry Securityထဲမွာ ရွိပါတယ္။ အသက္(၆၂)ႏွစ္မွာဥပေဒအရထုတ္ယူခံစားခြင့္ရီွိတယ္လို့ဆိုေပမဲ့ အသက္(၇၀)အထိေစာင့္ ၿပီးမွာထုတ္ယူရင္ ခံစားခြင့္အၿပည့္ရရွိွိႏိုင္မယ္လို့ဆိုပါတယ္။ ဒီကေန့မွာ (၆၃) သန္းေသာခံစားခြင့္ ရွိသူေတြဟာ အဲ့ဒီရံပံုေငြထဲကေနထုတ္ယူခံစားေန ပါတယ္။ 

(ဃ) ႏွစ္စဥ္ထုတ္ယူခံစားသူေတြတိုးပြားလာတာမို့ လာမဲ့(၂၀၃၄)ခုႏွစ္မွာအဲ့ဒီ fund ဟာေဒ၀ါလီခံ ရဖြယ္ရွိတယ္လို့တြက္ကိန္းထုတ္ၾကေပမဲ့၊ က်ြမ္းက်င္နားလည္ၾကသူစာရင္းအင္းပညာရွင္မ်ား ရဲ့ တြက္ကိန္းအရ၊ ေဒ၀ါလီခံရမယ္ (bankruptcy)ဆိုတဲ့အခ်က္ကိုလက္မခံၾကပါဘူး။ fund ရံပံုေငြ ယုတ္ေလ်ာ့မွု (exhaustion)ေတာ့ၿဖစ္ႏိုင္ပါလိမ့္မယ္လို့ဆိုပါတယ္။ သူတို့ရဲ့အေၾကာင္းၿပခ်က္ကေတာ့၊ ႏွစ္အလိုက္ေမြးဖြားမွုဟာအေမရိကမွာသိသိသာသာၾကီးက်ဆင္းလာတာရယ္၊ သက္တမ္းေစ့တာနဲ့အဲ့ ဒီခံစားခြင့္ကိုစတင္ထုတ္ယူၾကသူေတြရွိလာတာရယ္ေၾကာင္းလို့ဆိုၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီအတိုင္းဆက္ သြားရင္ေတာ့ trust fund ရဲ့အနာဂါတ္ဟာမတည္ၿငိမ္ဘြယ္ၿဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။

(င) ဒီ trust fund နဲ့ပါတ္သက္တဲ့ၿပင္ဆင္မွုၾကီးမ်ားလုပ္ဖို့ကို၊ အစိုးရနဲ့ကြန္ဂရက္တိုင္းက အဆိုၿပဳ မွုေတြရွိၾကေပမဲ့ဒီေန့အထိေတာ့တုပ္တုပ္ေတာင္လွဳပ္ၾကပံုမရွိေသးပါဘူး။ ေဆြးေႏြဘိုု့ဇာတ္လမ္း စၾကတိုင္း၊ အစိုးရရဲ့ဘယ္လုပ္ငန္းအစီအစဥ္ေတြမွာ ဘတ္ဂ်က္ၿဖတ္ေတာက္မလဲဆိုတဲ့ၿငင္းခံု မွုေတြေၾကာင့္၊ ညီညြတ္တဲ့အေၿဖထြက္မလာေသးတာကို၀မ္းနည္းဘြယ္ေတြ့ရပါတယ္။ ဒါဟာ Social Security benefits ေတြအတြက္ေကာင္းလွတဲ့အလားအလာေတြေတာ့မဟုတ္ပါဘူး။ အလားအလာ ရွိတဲ့အဆိုၿပဳခ်က္တခုကေတာ့ ၀င္ေငြရွိသူတိုင္းအခ်ိဳးက်မၿဖစ္မေနရံပံုေငြထဲ့၀င္ေရးပါဘဲ။ ဒီအၿပင္ ထဲ့၀င္တဲ့ရာႏွုန္းတိုးၿမွင့္ေရးနဲ့ ရာႏွုန္းၿပည့္ခံစားခြင့္သက္တမ္းၿမွင့္တင္ေရးပါဘဲ။

(ဆ) ေနာက္တခုကေတာ့ Social Security trust fund ထဲကေနအစိုးရကထုတ္ယူသံုးစြဲေန တဲ့ကိစၥ ပါဘဲ။ အဲ့ဒါကေတာ့အသိအမွတ္အမွတ္မွားယြင္းမွုပါ။ အဲ့ဒီေငြဟာအစိုးရဘတ္ဂ်က္မွာထဲ့သြင္း အသံုးၿပဳလို့ရတဲ့ေငြမဟုတ္ပါဘူး။ trust fund လို့ဆိုထားတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ရံပံုေငြအေနနဲ့ဘဲ၊ ဘယ္သူကမွထိလို့မရပါဘူး။

(ဇ) Social Security အၿငိမ္းစားေငြရယူသူရဲ့၀င္ေငြဟာ တႏွစ္ကို($၃၄,၀၀၀ - တစ္ဦးတည္း အတြက္) နဲ့ ($၄၄,၀၀၀-ႏွစ္ဦးေပါင္းအတြက္)ႏွစ္စဥ္အခြန္ေၾကၿငာလႊာတင္သြင္းခဲ့မယ္ဆိုရင္အဲ့ဒီ၀င္ေငြ ရဲ့ (၈၅ %) ဟာ အခြန္ၿဖတ္ေတာက္မွုမွာထဲ့သြင္းတြက္ခ်က္ၿခင္းခံရဖြယ္ရွိတယ္ဆိုတာကိုပါ။

(စ်) Social Security ခံစားခြင့္ဟာ လူတိုင္းအတြက္တခုတည္းေသာအၿငိမ္းစား၀င္ေငြအၿဖစ္၊ သတ္မွတ္မယ္ဆိုရင္ေတာ့၊ အဲ့ဒီပုဂၢိဳလ္/မိသားစုအတြက္၀င္ေငြနည္းမွာၾကိမ္းေသပါတယ္။ အၿခားနည္း နဲ့၀င္ေငြရႏိုင္တဲ့ အစီအစဥ္ၾကိဳတင္ၿပင္ဆင္မွုရွိၾကဘို့လိုပါတယ္။ ပင္စင္စနစ္ပေပ်ာက္လုနီးပါးၿဖစ္ေ နတဲ့အေမရိကမွာေနာက္အားကိုးဘြယ္၀င္ေငြအစီအစဥ္ကေတာ့ (401k) လို့ေခၚတဲ့အၿငိမ္းစား စုေဆာင္းေငြပါ။

(ည) Social Security ခံစားခြင့္မွာအၿငိမ္းစားလစဥ္ခံစားခြင့္အၿပင္၊ မသန္စြမ္းနာခံစားခြင့္ (disability benefit)လည္းရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့အဲ့ဒီခံစားခြင့္ကိုရရွိေရးမွာတင္းၾကပ္တဲ့ စိစစ္မွုလုပ္တယ္ဆိုတာ အသိေပးပါရေစ။ အၿခားခံစားခြင့္မ်ားကေတာ့ မွီခိုသူ (dependant) နဲ့ တခုလပ္ (survivor) ေတ ြအတြက္ပါဘဲ။

(ဋ) စိတ္၀င္စားစရာအခ်က္တခုကေတာ့ Social Securityဟာမိမိထဲ့၀င္ေငြထက္ခံစားခြင့္ ကပိုမိုရရွိ ေၾကာင္းဆိုတဲ့အခ်က္ပါဘဲ။

(ဌ) ေနာက္တခုက ခံစားခြင့္ကို အမ်ိဳးစား(၂)မ်ိဳးတၿပိဳင္တည္းခံစားခြင့္မရွိပါဘူး။ ဆိုလိုတာက မိမိခံစားခြင့္နဲ့ မိမိခင္ပြန္း/ဇနီး(ကြယ္လြန္သူ)ရဲ့ခံစားခြင့္တၿပိဳင္တည္းထုတ္ယူေနေၾကာင္းသိခဲ့ရင္၊ ဒါဏ္ေၾကးနဲ့ကတကြ၊ အတိုးပါၿပန္ေပးသြင္းၿခင္းခံရႏိုင္ေၾကာင္းပါ။ ထိုနည္းတူ မသန္စြမ္းနာခံစား ခြင့္နဲ့ပံုမွန္ အၿငိမ္းစားခံစားခြင့္္တၿပိဳင္တည္းထုတ္ယူခြင့္မရွိပါ။

(ဍ) အသက္(၆၂)မွစတင္ထုတ္ယူခြင့္ရွိေသာ္လည္း၊ အသက္(၇၀)အထိေစာင္းဆိုင္းႏိုင္ၾကသူေတြ၊ တစ္ႏွစ္ကို (၈ %) တိုးတက္ခံစားခြင့္ရွိေၾကာင္းပါ။

(ဎ) မိမိအသက္(၆၂)ႏွစ္ၿပည့္ခ်ိန္မွာ၊ မိမိကြယ္လြန္သူ ခင္ပြန္း(သိုမဟုတ္)ဇနီးရဲ့ခံစားခြင့္ကိုထုတ္ယူခြင့္ ရွိၿပီး၊ မိမိခံစားခြင့္ကိုေနာင္အသက္(၇၀)ၿပည့္မွထုတ္ယူႏိုင္ပါတယ္။ တၿပိဳင္တည္းမွာေတာ့(၂)ခုလံုး ခံစားခြင့္မရွိပါဘူး။

(ဏ) အသက္(၅၀)ေက်ာ္၀န္းက်င္မွာအၿငိမ္းစားယူၾကသူေတြအတြက္ကေတာ့၊ ၀င္ေငြေလ်ာ့နည္း ရမလားဆိုတဲ့စိုးရိမ္ပူပန္မွုေတြကိုသိေစခ်င္တာကေတာ့၊ မိမိလုပ္သက္(၃၅)ရဲ့အမ်ားဆံုး၀င္ေငြရရွိ ခဲ့မွုေပၚမွာတြက္ခ်က္တာမို့၊ စိုးရိမ္စရာသိပ္မရွိပါဘူး။ ႏွစ္စဥ္လူတိုင္းအတြက္ထုတ္ၿပန္တဲ့ Social Security Statement ေတြမွာ လြန္ခဲ့တဲ့(၂)ႏွစ္တာကာလကတြက္ခ်က္တဲ့အၾကမ္းဖ်ဥ္းရရွိခံစားႏိုင္မဲ့ ၀င္ေငြကိုၿပန္ေလ့လာသင့္ပါတယ္။

အလုပ္လုပ္ၿပီးအခြန္ထမ္းၾကသူအေမရိကေရာက္အေၿခခ်ေနထိုင္ၾကသူ ၿမန္မာတိုင္းမၿဖစ္မေ နေဆာင္ရြက္သင့္တဲ့ကိစၥတခုကေတာ့၊ (ssa.gov/myaccount) မွာ မိမိနဲ့ပါတ္သက္တဲ့ account မ်ားဖြင့္ၿပီးႏွစ္စဥ္ေလ့လာၾကဘို့တိုက္တြန္းပါရေစ။

အေမရိကေရာက္ၿမန္မာမ်ား လံုၿခံဳေသာလူမွုဘ၀မ်ားတည္ေဆာက္ႏိုင္ေစေရးသို့။     ။