DUAL NATIONALITY … DUAL CITIZENSHIP

မၾကာေသးေသာကာလက Permanent Resident ေခၚ Green Card လက္၀ယ္ကိုင္ေဆာင္သူ မိတ္ေဆြၾကီး တစ္ဦးက အေမရိကန္ႏိုင္ငံသား citizenship ကိုေလွ်ာက္ယူေတာ့မည့္အစီအစဥ္ကိုဖ်က္သိမ္း စြန့္လႊတ္ဖို့ စဥ္းစားထားေၾကာင္းသူ့စိတ္ဆႏၵကိုေၿပာၿပလာသည္။ ထိုမိတ္ေဆြၾကီးနည္းတူ၊ အၿခားသူမ်ားက U.S. Citizenship ကိုေလ်ွာက္ရန္နဂိုကတည္းကပင္အစီအစဥ္မရွိဘဲ Green Card ႏွင့္သာသက္တမ္းဆက္ေနမည္ ၿဖစ္ေၾကာင္းေၿပာသံမ်ားၾကားဘူးပါသည္။ အေမရိကတြင္ေနထိုင္၍ဘ၀က်င္လည္ၾကရေသာ၊ ၿမန္မာၿပည္ဖြား မ်ားအပါအ၀င္၊ ေၿပာင္းေရႊ့အေၿခခ်ေနထိုင္ ၾကသူအၿခားႏိုင္ငံသားတိုင္းၾကံဳေတြ့ရင္ဆိုင္ရေသာအခက္အခဲ အၾကပ္အတည္းမ်ား၊ ယဥ္ေက်းမွုကြာဟခ်က္မ်ား ကသူတို့ဘ၀ကိုေခ်ာက္လွန့္ေနသည္မွာ ေရွာင္လႊဲ၍မရေသာ ဓမၼတာၾကီးၿဖစ္ေနပါသည္။ ဤဘ၀စိမ္ေခၚခ်က္ကို အံတုေက်ာ္လႊားႏိုင္သူတေန့တၿခားနည္းပါးလာသည္မွာ မသိမသာရွိခဲ့ေသာဦးေရမွ သိသိသာသာၾကီးမ်ားၿပားလာသည္ေတြ့ေနၾကရ ၿပီၿဖစ္သည္။ အသက္ၾကီး အရြယ္ ေရာက္မွေရာက္ရွိလာသူတိုင္း၊ အသက္ၾကီးေလ၊ ရင္ဆိုင္ရေသာ ဘ၀စိမ္ေခၚမွုၾကီးမားေလၿဖစ္သည္။ ၿမန္မာ ႏိုင္ငံတြင္အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းလုပ္ကိုင္ေနထိုင္ခ်ိန္ေရႊထီးေဆာင္းခဲ့ၾကသူ ေတြဆိုလ်င္ ပို၍ဆိုးေသးသည္။ အေမရိကသို့ပံုစံမ်ိဳးစံုၿဖင့္ေရာက္လာၾကသူေတြထဲတြင္၊ မိသားစုကေခၚယူ၍ ေရာက္လာၾကသူ   (family-based immigrants) မ်ားရွိၾကသလို၊ ေၿပာင္းေရႊ့ခိုလွံဳၾကသူ refugee/asylee မ်ား၊ ေက်ာင္းသား/သူဘ၀မွဘြဲ့ရၿပီး ၿဖစ္ၿဖစ္၊ ေက်ာင္းေနစဥ္ဘ၀မွာဘဲၿဖစ္ၿဖစ္ ၾကံဖန္အသြင္ေၿပာင္းႏိုင္ၾကသူမ်ား (change of immigrant status)၊ ရုပ္ၿပလင္ခန္းမယားခန္းၿပဳလ်က္ေသာ္၎၊ အမွန္တကယ္လက္ထပ္ ထိမ္းၿမား၍ေသာ္၎ အသြင္ေၿပာင္းၾက သူမ်ား၊ သေဘာၤသား၊ အလုပ္အကိုင္ေလ်ွာက္ထားရာ၊ ခနလာေရာက္ လည္ပါတ္ရာမွ ၿပည္ေတာ္မၿပန္ဘဲ၊ ဘ၀အစေဖ်ာက္ၿပီး၊ အမည္သစ္၊ ပံုစံသစ္ၿဖင့္ ဘ၀သစ္စၾကသူမ်ားအစံု ပါသည္ ကိုေတြ့ရသည္။

ဤေနရာတြင္ Green Card ေခၚ Permanent Resident ကိုင္ေဆာင္ဆဲႏွင့္ကိုင္ေဆာင္လတၱံ့ေသာသူတို့သိေစ လိုေသာအခ်က္အခ်ိဳ့အနည္းငယ္တင္ၿပလိုပါသည္။ ထိုကတ္ကိုကိုင္ေဆာင္ခြင့္ရရန္စတင္ေလ်ွာက္ထားစဥ္ ကပင္၊ ေနာင္ကန့္သတ္ကာလ (၃) ႏွစ္မွ (၅) ႏွစ္အတြင္း အေမရိကန္ႏိုင္ငံသားcitizenship ဘ၀ကိုၾကိမ္းေသ ေပါက္ၿဖစ္လိုေသာဆႏၵအစစ္အမွန္တကယ္ရွိေၾကာင္း လက္မွတ္ေရးထိုးၿပီးၿဖစ္သည္ကိုနားလည္ၾကဘို့လိုပါသည္။ သို့အတြက္ Citizen ယူရန္ရည္ရြယ္ခ်က္မရွိလ်င္၊ ယင္းကတ္ကိုရယူၿခင္းသည္အက်ိဳးထက္အၿပစ္ကို ၿဖစ္ေစ ပါသည္။ Green Card ကိုအေမရိကႏိုင္ငံတြင္း၀င္ေရာက္ခြင့္အၿဖစ္သေဘာထားၿခင္းသည္ မဟာအမွားၾကီး တခုၿဖစ္ပါသည္။ ယင္းကတ္သက္တမ္းမဆံုးေစရန္၊ ႏွစ္စဥ္လာရေသာဒုကၡ အပါအ၀င္၊ အေမရိကႏိုင္ငံမွ sponsor လုပ္ရသူတို့အတြက္ပါ၀န္ထုပ္၀န္ပိုးၿဖစ္လာႏိုင္ပါသည္။ ထိုကတ္ကိုင္ေဆာင္သူသည္၊ တေန့တြင္ ဥပေဒအရ ႏိုင္ငံသား citizen အၿဖစ္ေလွ်ာက္ထားရယူရမည္ၿဖစ္သၿဖင့္၊ အေမရိကႏိုင္ငံအတြင္းအေၿခခ် ေနထိုင္ရန္လိုအပ္ပါသည္။ အဆိုးဆံုးကား အေမရိကသို့အ၀င္အထြက္ေလဆိပ္တိုင္းတြင္သက္ဆိုင္ရာ လူ၀င္မွု ၾကီးၾကပ္ေရး၀န္ထမ္းၾကီးငယ္တို့၏ေမးၿမန္းစစ္ေဆးၿခင္းကိုရင္ဆိုင္ရ၊ လုပ္ဇာတ္ခင္းၾကရေသာ ဒုကၡကၾကီးလွေပ သည္။ အေမရိကတြင္တစ္လႏွစ္လေလာက္ေနၿပီးၿမန္မာႏိုင္ငံၿပန္ၿခင္းက၊ ေငြကုန္လူပမ္း ၿဖစ္ေစႏိုင္ပါသည္။ အထူးသၿဖင့္သက္ၾကီးရြယ္အိုမ်ားအတြက္ဆိုဘြယ္မရွိ။ ၾကီးစြာေသာခရီးသြားလာရေသာ ဒုကၡက စိတ္ေရာ လူကိုပါပင္ပမ္းေစသည္။ အေမရိကရွိကိုယ့္သားခ်င္းမ်ားကိုၿမန္မာၿပည္သို့ဖိတ္ေခၚၿခင္းက ပို၍အဓိပၸါယ္ရွိမည္ ဟုယူဆရပါသည္။ အေမရိကၿပည္ေထာင္စုအေၿခခံဥပေဒကခြင့္ ၿပဳၿပဌာန္းထားေသာ မဲေပး/ခံပိုင္ခြင့္ႏွင့္မိမိ မိသားစုကိုအေမရိကသို့္ေခၚယူခြင့္ဟူေသာအခြင့္ထူးၾကီး(၂)ရပ္မွလြဲ၍၊ က်န္ႏိုင္ငံသား အခြင့္အေရးအားလံုးကို   Green Card ကိုင္ေဆာင္သူတိုင္းအား citizensမ်ားကဲ့သို့အၿပည့္အ၀ ေပးၿပီး ၿဖစ္သည္။

Green Card ကိုင္ေဆာင္ၾကသူတိုင္းနားလည္ၾကရန္မွာ၊ အေမရိကနိုင္ငံ၏ ဥပေဒမ်ားအားလံုးႏွင့္တကြ ဆက္စပ္ရရွိေသာခံစားခြင့္မ်ားအားလံုးအေပၚလက္ခံအသိမွတ္ၿပဳၿပီးၿဖစ္ပါသည္ ဟူေသာ allegiance ကို ယံုၾကည္အပ္ႏွံၿပီးၿဖစ္သည္မို့၊ မိမိကိုယ္ကိုမိမိ “မ်ိဳးခ်စ္ၿမန္မာ”ဘဲေၿပာေၿပာ၊ “သစၥာေစာင့္သိေသာၿမန္မာ” လူမ်ိဳးဟုဆိုဆို၊ အေမရိကႏိုင္ငံသားတစိတ္တပိုင္းၿဖစ္ေနၿပီဟုဆိုႏိုင္ယံုမက၊ အေမရိကႏိုင္ငံ၏ေက်းဇူးသစၥာ ကိုေစာင့္သိလိုက္နာသူတစ္ဦးၿဖစ္ေနၿပီဆိုသည္ကိုနားလည္ၾကဘို့လိုပါသည္။  citizen ၿဖစ္ရန္ဆႏၵအလ်င္း မရွိၾကသူေတြက Green Card လက္၀ယ္ကိုင္ေဆာင္ၿခင္းမွာ အဓိပၸါယ္မဲ့ယံုမက၊ ကို့ယ့္ဒုကၡ ကိုယ္ရွာသလို ၿဖစ္သြားႏိုင္ပါသည္။ အဘယ္ေၾကာင္းဆိုေသာ္၊ မိမိကိုယ္တိုင္က ဘယ္ေသာအခါအမွ်၊ အေမရိကားတြင္ ရိုးေၿမက်ေနရန္ဆႏၵမရွိခဲ့ေသာေၾကာင့္ၿဖစ္ပါသည္။ (အေမရိကားေရာက္သားသမီးမ်ားအစစအဆင္ေၿပၿပီး၊ ၿမန္မာ့ေၿမတြင္ေဆြမ်ိဳးမက်န္ေတာ့သူမိအိုဖအိုမ်ားအတြက္မူေရြးစရာလမ္းမရွိၿပီမို့၊ ကိုယ့္စိတ္ႏွလံုးဒံုးဒံုးခ် ေနၾကသူေတြလည္းအမ်ားအၿပားေတြ့ရသည္။ သူတို့အတြက္၀မ္းနည္းရမည္လား၀မ္းသာရမည္လားဆိုသည္ ကိုေတာ့ကာယကံရွင္မ်ားကိုယ္တိုင္သာသိႏိုင္မည္ၿဖစ္ပါသည္။)

စာေရးသူမွေလ့လာေဆြးေႏြးမွုမ်ားစြာအေပၚအေၿခခံၿပီးတင္ၿပရေသာ္အေမရိကအပါအ၀င္ႏိုင္ငံရပ္ၿခားတိုင္းတပါးတြင္စတင္ေရာက္ရွိအေၿခခ်ေနထိုင္ၿပီး၊ သင့္တင့္ေသာကာလအတြင္းတြင္ပင္၊ ထိုေဒသလူေနမွုစနစ္ႏွင့္ ယဥ္ေက်းမွုကိုၾကိဳက္မၾကိဳက္ဆိုသည့္အေၿဖကထြက္ၿပီးၿဖစ္သည္။ အေမရိကတြင္ေရာက္ၿပီးဤလူေနမွုစနစ္ကို မၾကိဳက္ေတာ့ဘူးဟုဆိုလ်င္၊ ထိုသို့ စိတ္၀ယ္ခံစားရသူေတြအေနၿဖင့္၊ လုပ္ခြင္တြင္လည္းအဆင္မေၿပမွု၊ လူမွု ဆက္ဆံေရးတြင္လည္းခက္ခဲမွု မ်ားဆက္တိုက္တခုၿပီးတခုၾကံဳလာနိုင္ေသာ အလားအလာမွာလြန္စြာၾကိမ္းေသ လွေပသည္။ လူေတာထဲတြင္ လူ့ကန့္လန့္/လူ့ဂြစာၿဖစ္မွန္းမသိၿဖစ္လာေပသည္။ ကိုယ္ကမသိေသာ္လည္းကိုယ့္ ပါတ္၀န္းက်င္ကသိလာသည္။ ေပါင္းသင္းဆက္ဆံေရးကိုေရွ့တန္းတင္ေသာ အေမရိကလိုႏိုင္ငံမ်ိဳးတြင္၊ ယင္း လူ့ဂြစာမ်ား အေနမေပ်ာ္အစား မေပ်ာ္ၿဖစ္လာသည္။ မိသားစုၿပႆနာမ်ားရွိလာသည္။ ကိုယ့္သားသမီးကိုကိုယ္ ေၿပာဆိုဆုံးမခြင့္ပင္ နည္းလာသည္။ ထိုမွတဆင့္ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံၾကီးအတြင္းေနထိုင္က်င္လည္ရင္း၊ တယူသန္ အစြန္းေရာက္ လူမ်ိဳးေရး၀ါဒီတစ္ဦးၿဖစ္မွန္းမသိၿဖစ္လာသည္။ ၿမန္မာႏိုင္ငံၿပန္ေနထိုင္ရန္ကလည္း၊ မ်က္ေခ် ၿပတ္ေနၿပီၿဖစ္ေသာ ၿမန္မာ့လူမွုစီးပြားဘ၀က သက္ၾကီးပိုင္းေရာက္မွကိုယ့္ကိုၿပန္ၿခိမ္းေၿခာက္ႏိုင္မည့္ဒုကၡကို တိတ္တခိုးေတြးပူ ေၾကာက္လာၾကရသည္။ ကိုယ့္ကိုယ္ကို Green Card ကိုင္ေဆာင္သူဘ၀ႏွင့္ (၁၀)ႏွစ္ တစ္ၾကိမ္သက္တမ္းတိုးရ ေသာအၿဖစ္မ်ိဳးႏွင့္ဆက္စခန္းသြားမည္ေလာ။ ဒါလည္းမၿဖစ္ေသး။ ပို၍ဆိုးသည္ကား အေမရိကသို့ေၿပာင္းေရႊ့ အေၿခခ်ၿပီးကတည္းက ၿမန္မာႏိုင္ငံတြင္က်န္ရစ္သူ ေဆြမ်ိဳးသားခ်င္း၊ သူငယ္ခ်င္းအေပါင္း အသင္းမ်ားက မိမိကို ၿမန္မာႏိုင္ငံသားဟူေသာသတ္မွတ္ခ်က္ၾကီးကိုရုတ္သိမ္းလိုက္ၿပီဆိုေသာ တရားမ၀င္ေသာ္ လည္းတရား၀င္ေသာရာဇသံကခ်ိမ္းေခ်ာက္ေနေပၿပီဆိုသည္ကို ၿမင္ေအာင္ၾကည့္တတ္၊ လက္ခံတတ္ဖို့လိုေပၿပီ။ မိမိတို့ေၾကြးေၾကာ္ ထားေသာ “အေမရိကႏိုင္ငံသာ citizenship ကိုမခံယူထားဘူးေဟ့” ဟူေသာၾကံဳး၀ါးခ်က္သည္၊ မိမိေနရင္း ၿမန္မာႏိုင္ငံေဆြမ်ိဳးေပါက္ေဖၚမ်ားႏွင့္ (အထူးသၿဖင္အစိုးရ) တြင္ ဘာတခုမွ်အေရးမပါယံုမက၊ အသိ အမွတ္ပင္ၿပဳမည္မဟုတ္ဆိုသည့္အခ်က္ကိုပင္။ ဤသည္ကား ၿငင္း၍မရေသာအၿဖစ္ေတြပင္။ အေမရိကႏိုင္ငံ ႏွင့္စနစ္ကိုမၾကိဳက္ႏွစ္သက္ၾကသူတို့၊ Green Card ကိုင္ၿပီး၊ ခတ္တည္တည္ႏွင့္ဟန္ေဆာင္ၿပီး Citizen ေတာ့မယူဘူးဟုေၾကြးေၾကာ္မည့္အစား ေစာေစာ စီးစီးတပ္ေခါက္ၾကဘို့လိုပါသည္။ သူမ်ားကိုဟန္ေဆာင္ လိမ္ညာ ၿခင္းထက္မိမိကိုယ္ကိုလိမ္ညာၿခင္းကားပိုဆိုး၊ ပိုမိုခံစားရမည္မွာအမွန္ပင္။

အေမရိကၿပည္ေထာင္စုႏိုင္ငံၿခားေရးဌာနၾကီး၏ website တြင္ Dual Nationality ႏွင့္ပါတ္သက္၍ရွင္းလင္းခ်က္ ကိုအခါအခြင့္သင့္သၿဖင့္တင္ၿပပါမည္။

အေမရိကန္အစိုးရအေနၿဖင့္ dual nationality ကိုအသိအမွတ္ၿပဳသလိုတားဆီးလိုေသာပညတ္ခ်က္အလ်င္းမရွိ ဆိုသည့္အခ်က္ကား၊ ကုလသမဂၢပဋိညဥ္ၿပဌာန္းခ်က္ကိုရုပ္လံုးေဖၚေပးထားရာေရာက္ေပသည္။ ဤေနရာတြင္ dual nationality ႏွင့္ dual citizenship တို့၏ကြာဟခ်က္ကိုလည္းနားလည္ၾကဘို့လိုပါသည္။ ေဒသတခုတြင္ ေမြးဖြားသူကိုထိုေဒသဖြားလူမ်ိဳး (national) အၿဖစ္လူတို့ပညတ္သေဘာအရသတ္မွတ္ၾကသည္ကို ေစာဒက တက္စရာမရွိပါ။ ၿပႆနာကထိုေဒသဖြားနိုင္ငံသားကို ႏို္င္ငံသားအၿဖစ္အသိအမွတ္ၿပဳရန္မွာထိုေဒသ၏ဥပေဒ အာဏာသက္ေရာက္မွုအတိုင္းအတာႏွင့္ဥပေဒအဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုမွုေပၚတြင္မူတည္ေနပါသည္။ အေမရိကကဲ့သို့ ႏိုင္ငံတြင္၊ အေမရိကန္ႏိုင္ငံတြင္းဖြားၿမင္သူ (national) တစ္ဦးသည္၊ ေမြးစာရင္းၿပလိုက္ရံုၿဖင့္၊ ထိုသူ၏ citizenship အၿဖစ္အလိုအေလ်ာက္ရပ္တည္ခြင့္ကိုဘယ္အာဏာပိုင္ကမွ်လက္ဖ်ားႏွင့္တို့၍ဖ်က္မရေတာ့ပါ။ ၿမန္မာႏိုင္ငံသားတို့အတြက္မူတမူထူးေနပါသည္။ ၿမန္မာၿပည္မွာေမြးေသာအေထာက္အထားခိုင္လံုပါလ်က္ ႏွင့္ၿမန္မာႏိုင္ငံသားအၿဖစ္အသိအမွတ္ၿပဳခံယူရရွိႏိုင္ေရးအတြက္အဆင့္ဆင့္ေသာဌာနမ်ား၊ ေငြေၾကးမ်ားကို အကုန္က်ခံၾကရပါသည္။ တဖန္ထိုႏိုင္ငံသားစိစစ္ေရးကတ္ (သိ့ုမဟုတ္) ယခင္မွတ္ပံုတင္လက္မွတ္ရွိသူ တို့သည္၊ အာဏာပိုင္တို့၏ၿငိဳၿငင္မွုတို့ေၾကာင့္တရားမ၀င္ေသာလက္မွတ္ကတ္ၿပားမ်ားအၿဖစ္ ေန့ခ်င္းညခ်င္း အသြင္ေၿပာင္းႏိုင္ပါသည္။ ထိုသို့အသြင္ေၿပာင္းလ်က္ႏိုင္ငံမဲ့ဘ၀သို့ေရာက္မွန္းမသိေရာက္ၾကသူေတြ လက္ညွိဳး ထိုးမလြဲ ဒုႏွင့္ေဒးပင္။ ၿမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ေမြးဖြားသူတစ္ဦးကို မည္သည့္လူမ်ိဳးတိုင္းရင္းသားပင္ၿဖစ္ပါေစ၊ ၿမန္မာ ႏိုင္ငံသားဟုအသိမွတ္ၿပဳရန္မွာ နိုင္ငံ တကာ၏စံႏွဳန္းတခုၿဖစ္သလို၊ ထိုအသိအမွတ္ၿပဳခ်က္သည္ အလိုအေလ်ာက္ ခံစားခြင့္ (automatic birth-right) တခုၿဖစ္ပါသည္။ ထိုရရွိခံစားခြင့္ကိုလည္းမည္သူတစ္ဥိးတစ္ေယာက္ (သို့မဟုတ္) အာဏာပိုင္တစ္ဦးက ရုပ္သိမ္းခြင့္အလ်င္းမရွိေပ။ အေမရိကန္အစိုးရအေနၿဖင့္ၿမန္မာၿပည္ဖြားၿမန္မာတစ္ဦးက U.S Citizenship ကိုသတ္မွတ္ေသာအရည္ အခ်င္းၿပည့္သည္ႏွင့္ ေလ်ွာက္ထားခြင့္ကိုဖြင့္ေပးရသည္။ ထိုအခါတြင္ ၿမန္မာၿပည္တြင္ဖြားၿပီး၊ ၿမန္မာ မွတ္ပံုတင္ကိုကိုင္ေဆာင္ေသာ အႏွီပုဂၢိဳလ္သည္၊ အေမရိကႏိုင္ငံက ၿပဌာန္းေသာက်မ္းသစၥာကိုၾကိမ္ လ်က္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသားအၿဖစ္ေရာက္ရွိသြားခြင့္အၿပည့္ရွိပါသည္။ ၿမန္မာမွတ္ပံုတင္ကိုကိုင္ထား ၿခင္းရွိမရွိကို၊ အေမရိကန္အေၿခခံဥပေဒႏွင့္အစိုးရက စိတ္၀င္စားၿခင္း အလ်င္းမရွိပါ။ ထိုသူကို Naturalized Citizen အၿဖစ္အသိအမွတ္ၿပဳလိုက္သည္ႏွင့္တၿပိဳင္နက္တည္း၊ ထိုသူသည္၊ အေမရိက ႏိုင္ငံဖြားအေမရိကန္ႏိုင္ငံသား (Naturally Born Citizen) ႏွင့္တန္းတူေသာ အခြင့္အေရးခံစားခြင့္ ကိုတမဟုတ္ခ်င္းရရွိၿပီးၿဖစ္သြားသည္။ သို့ေသာ္ၿငားလည္း အေမရိကန္ႏိုင္ငံသားခံယူၿပီးခါမွ၊ ၿမန္မာ ႏိုင္ငံသား (Myanmar Citizen) အၿဖစ္ၿပန္လည္ေလ်ွာက္ထားမည္ဆိုပါက၊ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသား citizen ၿဖစ္မွုကို၊ ၿပန္ရုတ္သိမ္းခြင့္တင္ၿပရန္လိုအပ္လာမည္ၿဖစ္ပါသည္။ ဆုိလိုရင္းကား အၿခားႏိုင္ငံ သားအၿဖစ္ေမြးရာပါခံစားခြင့္အခြင့္အေရးကို အေမရိကန္ႏိုင္ငံဥပေဒမ်ားက၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ ၿခင္းမရွိေသာ္လည္း၊ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသားခံယူၿပီး (naturalized citizen) ၿဖစ္ၿပီးသူတစ္ဦးအေနၿဖင့္၊ အၿခားႏိုင္ငံတခုခု၏သစၥာကိုခံယူခြင့္မရွိေတာ့ပါ။ လက္ရွိၿမန္မာႏိုင္ငံအစိုးရႏွင့္တည္ဆဲဥပေဒမ်ားကမူ မည္သို့ပင္ၿမန္မာႏိုင္ငံဖြားၿဖစ္ေစကာမူ၊ အၿခားႏိုင္ငံတခုခု၏၊ ႏိုင္ငံသား (citizen) အၿဖစ္အသိအမွတ္ ၿပဳခ်ိန္ကစၿပီး (အလိုအေလ်ာက္) ၿမန္မာလူမ်ိဳးအၿဖစ္မွပ်က္ပ်ယ္သြားယံုသာမက၊ ၿမန္မာႏိုင္ငံသား တည္းဟူေသာရပ္တည္ခြင့္အလိုအေလ်ာက္ဆံုးရွံုးသြားသည္မွာထင္ရွားလွေပသည္။

စာေရးသူတို့က်င္လည္ရာ၀န္းက်င္တြင္ေနထိုင္ၾကေသာအၿခားႏိုင္ငံသားမ်ားအေနၿဖင့္၊ မိမိေနရင္း ထိုႏိုင္ငံတြင္ေမြးဖြားသူၿဖစ္ပါက၊ ထိုမိခင္ႏိုင္ငံသို့ အခ်ိန္မေရြးသြားေရာက္လည္ပါတ္ေနထိုင္ခြင့္ အၿပည့္ရွိသည္။ ထိုအထဲတြင္ထိုင္းလူမ်ိဳးမ်ား၊ ဖိလစ္ပိုင္လူမ်ိဳးမ်ားပင္ပါ၀င္ပါသည္။ သြားေရာက္လည္ ပါတ္ေနထိုင္ခြင့္ကာလကန့္သတ္ၿခင္းလည္းအလ်င္းမရွိေခ်။ ယင္းအတြက္ဗီဇာေလ်ွာက္ထားရန္ပင္ မလိုပါ။  ၿမန္မာၿပည္တြင္ေမြးဖြား၍၊ မိမိသက္တမ္းထက္၀က္ေက်ာ္ပင္ေနထိုင္ၿပီးအေမရိကသို့ေၿပာင္းေရႊ့ ေနထိုင္ၾကသူၿမန္မာေတြ၊ ၿမန္မာၿပည္ၿပန္ရန္ဗီဇာေလွ်ာက္ထားရေၾကာင္းေၿပာၿပေသာအခါ၊ မယံုႏိုင္ၾက သူေတြ၊ အံ့ၾသတၾကီးၿဖစ္ၾကသူေတြကား အၿပည့္ပင္။ ဗီဇာမေလွ်ာက္ခ်င္လ်င္ၿမန္မာပါတ္စ္ပို့သက္တမ္း တိုးၿပီးေနေပါ့ဟုမ်က္ႏွာလႊဲခဲပစ္ေၿပာရက္ေသာ၊ တာ၀န္ရွိသူအခ်ို့ဳ့၏ေၿပာစကားကိုမယံုႏိုင္ဘြယ္ ၾကားရသည္။ ၿမန္မာႏိုင္ငံဖြားၿမန္မာလူမ်ိဳး(national) တိုင္း ၿမန္မာႏိုင္ငံသား (citizen)အၿဖစ္ ၿဖစ္ တည္ခြင့္အလိုအေလ်ာက္ရွိသလို၊ ထိုရပ္တည္ပိုင္ခြင့္ကိုအေမရိကအစိုးရႏွင့္ဥပေဒက ရုပ္သိမ္းၿခင္း မရွိပါ။ သို့ေသာ္ အေမရိကႏိုင္ငံသား citizen ခံယူၿပီးသူၿမန္မာႏိုင္ငံသားမွတ္ပံုတင္ (သို့မဟုတ္) ႏိုင္ငံသားစိစစ္ေရးလက္မွတ္ကတ္ ကိုင္ေဆာင္သူၿမန္မာမ်ားကို ၿမန္မာႏိုင္ငံသားမ်ားအၿဖစ္ အသိ အမွတ္ၿပဳရန္၀န္ေလးေသာ လက္ရွိၿမန္မာအစိုးရႏွင့္ပြင္းလင္းၿမင္သာမွုကင္းေသာ တည္ဆဲႏိုင္ငံသား ၿပဳမွုၿဖစ္မွုဥပေဒမ်ားက အသိအမွတ္ၿပဳၿခင္းမရွိေၾကာင္းေတြ့ရသည္မွာ၀မ္းနည္းဘြယ္ေကာင္းလွ ေပသည္။ အေမရိကၿပည္ေထာင္စု၊ ၀ါရွင္တန္ဒီစီအေၿခစိုင္ၿမန္မာႏိုင္ငံသံရံုး website တြင္၊ ၿမန္မာႏိုင္ငံ ကူးလက္မွတ္ (Myanmar passport) ကိုင္ေဆာင္ထားသူမ်ားကိုသာမဲဆႏၵေပးရန္မဲစာရင္းၿပဳစုရာ တြင္စာရင္းေပးသြင္းႏိုင္ေၾကာင္းဖိတ္ေခၚေၾကၿငာခ်က္ကိုေတြ့ရသည္။ သို့အတြက္အေမရိကေရာက္ အမ်ားစုၿမန္မာမ်ားလက္၀ယ္တြင္ၿမန္မာႏိုင္ငံကူးလက္မွတ္မရွိေတာ့ၿခင္း ေၾကာင့္ၿမန္မာၿပည္ဖြား ၿမန္မာမ်ားအေနၿဖင့္ေမြးရာပါအခြင့္အေရးၾကီးတရပ္အလိုအေလ်ာက္ဆံုးပါးသြားသည္ကိုေတြ့ရသည္။ ရင္နင့္ဘြယ္ေကာင္းေပစြ။ ၿမန္မာႏိုင္ငံလြတ္လပ္ေရးရၿပီးစ ၿမန္မာနိုင္ငံသားတိုင္းကိုင္ေဆာင္ ခြင့္ရ ေသာ၊ (၃)ေခါက္ခ်ိဳး “အမ်ိဳးသားမွတ္ပံုတင္မ်ား” မွာ (၁၉၈၈) စစ္အစိုးရလက္ထက္တြင္၊ “ႏိုင္ငံသား စိစစ္ေရးကတ္ၿပား” ဟူေသာ identification သက္သက္အတြက္သာအသံုး၀င္ေသာအဆင့္လြန္စြာ နိမ့္သည့္ ကတ္ၿပားမ်ားၿဖင့္ခတ္တည္တည္အစားထိုးၿခင္းၿဖင့္၊ ႏိုင္ငံသား (citizenship) အဆင့္အတန္း ကိုႏွိမ့္ခ်ၿခင္းခံလိုက္ၾကေပရသည္။ ေငြေပးနိုင္လ်င္ယင္းကတ္ၿပားမ်ိဳးရႏိုင္ေသာ ေခတ္အဆက္ဆက္ အာဏာ အလြဲသံုးစားမွုမ်ားေၾကာင့္ ႏိုင္ငံသားၿပဳမွုၿဖစ္မွုမ်ားသည္လည္းလြယ္လြယ္ၿဖစ္၊ လြယ္လြယ္ ပ်က္လ်က္၊ တန္ဖိုးကင္းမဲ့ေသာ (တနည္း) citizenship ကိုသက္ေသထူႏိုင္ေသာအမာခံသက္ေသ အေထာက္ အထားမရွိေသာ ကာလၾကီးတခုထဲသို့ၿမန္မာၿပည္ဖြားၿမန္မာမ်ားအရွင္လတ္လတ္ ေရာက္ သြား ၾကသည္မွာ၊ ရာစုထက္၀က္ေက်ာ္ခဲ့ေပၿပီ။ တယူသန္လူမ်ဳိးေရး၀ါဒီစိတ္ၾကီးစိုးခဲ့ေသာစစ္အစိုးရႏွင့္ ႏိုင္ငံေရး၊လူမ်ိဳးေရးေခါင္းေဆာင္အခ်ိဳ့တို့၏လူမ်ိဳးၾကီး၀ါဒစိတ္ေၾကာင့္ ၿမန္မာႏိုင္ငံတြင္းလက္ရွိ ေပၚ ေပါက္ၾကီးထြားလာေသာ လူမ်ိဳးေရးအဓိကရုဏ္းမ်ားသည္လည္းႏိုင္ငံရွင္သန္ထေၿမာက္ေရး ကိုၾကီးစြာ အဟန့္အတားၿဖစ္ေနေစသည္မွာမၿငင္းႏိုင္ဘြယ္ပင္။ ၿမန္မာႏိုင္ငံအေနာက္ဖက္ၿခမ္းတြင္ ႏွစ္ပရိေစၦဒ ၾကာအေၿခခ်ေနထိုင္ေနၾကေသာ ရိုဟင္ဂ်ာလူမ်ိဳးမ်ား(၁)သန္းထက္မနည္းကိုလည္း အသိအမွတ္ၿပဳရန္ ၿငင္းပယ္ခဲ့ၿခင္းကႏိုင္ငံတကာကလက္ညွိဳးထိုးစရာကိစၥၾကီးတခုၿဖစ္မွန္းမသိၿဖစ္ေနေပၿပီ။

Citizen ရယူေရး၊ မယူုေရး သည္ Green Card ဘ၀မွစတင္သည္၊ ဆိုေသာအခ်က္ကိုေထာက္ရွုၿခင္း အားၿဖင့္၊ ဘ၀ေန၀င္ခ်ိန္နီးေလဗ်ာမ်ားရေလဆိုေသာအၿဖစ္မ်ိဳးမဆိုက္ၾကရေလေအာင္၊ စ,လံုးေရ စ, ကတည္းက ကိုယ့္ ဖာသာေ၀ဖန္ဆန္းစစ္ၿပီးေစာေစာစီးစီးဆံုးၿဖတ္ၾကဘို့လိုပါသည္။ ထိုနည္းတူ “မ်ိဳးခ်စ္” ဘြဲ့ကိုဖက္တြယ္ခ်င္ၾကေသာၿမန္မာႏိုင္ငံသားအခ်ိဳ့၏အယူအဆမွားမ်ားၿဖစ္သည့္၊ dual nationality/dual citizenship အၿဖစ္မခံခ်င္စိတ္သည္၊ မိမိဘ၀ရပ္တည္ေရးအတြက္ ထိပ္တန္းကိစၥ ၾကီးတခုမဟုတ္သလို၊ ဘယ္သူကမွ် (ၿမန္မာအစိုးရေရာ၊ အေမရိကန္အစိုးရကပါ) အေလးဂရုၿပဳသည့္ ကိစၥမဟုတ္ဆိုသည္ကိုနားလည္ၾကဘို့လိုသည္။ ခဏတာမွ်လာေရာက္လည္ပါတ္သည္မွလြဲ၍၊ ေၿပာင္းေရႊ့အေၿခခ်ေနထိုင္ၿပီဆိုကတည္းက၊ ၿမန္မာႏိုင္ငံသည္ foreign country တခုၿဖစ္သြားသလို၊ ၿမန္မာၿပည္တြင္က်န္ရစ္သူေတြကလည္း၊ မိမိကို ၿမန္မာႏိုင္ငံသားအၿဖစ္မၿမင္ေတာ့ဆိုေသာ၊ လူ့သဘာ၀ဓမၼတာၾကီးကိုၿမင္ေအာင္ရွုၾကပါကုန္ဟူ၍။